Introductie. Wat zijn pedagogische wetenschappen?
Pedagogisch wetenschap: speelt een cruciale rol in het bevorderen van het welzijn
van kinderen. Het draagt bij aan een betere toekomst voor alle kinderen. Door
onderzoek te doen verkrijgen we informatie wat bijdraagt in de praktijk. Het is een
multidisciplinaire wetenschap waarbij biologische, psychologische en sociale
factoren een rol spelen – het is een transactioneel model – er spelen meerdere
factoren een rol.
Er zijn twee dimensies van pedagogiek:
1. De empirisch-analytische pedagogiek:
Het richt zich op het systematisch verzamelen en analyseren van data om
inzicht te krijgen in de werkelijkheid van opvoeding en onderwijs. Het doel is om
feitelijke uitspraken te doen over hoe kinderen zich ontwikkelen en wat de
effecten zijn van verschillende opvoedingsmethoden en interventies. Het is
methodisch, toetsbaar, repliceerbaar en controleerbaar – empirische cyclus –
en wordt uitgevoerd door een deskundige:
- Observatie: het waarnemen van een fenomeen
- Inductie: het formuleren van een hypothese op
basis van observaties
- Deductie: het afleiden van toetsbare
voorspellingen uit de hypothese
- Toetsing: het verzamelen van gegevens om de
voorspellingen te testen
- Evaluatie: het beoordelen of de hypothese
standhoudt en het eventueel bijstellen van de hypothese en dan weer
opnieuw testen (cyclus).
2. De normatieve pedagogiek:
Het richt zich op de vraag hoe kinderen zich zouden moeten ontwikkelen en
waartoe we opvoeden en opleiden. Het gaat om het bestuderen en
reflecteren op de onderliggende waarden en doelen van opvoeding en
onderwijs. Deze dimensie is subjectiever (mening) en hangt af van
perspectieven, tijd en plaats.
Het zijn aanvullende dimensies: maak een normatieve dimensie duidelijk en toets
het met empirisch onderzoek. zo kan er evidence-based opvoeding en onderwijs
ontwikkeld worden: opvoedings- en onderwijsmethoden zijn gebasseerd op
wetenschappelijk bewijs en dragen bij aan het welzijn van kinderen.
,Invloed van kindbeelden op opvoeding en jeugdzorg
Wat zijn kindbeelden?
Kindbeelden zijn algemene opvattingen over de fundamentele kenmerken van
kinderen. Ze bepalen hoe we kinderen zien en behandelen, en beïnvloeden de
opvoeding en jeugdstrafrecht. Ze zijn vaak impliciet (onuitgesproken), maar sturen
wel degelijk theorieën over kinderen en daarmee ook opvoeding en het onderwijs.
Kindbeelden zijn veranderlijk en verschillen per historische periode en cultuur.
Ontwikkeling van kindbeelden: de ontwikkeling van kindbeelden is een
fascinerend proces dat nauw verweven is met maatschappelijke veranderingen,
wetenschappelijke inzichten en culturele normen. Maatschappelijke ontwikkelingen,
economische omstandigheden, een bredere cultuur en
- In de 17e eeuw werden kinderen gezien als kleine volwassen, zonder
erkenning van een aparte kindertijd op kinderlijke behoeften – aan het werk
gezet.
- In de 18e eeuw trad de Verlichting op en denkers als Rousseau brachten een
groeiend besef van de eigenheid van het kind. Het kind werd beschouwd als
van nature goed, met een aangeboren potentieel dat moest worden
beschermd/zuiver gehouden worden en ontwikkeld. Dit leidde tot een
opvoedingsideaal gericht op vrijheid, exploratie en minimale inmenging van
volwassenen.
- In de 19e eeuw verschoof de nadruk naar zedelijke vorming, met een sterke
focus op gehoorzaamheid en zelfbeheersing. Het kind werd gezien als geneigd
tot egoïsme en moest worden gevormd naar de normen en waarden van de
maatschappij.
- Na WOII verschoof de focus van een strikte benadering naar het begrijpen van
de emotionele behoeften en veiligheid van het kind. Sensitief en responsief
reageren op signalen van het kind. Liefde, veiligheid en geborgenheid werden
beschouwd als essentiële voorwaarden voor een gezonde ontwikkeling.
