Inhoudsopgave
1. Initiële cijferanalyse................................................................................................................................... 2
2. Risicoanalyse............................................................................................................................................. 7
3. Administratieve organisatie beschrijving.................................................................................................. 11
4. Procesbeschrijving administratieve organisatie........................................................................................14
5. Controleplan............................................................................................................................................ 21
6. Bestuurlijke informatieverzorging............................................................................................................ 26
7. COSO....................................................................................................................................................... 29
8. Toetsingskader......................................................................................................................................... 33
9. Controleverklaringen............................................................................................................................... 35
10. Realisatieproces van de Kritieke Succes Factor........................................................................................37
11. Financiële vaste activa............................................................................................................................ 38
12. Vreemde valuta...................................................................................................................................... 44
13. Belastingen............................................................................................................................................ 49
14. Stelselwijzigingen................................................................................................................................... 50
15. Kasstroomoverzicht................................................................................................................................ 50
16. Dividend................................................................................................................................................ 51
17. Materialiteit........................................................................................................................................... 52
18. Balance score card.................................................................................................................................. 52
19. Projecten............................................................................................................................................... 53
20. Leasing................................................................................................................................................... 54
21. Fout in de jaarrekening........................................................................................................................... 58
1
, 1. Initiële cijferanalyse
Waarom vormt deze post qua aard, samenstelling en/of grootte van de post een potentieel
risicogebied voor de accountantscontrole. Schenk hierbij ook aandacht aan de grondslagen van
waardering en resultaatbepaling.
Betrek in je motivering: Grootte, kenmerken, controleaspecten en controledoelstellingen.
> Grootte
Minimaal 2 berekeningen (bijvoorbeeld de post uitdrukken in balanstotaal en rubriekstotaal) waaruit
blijkt hoe belangrijk een post is. Vergeet hierbij niet een conclusie te trekken!
o Balans (EV)
Materieel = Tussen 3% en 5%
Van diepgaande invloed = Meer dan 5%
o Resultatenrekening (Genormaliseerd resultaat voor belasting (EBT))
Materieel = Tussen 5% en 10%
Van diepgaande invloed = Meer dan 10%
> Kenmerken
De bedoeling hierbij is dat je laat zien waarom een post mogelijk een risico vormt voor de
jaarrekening. Noem tenminste 2 kenmerken van de betreffende post!
o Inherente (significante) risico’s. Dit kunnen bijvoorbeeld zijn complexiteit,
subjectiviteit, waardering, frauderisico’s etc.;
o Vragen die opkomen uit een initiële cijferbeoordeling. Bijvoorbeeld stijgingen of
dalingen die niet direct te verklaren zijn;
o Toelichting in de casus. Bijvoorbeeld geschetste ontwikkelingen die je niet in de
cijfers terugziet.
> Controleaspecten (Juistheid/Volledigheid) (Positief/Negatief)
De bedoeling is dat je hier laat zien wat door jou aangegeven grootte en kenmerken betekenen voor
de controle. Dus waar moet de accountant aandacht aan besteden. Noem altijd tenminste 2 concrete
controledoelstellingen (NV COS 315 A129).
Een daarvan is altijd; “De accountant controleert of de post op de juiste wijze is
gepresenteerd en toegelicht.”
Beweringen over transactie stromen en daarop betrekking hebbende toelichting tijdens de
gecontroleerde periode (Balans):
2
, o Voorkomen = De vastgelegde of toegelichte transacties en gebeurtenissen
hebben inderdaad plaatsgevonden en dergelijke transacties en gebeurtenissen
hebben betrekking op de entiteit;
o Volledigheid = Alle transacties en gebeurtenissen die hadden moeten worden
vastgelegd, zijn ook vastgelegd en alle daarop betrekking hebbende toelichting
die hadden moeten worden opgenomen in de financiële overzichten, zijn
opgenomen;
o Nauwkeurigheid = Bedragen en andere gegevens die betrekking hebben op de
vastgelegde transacties en gebeurtenissen zijn op de juiste wijze vastgelegd en
daarop betrekking hebbende toelichtingen zijn op de juiste wijze vastgelegd en
beschreven;
o Afgrenzing = Transacties en gebeurtenissen zijn in de juiste verslagperiode
vastgelegd;
o Classificatie = Transacties en gebeurtenissen zijn op de juiste rekeningen
vastgelegd;
o Presentatie = Transacties en gebeurtenissen zijn op de juiste wijze
samengevoegd of uitgesplitst en duidelijke beschreven en daarop betrekking
hebbende toelichting zijn relevant en begrijpelijk in de context van de vereisten
van het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving.
