Kennislijn Chronisch Zieken (VPK)
OP5/OP7 OVK2TKCZ02
Blok 1: Zelfmanagement
Draaglast en draagkracht
Alle chronische aandoeningen doen aanspraak op de
draaglast en draagkracht van de zorgvrager.
➢ Draaglast: de belasting die je ervaart (van de
betreffende persoon)
➢ Draagkracht: de kracht die een persoon heeft om
de belasting te verdragen
Zelfmanagement
Definitie zelfmanagement:
“Het zodanig omgaan met de chronische aandoening dat de aandoening optimaal wordt ingepast in
het leven.”
Zelfmanagement betekent dat chronisch zieken zelf kunnen kiezen in hoeverre ze de regie over het
eigen leven in eigen hand willen houden en mede richting willen geven aan hoe beschikbare zorg
wordt ingezet, om een optimale kwaliteit van leven te bereiken of te behouden. (CBO, 2014)
Er zijn vier elementen van zelfmanagement:
1. Omgaan met de uitdagingen die de ziekte geeft
2. Inpassen in het dagelijkse leven
3. Voeren van eigen regie over het zorgproces
4. Streven naar optimale kwaliteit van het leven
Adaptieve opgaven: de inspanningen die mensen moeten
verrichten om op een goede manier met hun aandoening en de
daarbij horende veranderingen om te gaan.
Zelfmanagementondersteuning is een belangrijk aspect in de zorg, waarbij wij als verpleegkundigen
patiënten helpen om hun eigen gezondheid en welzijn te bevorderen.
Drie aspecten van zelfmanagement:
1. Medisch zelfmanagement: omgaan met beperkingen en symptomen van de aandoening
2. Rol zelfmanagement: adequate relatie met zorgverlener en naasten
3. Emotioneel zelfmanagement: voorbereiden onzekere toekomst, emotionele balans, positief
zelfbeeld.
Competenties ondersteunen zelfmanagement
De competenties die verpleegkundigen nodig hebben om patiënten bij hun zelfmanagement te
ondersteunen, beschrijven we aan de hand van het 5A-model. Het 5A-model beschrijft
zelfmanagementondersteuning in een cyclisch proces van vijf stappen:
1
, 1. Achterhalen
➢ - Wat vindt de zorgvrager belangrijk in zijn leven?
- Van wie in zijn omgeving kan de zorgvrager steun
verwachten?
- Wat kan en wil de zorgvrager zelf doen?
- Hoe ben je achter deze informatie gekomen?
2. Adviseren
➢ - Welke informatie heeft de zorgvrager gekregen?
- In hoeverre sluit die informatie aan op het dagelijkse
leven van de zorgvrager?
- In hoeverre zijn de naasten er bij betrokken toen de
informatie werd gegeven?
- Welke vragen heeft de zorgvrager voor andere zorgvragers?
3. Afspreken
➢ - Welke doelen zijn voor de zorgvrager zelf belangrijk?
- Hoe gaat de zorgvrager aan deze doelen werken?
- Wie had de meeste inbreng bij het nemen van besluiten over de doelen?
4. Assisteren
➢ - Van wie kan de zorgvrager ondersteuning krijgen, en bij welke taken?
- Welke hulpmiddelen kunnen ingezet worden om de zorgvrager te ondersteunen?
- Hebben de naasten van de zorgvrager ondersteuning nodig?
5. Arrangeren
➢ - Met wie kan de zorgvrager contact opnemen om de voortgang van de doelen te
bespreken?
- Hoe lukt het de zorgvrager om de doelen te bereiken die eerder zijn afgesproken?
- Hoe stem je de zorg af met andere zorgverleners?
Generiek Model Zelfmanagement
Bij zelfmanagement staat de relatie tussen de zorgvrager en de
zorgverlener centraal. Samen zoeken ze de beste manier om de ziekte in
te passen in het leven van de zorgvrager.
Om iemand goed te kunnen ondersteunen bij zelfmanagement, heb je als
zorgverlener bepaalde competenties nodig (zie competenties in GZM).
Passende zorg leidt tot de beste omgang met een chronische aandoening
en daarom tot een betere levenskwaliteit.
Pilotenmodel
De regie van een persoon met een chronische
aandoening kan worden ondersteund door de
verpleegkundige met behulp van het pilotenmodel.
Het uitgangspunt is dat het leiden van de ziekte van
een patiënt, de gezamenlijke zorg is van zowel de
patiënt als de zorgvrager. Wie welke rol daarbij
heeft, wordt bepaalt met het pilotenmodel.