Dus: kind als volwassenen kind van nature goed, vrijheid zedelijke vorming
emotionele erkenning
Literatuur:
“Het angstaanjagende kind” – Brinkgreve 2005
Visie op het monsterachtige kind toegenomen: kind wordt gezien als vies,
onaangepast, wreed, bedreigend en onhandelbaar staat in contrast met het
traditionele beeld van het onschuldige kind als argeloos, onbedorven, zuiver,
spontaan en natuurlijk. Deze verschuiving in kindbeeld reflecteert een bredere
maatschappelijke en culturele verandering, die gepaard gaat met een roep om
strengere opvoeding en disciplinering.
- Toenemende gewelddadigheid bij kinderen voeden angst voor een
“ontsporende jeugd”
- Individualisering leidt tot een grote nadruk op autonomie wat ook kan leiden tot
verschil in belangen van ouders en kind, ze beheersen hun eigen impulsen
- Verwend versus verwaarloosd
- Vroeg mondig vs laat volwassen: kinderen nemen deel aan het volwassen leven,
onder andere door alles wat ze zien via sociale media
“Neurasthenie” – Bakker 2014
Dit artikel onderzoekt de geschiedenis van neurasthenie, een neurologische
aandoening die voorafging aan ADHD rond de 20e eeuw. Het beschrijft de
ontwikkeling van zonde naar ziekte, een fundamentele verschuiving in de manier
waarop problematisch gedrag bij kinderen werd geïnterpreteerd. Neurasthenie is een
zenuwziekte met mentale en fysieke symptomen.
, - Kinderen werden beschouwd als verantwoordelijk voor hun daden en de
omgeving die daar een oorzaak voor is.
- Vervolgens werd het gedrag beschouwd als een gebrek aan goede opvoeding
en was de ouder dus verantwoordelijk voor het gedrag
- De opkomst van neurasthenie markeerde een keerpunt. Ouders en kinderen zijn
niet verantwoordelijk. Het is een ziekte: aandoening aan het zenuwstelsel.
“Kinderlijke delinquent” – Weijers 2015
19e eeuw: langzame erkenning van het kind
Code Penal (oordel des onderscheids door rechter) Klassieke Richting (geen moreel
idee om kinderen op te voeden) jeugdgevangenissen voor jongens en meisjes
(gescheiden van volwassen gevangenen) Huis van Verbetering en Opvoeding
(heropvoeding) Rijksopvoedgestichten (onderwijs en ambacht aanleren – militaire
tucht) groot deel belandde alsnog is ‘gewone gevangenis’ door rechter Moderne
Richting (criminaliteit door verwaarlozing en degeneratie door omgeving – geen
contact met ouders).
Drie problemen:
1. Ouderlijke macht kon heropvoeding frustreren (kind weghalen, schuld bij
ouders)
2. Straf versus opvoeding: “oordel des onderscheids”
3. Stijging cijfers jeugdcriminaliteit
20e eeuw tot WOII: formalisering en institutionalisering
Strafrechtelijke kinderwet (geen oordeel des onderscheids) Tuchtscholen, boete of
dwangopvoeding burgerlijke kinderwet (inperking wettelijk gezag ouders –
ontheffing (onmacht) of ontzetting (onwil) kinderbeginselen wet
(regels/voorwaarden waar instelling aan moet voldoen) jeugdstraf soms zeer streng
en tuchtschool niet zo succes behoefte aan pedagogische aanpak (kinderrechter)
lichtere maatregel dan ontheffing
Na WOII tot begin 21e eeuw: emancipatie en verharding
Toenemende psychologisering/pedagogisering jonger dan 12 jaar niet
strafrechtelijk disciplinaire straffen (boeien, afzondering etc.) afgeschaft alleen
nog pedagogische maatregelen verhoging maximumstraffen maar ook meer
alternatieve straffen (HALT) versoepeling berechtiging 16 jaar toch weer
herinvoering disciplinaire straffen (opsluiting, beperkt bezoek etc.)