Voor beweringen over rekeningsaldi en daarop betrekking hebbende toelichting aan het eind van de
verslapperiode (Resultatenrekening):
o Bestaan = De activa, verplichtingen en eigenvermogensbelangen bestaan;
o Rechten en Verplichtingen = De entiteit bezit of heeft zeggenschap over de
rechten op activa, en de verplichtingen zijn de verplichtingen voor de entiteit.
o Volledigheid = De activa, verplichtingen en eigenvermogensbelangen die hadden
moeten worden vastgelegd, zijn ook vastgelegd en alle daarop betrekking
hebbende toelichtingen die hadden moeten worden opgenomen in de financiële
overzichten, zijn ook opgenomen;
o Nauwkeurigheid, waardering en toerekening = De activa, verplichtingen en
eigenvermogensbelangen zijn voor de juiste bedragen in de financiële
overzichten opgenomen, en de daaruit voortvloeiende waarderings- en
toerekening correcties zijn juist vastgelegd en daarop betrekking hebbende
toelichting zijn juist vastgelegd en beschreven;
o Classificatie = De activa, verplichtingen en eigenvermogensbelangen zijn
vastgelegd op de juiste rekeningen;
o Presentatie = De activa, passiva en eigenvermogensbelangen zijn op de juiste
wijze samengevoegd of uitgesplitst en duidelijke omschreven, en daarop
betrekking hebbende toelichtingen zijn relevant en begrijpelijk in de context van
de vereisten van het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving
3
, Voorbeeld uitwerkingen:
- Voorraden
Grootte:
o % van het balanstotaal, % van het groepsvermogen
o Conclusie Grootte:
Materieel invloed;
Diepgaande invloed.
Kenmerken:
o Bederf;
o Houdbaarheidsdatum;
o Incourantie;
o Hoge voorraden om nee-verkoop tegen te gaan;
o Waarderingsissue;
o Vergelijken met daling/stijging van de omzet.
Controleaspecten:
o De voorraden staan debet dat wil zeggen dat de controlerichting positief is;
o Controledoelstelling is daarmee juistheid;
o Primaire richting is een controle op bestaan, waardering en eigendom;
o De accountant controleert of de post op de juiste wijze is gepresenteerd, toegelicht
en gerubriceerd;
o Afloopcontrole.
- Handelsvorderingen
Grootte:
o % van het balanstotaal, % van het groepsvermogen/eigen vermogen
o Conclusie Grootte:
Materieel invloed;
Diepgaande invloed.
Kenmerken:
o Vergelijken met daling/stijging van de omzet + conclusie;
o Vergelijken met voorziening oninbare vorderingen, wellicht te laag opgenomen;
o Vergelijken met vooruit ontvangen bedragen.
Controleaspecten:
o Juistheid (bestaan, eigendom en waardering);
o Naleving eisen verslaggeving (presentatie en toelichting);
o Bijzondere aandacht = Volledigheid van de voorziening dubieuze debiteuren.
o NV COS 315 A124
Controleert de accountant de vordering op bestaan, rechten, presentatie en
toelichting. De accountant zal bijzondere aandacht schenken aan de
volledigheid van de voorziening dubieuze debiteuren.
