RECHT: DEEL 1: WAT IS RECHT?
1. KENMERKEN EN DEFINITIE VAN HET RECHT
1.1. KENMERKEN VAN HET RECHT
Regels
= opgelegd door maatschappij
= wat je wel (gebodsregels) en niet (verbodsregels) moet doen
bv. rechten & plichten: wnr recht op leefloon en plicht om actief werk te zoeken
Regel wordt rechtsregel wnr opgesteld/bekrachtigd door SL
bv. zitplaats aanbieden aan oude vrouw, geen sanctie/boete als je niet doet
Recht is overal
1.1.1. HET RECHT HEEFT ALS DOEL DE SAMENLEVING TE ORDENEN
(Over)leven en handelen als mensen binnen een samenleving (een groep)
veronderstelt regels:
- over wie wat mag doen, met welke middelen
- (goederen, geld, rechten)
- over gedrag dat aanvaard wordt, en wat niet
- …
Bv. verkeersregels, coronamaatregels,..
1.1.2. HET RECHT WORDT OPGELEGD DOOR DE SAMENLEVING
Samenleven leidt tot conflicten:
- Conflicten vergen oplossingen, en dus regels
- Via ‘wetgever’ en dus met akkoord van de SL (van ons)
Samenleving is continu in verandering:
- Wetgeving = dynamisch gegeven
- Recht is nooit af!
Waarom continu veranderingen?
SL verandert dus regels moeten mee veranderen
Wnr ideeën veranderen over bep. onderwerpen moeten regels eraan aangepast worden
Bv. homoseksuele huwelijken, euthanasie, abortus,… vaak ethische kwesties
Hoe beslist de samenleving hierover?
- Rechtstreekse democratie (directe democratie)
via referendum
- Vertegenwoordigende democratie (indirecte democratie)
via vertegenwoordigers v/h volk
1
,Regel wordt rechtsregel wnr opgesteld/bekrachtigd door politieke autoriteit
bv. moet er daar echt een ondergrondse parking komen?
1.1.3. DE NALEVING VAN HET RECHT KAN WORDEN AFGEDWONGEN
Recht is afdwingbaar
- In tegenstelling tot regels
- Zonder afdwinging geen recht:
verplichtend karakter, gevolgen bij niet-naleving, structuren, instellingen & procedures
(bv. rechtbank)
- Niet alle rechtsregels zijn even afdwingbaar:
default-regels, bv. contract gaat voor op de ‘aanvullende wet’
= aandeelhouders maken zelf geen specifieke afspraken
1.2. SOORTEN REGELS
Verschillende categorieën van rechtsregels:
- Gedragsregels
= meestal omgeschreven, regels die je houden aan de waarden van de groep
Door vastleggen subjectieve/burgerrechten = hun bevoegdheid om over middelen te besch.
- Regels en structuren voor toepassing en afdwinging van die gedragsregels
- Instellingen en procedures voor wijziging v/h recht, gezien dynamisch karakter v/h Recht
1.3.DEFINTIE VAN HET RECHT
Wat: geheel van rechtsregels
Waarom: doel maatschappij te ordenen
Van waar: opgelegd door SL, via haar vertegenwoordigers
Hoe: de niet-naleving ervan is afdwingbaar via wettelijk voorzien systeem van sancties
Beeld van Vrouwe Justitia
= personificatie v/h recht
Symboliek:
- Blinddoek: onpartijdigheid
- Weegschaal: afweging van bewijzen, getuigenissen,…
- Zwaard: vonnis/knoop doorhakken/uitspraak
Als recht blind is..
is recht sociaal rechtvaardig? Klasse-blind? Kleuren-blind?
2
, 1.4.OBJECTIEF RECHT VERSUS SUBJECTIEVE RECHTEN
Objectief:
- = rechtsregels
- ‘de wet’
- Abstract & algemeen
- Staat los v/e concreet persoon of specifieke situatie
Subjectief:
- = de rechten die wij putten uit deze objectieve rechtsregels/ toepassing van obj. Recht
- ‘onze rechten’
- Concreet & toegepast
- Het recht om zelf te beslissen welke acties te ondernemen, en als een objectieve rechtsregel
toepassing vindt in een concrete situatie = subjectieve rechten
Objectief recht verleent subjectieve rechten
= regels en wetten in het algemeen (objectief recht) geven specifieke personen of entiteiten het
recht om bep. handelingen te stellen of bep. zaken te eisen (subjectieve rechten)
1.5. RECHTSSUBJECT VERSUS RECHTSOBJECT
Rechtssubject:
- Titularis van subjectieve rechten: wie heeft rechten en plichten?
- Drager van rechten & plichten
- Natuurlijke personen/rechtspersonen
Rechtsobject:
- Datgene waarover subjectieve rechten gelden
- Hetgeen waarover je iets wil beslissen/kopen/verhuren
- Zaken/rechten/…
Examenvraag: tot wat behoort een (huis)dier?