2
OP5/OP7 OVK2TKCZ02
Blok 1: Zelfmanagement
Draaglast en draagkracht
Alle chronische aandoeningen doen aanspraak op de
draaglast en draagkracht van de zorgvrager.
➢ Draaglast: de belasting die je ervaart (van de
betreffende persoon)
➢ Draagkracht: de kracht die een persoon heeft om
de belasting te verdragen
Zelfmanagement
Definitie zelfmanagement:
“Het zodanig omgaan met de chronische aandoening dat de aandoening optimaal wordt ingepast in
het leven.”
Zelfmanagement betekent dat chronisch zieken zelf kunnen kiezen in hoeverre ze de regie over het
eigen leven in eigen hand willen houden en mede richting willen geven aan hoe beschikbare zorg
wordt ingezet, om een optimale kwaliteit van leven te bereiken of te behouden. (CBO, 2014)
Er zijn vier elementen van zelfmanagement:
1. Omgaan met de uitdagingen die de ziekte geeft
2. Inpassen in het dagelijkse leven
3. Voeren van eigen regie over het zorgproces
4. Streven naar optimale kwaliteit van het leven
Adaptieve opgaven: de inspanningen die mensen moeten
verrichten om op een goede manier met hun aandoening en de
daarbij horende veranderingen om te gaan.
Zelfmanagementondersteuning is een belangrijk aspect in de zorg, waarbij wij als verpleegkundigen
patiënten helpen om hun eigen gezondheid en welzijn te bevorderen.
Drie aspecten van zelfmanagement:
1. Medisch zelfmanagement: omgaan met beperkingen en symptomen van de aandoening
2. Rol zelfmanagement: adequate relatie met zorgverlener en naasten
3. Emotioneel zelfmanagement: voorbereiden onzekere toekomst, emotionele balans, positief
zelfbeeld.
Competenties ondersteunen zelfmanagement
De competenties die verpleegkundigen nodig hebben om patiënten bij hun zelfmanagement te
ondersteunen, beschrijven we aan de hand van het 5A-model. Het 5A-model beschrijft
zelfmanagementondersteuning in een cyclisch proces van vijf stappen:
1
, 1. Achterhalen
➢ - Wat vindt de zorgvrager belangrijk in zijn leven?
- Van wie in zijn omgeving kan de zorgvrager steun
verwachten?
- Wat kan en wil de zorgvrager zelf doen?
- Hoe ben je achter deze informatie gekomen?
2. Adviseren
➢ - Welke informatie heeft de zorgvrager gekregen?
- In hoeverre sluit die informatie aan op het dagelijkse
leven van de zorgvrager?
- In hoeverre zijn de naasten er bij betrokken toen de
informatie werd gegeven?
- Welke vragen heeft de zorgvrager voor andere zorgvragers?
3. Afspreken
➢ - Welke doelen zijn voor de zorgvrager zelf belangrijk?
- Hoe gaat de zorgvrager aan deze doelen werken?
- Wie had de meeste inbreng bij het nemen van besluiten over de doelen?
4. Assisteren
➢ - Van wie kan de zorgvrager ondersteuning krijgen, en bij welke taken?
- Welke hulpmiddelen kunnen ingezet worden om de zorgvrager te ondersteunen?
- Hebben de naasten van de zorgvrager ondersteuning nodig?
5. Arrangeren
➢ - Met wie kan de zorgvrager contact opnemen om de voortgang van de doelen te
bespreken?
- Hoe lukt het de zorgvrager om de doelen te bereiken die eerder zijn afgesproken?
- Hoe stem je de zorg af met andere zorgverleners?
Generiek Model Zelfmanagement
Bij zelfmanagement staat de relatie tussen de zorgvrager en de
zorgverlener centraal. Samen zoeken ze de beste manier om de ziekte in
te passen in het leven van de zorgvrager.
Om iemand goed te kunnen ondersteunen bij zelfmanagement, heb je als
zorgverlener bepaalde competenties nodig (zie competenties in GZM).
Passende zorg leidt tot de beste omgang met een chronische aandoening
en daarom tot een betere levenskwaliteit.
Pilotenmodel
De regie van een persoon met een chronische
aandoening kan worden ondersteund door de
verpleegkundige met behulp van het pilotenmodel.
Het uitgangspunt is dat het leiden van de ziekte van
een patiënt, de gezamenlijke zorg is van zowel de
patiënt als de zorgvrager. Wie welke rol daarbij
heeft, wordt bepaalt met het pilotenmodel.
2