- Netto-omzet
Grootte:
o % groei tegenover voorgaand jaar
o Conclusie Grootte:
De omzet is de belangrijkste post van de jaarrekening en is dus van
diepgaande invloed voor de jaarrekening
Kenmerken:
4
1. Initiële cijferanalyse................................................................................................................................... 2
2. Risicoanalyse............................................................................................................................................. 7
3. Administratieve organisatie beschrijving.................................................................................................. 11
4. Procesbeschrijving administratieve organisatie........................................................................................14
5. Controleplan............................................................................................................................................ 21
6. Bestuurlijke informatieverzorging............................................................................................................ 26
7. COSO....................................................................................................................................................... 29
8. Toetsingskader......................................................................................................................................... 33
9. Controleverklaringen............................................................................................................................... 35
10. Realisatieproces van de Kritieke Succes Factor........................................................................................37
11. Financiële vaste activa............................................................................................................................ 38
12. Vreemde valuta...................................................................................................................................... 44
13. Belastingen............................................................................................................................................ 49
14. Stelselwijzigingen................................................................................................................................... 50
15. Kasstroomoverzicht................................................................................................................................ 50
16. Dividend................................................................................................................................................ 51
17. Materialiteit........................................................................................................................................... 52
18. Balance score card.................................................................................................................................. 52
19. Projecten............................................................................................................................................... 53
20. Leasing................................................................................................................................................... 54
21. Fout in de jaarrekening........................................................................................................................... 58
1
, 1. Initiële cijferanalyse
Waarom vormt deze post qua aard, samenstelling en/of grootte van de post een potentieel
risicogebied voor de accountantscontrole. Schenk hierbij ook aandacht aan de grondslagen van
waardering en resultaatbepaling.
Betrek in je motivering: Grootte, kenmerken, controleaspecten en controledoelstellingen.
> Grootte
Minimaal 2 berekeningen (bijvoorbeeld de post uitdrukken in balanstotaal en rubriekstotaal) waaruit
blijkt hoe belangrijk een post is. Vergeet hierbij niet een conclusie te trekken!
o Balans (EV)
Materieel = Tussen 3% en 5%
Van diepgaande invloed = Meer dan 5%
o Resultatenrekening (Genormaliseerd resultaat voor belasting (EBT))
Materieel = Tussen 5% en 10%
Van diepgaande invloed = Meer dan 10%
> Kenmerken
De bedoeling hierbij is dat je laat zien waarom een post mogelijk een risico vormt voor de
jaarrekening. Noem tenminste 2 kenmerken van de betreffende post!
o Inherente (significante) risico’s. Dit kunnen bijvoorbeeld zijn complexiteit,
subjectiviteit, waardering, frauderisico’s etc.;
o Vragen die opkomen uit een initiële cijferbeoordeling. Bijvoorbeeld stijgingen of
dalingen die niet direct te verklaren zijn;
o Toelichting in de casus. Bijvoorbeeld geschetste ontwikkelingen die je niet in de
cijfers terugziet.
> Controleaspecten (Juistheid/Volledigheid) (Positief/Negatief)
De bedoeling is dat je hier laat zien wat door jou aangegeven grootte en kenmerken betekenen voor
de controle. Dus waar moet de accountant aandacht aan besteden. Noem altijd tenminste 2 concrete
controledoelstellingen (NV COS 315 A129).
Een daarvan is altijd; “De accountant controleert of de post op de juiste wijze is
gepresenteerd en toegelicht.”
Beweringen over transactie stromen en daarop betrekking hebbende toelichting tijdens de
gecontroleerde periode (Balans):
2
, o Voorkomen = De vastgelegde of toegelichte transacties en gebeurtenissen
hebben inderdaad plaatsgevonden en dergelijke transacties en gebeurtenissen
hebben betrekking op de entiteit;
o Volledigheid = Alle transacties en gebeurtenissen die hadden moeten worden
vastgelegd, zijn ook vastgelegd en alle daarop betrekking hebbende toelichting
die hadden moeten worden opgenomen in de financiële overzichten, zijn
opgenomen;
o Nauwkeurigheid = Bedragen en andere gegevens die betrekking hebben op de
vastgelegde transacties en gebeurtenissen zijn op de juiste wijze vastgelegd en
daarop betrekking hebbende toelichtingen zijn op de juiste wijze vastgelegd en
beschreven;
o Afgrenzing = Transacties en gebeurtenissen zijn in de juiste verslagperiode
vastgelegd;
o Classificatie = Transacties en gebeurtenissen zijn op de juiste rekeningen
vastgelegd;
o Presentatie = Transacties en gebeurtenissen zijn op de juiste wijze
samengevoegd of uitgesplitst en duidelijke beschreven en daarop betrekking
hebbende toelichting zijn relevant en begrijpelijk in de context van de vereisten
van het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving.