Adolescentenrecht 16-23 jaar rechter kiest jeugd of volwassenstrafrecht
(hersenonderzoek)
Pedagogisch wetenschap: speelt een cruciale rol in het bevorderen van het welzijn
van kinderen. Het draagt bij aan een betere toekomst voor alle kinderen. Door
onderzoek te doen verkrijgen we informatie wat bijdraagt in de praktijk. Het is een
multidisciplinaire wetenschap waarbij biologische, psychologische en sociale
factoren een rol spelen – het is een transactioneel model – er spelen meerdere
factoren een rol.
Er zijn twee dimensies van pedagogiek:
1. De empirisch-analytische pedagogiek:
Het richt zich op het systematisch verzamelen en analyseren van data om
inzicht te krijgen in de werkelijkheid van opvoeding en onderwijs. Het doel is om
feitelijke uitspraken te doen over hoe kinderen zich ontwikkelen en wat de
effecten zijn van verschillende opvoedingsmethoden en interventies. Het is
methodisch, toetsbaar, repliceerbaar en controleerbaar – empirische cyclus –
en wordt uitgevoerd door een deskundige:
- Observatie: het waarnemen van een fenomeen
- Inductie: het formuleren van een hypothese op
basis van observaties
- Deductie: het afleiden van toetsbare
voorspellingen uit de hypothese
- Toetsing: het verzamelen van gegevens om de
voorspellingen te testen
- Evaluatie: het beoordelen of de hypothese
standhoudt en het eventueel bijstellen van de hypothese en dan weer
opnieuw testen (cyclus).
2. De normatieve pedagogiek:
Het richt zich op de vraag hoe kinderen zich zouden moeten ontwikkelen en
waartoe we opvoeden en opleiden. Het gaat om het bestuderen en
reflecteren op de onderliggende waarden en doelen van opvoeding en
onderwijs. Deze dimensie is subjectiever (mening) en hangt af van
perspectieven, tijd en plaats.
Het zijn aanvullende dimensies: maak een normatieve dimensie duidelijk en toets
het met empirisch onderzoek. zo kan er evidence-based opvoeding en onderwijs
ontwikkeld worden: opvoedings- en onderwijsmethoden zijn gebasseerd op
wetenschappelijk bewijs en dragen bij aan het welzijn van kinderen.
,Invloed van kindbeelden op opvoeding en jeugdzorg
Wat zijn kindbeelden?
Kindbeelden zijn algemene opvattingen over de fundamentele kenmerken van
kinderen. Ze bepalen hoe we kinderen zien en behandelen, en beïnvloeden de
opvoeding en jeugdstrafrecht. Ze zijn vaak impliciet (onuitgesproken), maar sturen
wel degelijk theorieën over kinderen en daarmee ook opvoeding en het onderwijs.
Kindbeelden zijn veranderlijk en verschillen per historische periode en cultuur.
Ontwikkeling van kindbeelden: de ontwikkeling van kindbeelden is een
fascinerend proces dat nauw verweven is met maatschappelijke veranderingen,
wetenschappelijke inzichten en culturele normen. Maatschappelijke ontwikkelingen,
economische omstandigheden, een bredere cultuur en
- In de 17e eeuw werden kinderen gezien als kleine volwassen, zonder
erkenning van een aparte kindertijd op kinderlijke behoeften – aan het werk
gezet.
- In de 18e eeuw trad de Verlichting op en denkers als Rousseau brachten een
groeiend besef van de eigenheid van het kind. Het kind werd beschouwd als
van nature goed, met een aangeboren potentieel dat moest worden
beschermd/zuiver gehouden worden en ontwikkeld. Dit leidde tot een
opvoedingsideaal gericht op vrijheid, exploratie en minimale inmenging van
volwassenen.
- In de 19e eeuw verschoof de nadruk naar zedelijke vorming, met een sterke
focus op gehoorzaamheid en zelfbeheersing. Het kind werd gezien als geneigd
tot egoïsme en moest worden gevormd naar de normen en waarden van de
maatschappij.
- Na WOII verschoof de focus van een strikte benadering naar het begrijpen van
de emotionele behoeften en veiligheid van het kind. Sensitief en responsief
reageren op signalen van het kind. Liefde, veiligheid en geborgenheid werden
beschouwd als essentiële voorwaarden voor een gezonde ontwikkeling.