= rechtsobject (zijn natuurlijke personen die de verplichtingen hebben tov hun dieren)
1.6. RECHTSMISBRUIK
= subjectieve rechten gebruiken met als enige bedoeling een ander te schaden
Uitoefening van rechten = onbeperkt
- Wettelijke beperkingen
- Zorgvuldigheidsnorm
- ! Rechtsmisbruik (algemeen rechtsbeginsel = helpen bij vormgeven v wetten en regelgeving +
dienen als normen v/h handelen van rechtbanken/juridische instanties)
3
1. KENMERKEN EN DEFINITIE VAN HET RECHT
1.1. KENMERKEN VAN HET RECHT
Regels
= opgelegd door maatschappij
= wat je wel (gebodsregels) en niet (verbodsregels) moet doen
bv. rechten & plichten: wnr recht op leefloon en plicht om actief werk te zoeken
Regel wordt rechtsregel wnr opgesteld/bekrachtigd door SL
bv. zitplaats aanbieden aan oude vrouw, geen sanctie/boete als je niet doet
Recht is overal
1.1.1. HET RECHT HEEFT ALS DOEL DE SAMENLEVING TE ORDENEN
(Over)leven en handelen als mensen binnen een samenleving (een groep)
veronderstelt regels:
- over wie wat mag doen, met welke middelen
- (goederen, geld, rechten)
- over gedrag dat aanvaard wordt, en wat niet
- …
Bv. verkeersregels, coronamaatregels,..
1.1.2. HET RECHT WORDT OPGELEGD DOOR DE SAMENLEVING
Samenleven leidt tot conflicten:
- Conflicten vergen oplossingen, en dus regels
- Via ‘wetgever’ en dus met akkoord van de SL (van ons)
Samenleving is continu in verandering:
- Wetgeving = dynamisch gegeven
- Recht is nooit af!
Waarom continu veranderingen?
SL verandert dus regels moeten mee veranderen
Wnr ideeën veranderen over bep. onderwerpen moeten regels eraan aangepast worden
Bv. homoseksuele huwelijken, euthanasie, abortus,… vaak ethische kwesties
Hoe beslist de samenleving hierover?
- Rechtstreekse democratie (directe democratie)
via referendum
- Vertegenwoordigende democratie (indirecte democratie)
via vertegenwoordigers v/h volk
1
,Regel wordt rechtsregel wnr opgesteld/bekrachtigd door politieke autoriteit
bv. moet er daar echt een ondergrondse parking komen?
1.1.3. DE NALEVING VAN HET RECHT KAN WORDEN AFGEDWONGEN
Recht is afdwingbaar
- In tegenstelling tot regels
- Zonder afdwinging geen recht:
verplichtend karakter, gevolgen bij niet-naleving, structuren, instellingen & procedures
(bv. rechtbank)
- Niet alle rechtsregels zijn even afdwingbaar:
default-regels, bv. contract gaat voor op de ‘aanvullende wet’
= aandeelhouders maken zelf geen specifieke afspraken
1.2. SOORTEN REGELS
Verschillende categorieën van rechtsregels:
- Gedragsregels
= meestal omgeschreven, regels die je houden aan de waarden van de groep
Door vastleggen subjectieve/burgerrechten = hun bevoegdheid om over middelen te besch.
- Regels en structuren voor toepassing en afdwinging van die gedragsregels
- Instellingen en procedures voor wijziging v/h recht, gezien dynamisch karakter v/h Recht
1.3.DEFINTIE VAN HET RECHT
Wat: geheel van rechtsregels
Waarom: doel maatschappij te ordenen
Van waar: opgelegd door SL, via haar vertegenwoordigers
Hoe: de niet-naleving ervan is afdwingbaar via wettelijk voorzien systeem van sancties
Beeld van Vrouwe Justitia
= personificatie v/h recht
Symboliek:
- Blinddoek: onpartijdigheid
- Weegschaal: afweging van bewijzen, getuigenissen,…
- Zwaard: vonnis/knoop doorhakken/uitspraak
Als recht blind is..
is recht sociaal rechtvaardig? Klasse-blind? Kleuren-blind?
2
, 1.4.OBJECTIEF RECHT VERSUS SUBJECTIEVE RECHTEN
Objectief:
- = rechtsregels
- ‘de wet’
- Abstract & algemeen
- Staat los v/e concreet persoon of specifieke situatie
Subjectief:
- = de rechten die wij putten uit deze objectieve rechtsregels/ toepassing van obj. Recht
- ‘onze rechten’
- Concreet & toegepast
- Het recht om zelf te beslissen welke acties te ondernemen, en als een objectieve rechtsregel
toepassing vindt in een concrete situatie = subjectieve rechten
Objectief recht verleent subjectieve rechten
= regels en wetten in het algemeen (objectief recht) geven specifieke personen of entiteiten het
recht om bep. handelingen te stellen of bep. zaken te eisen (subjectieve rechten)
1.5. RECHTSSUBJECT VERSUS RECHTSOBJECT
Rechtssubject:
- Titularis van subjectieve rechten: wie heeft rechten en plichten?
- Drager van rechten & plichten
- Natuurlijke personen/rechtspersonen
Rechtsobject:
- Datgene waarover subjectieve rechten gelden
- Hetgeen waarover je iets wil beslissen/kopen/verhuren
- Zaken/rechten/…
Examenvraag: tot wat behoort een (huis)dier?
= rechtsobject (zijn natuurlijke personen die de verplichtingen hebben tov hun dieren)
1.6. RECHTSMISBRUIK
= subjectieve rechten gebruiken met als enige bedoeling een ander te schaden
Uitoefening van rechten = onbeperkt
- Wettelijke beperkingen
- Zorgvuldigheidsnorm
- ! Rechtsmisbruik (algemeen rechtsbeginsel = helpen bij vormgeven v wetten en regelgeving +
dienen als normen v/h handelen van rechtbanken/juridische instanties)
3