Voor beweringen over rekeningsaldi en daarop betrekking hebbende toelichting aan het eind van de
verslapperiode (Resultatenrekening):
o Bestaan = De activa, verplichtingen en eigenvermogensbelangen bestaan;
o Rechten en Verplichtingen = De entiteit bezit of heeft zeggenschap over de
rechten op activa, en de verplichtingen zijn de verplichtingen voor de entiteit.
o Volledigheid = De activa, verplichtingen en eigenvermogensbelangen die hadden
moeten worden vastgelegd, zijn ook vastgelegd en alle daarop betrekking
hebbende toelichtingen die hadden moeten worden opgenomen in de financiële
overzichten, zijn ook opgenomen;
o Nauwkeurigheid, waardering en toerekening = De activa, verplichtingen en
eigenvermogensbelangen zijn voor de juiste bedragen in de financiële
overzichten opgenomen, en de daaruit voortvloeiende waarderings- en
toerekening correcties zijn juist vastgelegd en daarop betrekking hebbende
toelichting zijn juist vastgelegd en beschreven;
o Classificatie = De activa, verplichtingen en eigenvermogensbelangen zijn
vastgelegd op de juiste rekeningen;
o Presentatie = De activa, passiva en eigenvermogensbelangen zijn op de juiste
wijze samengevoegd of uitgesplitst en duidelijke omschreven, en daarop
betrekking hebbende toelichtingen zijn relevant en begrijpelijk in de context van
de vereisten van het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving
3
, Voorbeeld uitwerkingen:
- Voorraden
Grootte:
o % van het balanstotaal, % van het groepsvermogen
o Conclusie Grootte:
Materieel invloed;
Diepgaande invloed.
Kenmerken:
o Bederf;
o Houdbaarheidsdatum;
o Incourantie;
o Hoge voorraden om nee-verkoop tegen te gaan;
o Waarderingsissue;
o Vergelijken met daling/stijging van de omzet.
Controleaspecten:
o De voorraden staan debet dat wil zeggen dat de controlerichting positief is;
o Controledoelstelling is daarmee juistheid;
o Primaire richting is een controle op bestaan, waardering en eigendom;
o De accountant controleert of de post op de juiste wijze is gepresenteerd, toegelicht
en gerubriceerd;
o Afloopcontrole.
- Handelsvorderingen
Grootte:
o % van het balanstotaal, % van het groepsvermogen/eigen vermogen
o Conclusie Grootte:
Materieel invloed;
Diepgaande invloed.
Kenmerken:
o Vergelijken met daling/stijging van de omzet + conclusie;
o Vergelijken met voorziening oninbare vorderingen, wellicht te laag opgenomen;
o Vergelijken met vooruit ontvangen bedragen.
Controleaspecten:
o Juistheid (bestaan, eigendom en waardering);
o Naleving eisen verslaggeving (presentatie en toelichting);
o Bijzondere aandacht = Volledigheid van de voorziening dubieuze debiteuren.
o NV COS 315 A124
Controleert de accountant de vordering op bestaan, rechten, presentatie en
toelichting. De accountant zal bijzondere aandacht schenken aan de
volledigheid van de voorziening dubieuze debiteuren.
- Netto-omzet
Grootte:
o % groei tegenover voorgaand jaar
o Conclusie Grootte:
De omzet is de belangrijkste post van de jaarrekening en is dus van
diepgaande invloed voor de jaarrekening
Kenmerken:
4