Dus: kind als volwassenen kind van nature goed, vrijheid zedelijke vorming
emotionele erkenning
Literatuur:
“Het angstaanjagende kind” – Brinkgreve 2005
Visie op het monsterachtige kind toegenomen: kind wordt gezien als vies,
onaangepast, wreed, bedreigend en onhandelbaar staat in contrast met het
traditionele beeld van het onschuldige kind als argeloos, onbedorven, zuiver,
spontaan en natuurlijk. Deze verschuiving in kindbeeld reflecteert een bredere
maatschappelijke en culturele verandering, die gepaard gaat met een roep om
strengere opvoeding en disciplinering.
- Toenemende gewelddadigheid bij kinderen voeden angst voor een
“ontsporende jeugd”
- Individualisering leidt tot een grote nadruk op autonomie wat ook kan leiden tot
verschil in belangen van ouders en kind, ze beheersen hun eigen impulsen
- Verwend versus verwaarloosd
- Vroeg mondig vs laat volwassen: kinderen nemen deel aan het volwassen leven,
onder andere door alles wat ze zien via sociale media
“Neurasthenie” – Bakker 2014
Dit artikel onderzoekt de geschiedenis van neurasthenie, een neurologische
aandoening die voorafging aan ADHD rond de 20e eeuw. Het beschrijft de
ontwikkeling van zonde naar ziekte, een fundamentele verschuiving in de manier
waarop problematisch gedrag bij kinderen werd geïnterpreteerd. Neurasthenie is een
zenuwziekte met mentale en fysieke symptomen.
, - Kinderen werden beschouwd als verantwoordelijk voor hun daden en de
omgeving die daar een oorzaak voor is.
- Vervolgens werd het gedrag beschouwd als een gebrek aan goede opvoeding
en was de ouder dus verantwoordelijk voor het gedrag
- De opkomst van neurasthenie markeerde een keerpunt. Ouders en kinderen zijn
niet verantwoordelijk. Het is een ziekte: aandoening aan het zenuwstelsel.
“Kinderlijke delinquent” – Weijers 2015
19e eeuw: langzame erkenning van het kind
Code Penal (oordel des onderscheids door rechter) Klassieke Richting (geen moreel
idee om kinderen op te voeden) jeugdgevangenissen voor jongens en meisjes
(gescheiden van volwassen gevangenen) Huis van Verbetering en Opvoeding
(heropvoeding) Rijksopvoedgestichten (onderwijs en ambacht aanleren – militaire
tucht) groot deel belandde alsnog is ‘gewone gevangenis’ door rechter Moderne
Richting (criminaliteit door verwaarlozing en degeneratie door omgeving – geen
contact met ouders).
Drie problemen:
1. Ouderlijke macht kon heropvoeding frustreren (kind weghalen, schuld bij
ouders)
2. Straf versus opvoeding: “oordel des onderscheids”
3. Stijging cijfers jeugdcriminaliteit
20e eeuw tot WOII: formalisering en institutionalisering
Strafrechtelijke kinderwet (geen oordeel des onderscheids) Tuchtscholen, boete of
dwangopvoeding burgerlijke kinderwet (inperking wettelijk gezag ouders –
ontheffing (onmacht) of ontzetting (onwil) kinderbeginselen wet
(regels/voorwaarden waar instelling aan moet voldoen) jeugdstraf soms zeer streng
en tuchtschool niet zo succes behoefte aan pedagogische aanpak (kinderrechter)
lichtere maatregel dan ontheffing
Na WOII tot begin 21e eeuw: emancipatie en verharding
Toenemende psychologisering/pedagogisering jonger dan 12 jaar niet
strafrechtelijk disciplinaire straffen (boeien, afzondering etc.) afgeschaft alleen
nog pedagogische maatregelen verhoging maximumstraffen maar ook meer
alternatieve straffen (HALT) versoepeling berechtiging 16 jaar toch weer
herinvoering disciplinaire straffen (opsluiting, beperkt bezoek etc.)
Adolescentenrecht 16-23 jaar rechter kiest jeugd of volwassenstrafrecht
(hersenonderzoek)
