EMDR:
, 1. INLEIDING
De EMDR procedure bevat veel elementen die ook in andere vormen van psychotherapie zijn terug te vinden.
Het opvallendste verschil is echter dat bij EMDR de patiënt wordt verzocht met de ogen de vingers van de
therapeut te volgen.
1.2 OOGBEWEGINGEN OF NIET?
Ingrijpende gebeurtenissen verstoren de emotionele balans van de hersenen zodanig, dat tijdens zo’n
gebeurtenis herinneringen, en de daarbij behorende cognities, emoties en fysiologische reacties, als het ware
in ‘bevroren’ toestand in de hersenen werden opgeslagen. Door de oogbewegingen komen deze opgeslagen
belevingen vrij en worden deze alsnog verwerkt.
Naast oogbewegingen hebben ook andere geheugenbelastende taken een desensitiserend effect op
herinneringen. Hierbij is wel belangrijk dat tegelijkertijd aandacht op de mentale representatie en op de
werkgeheugenbelastende taak wordt gericht. Maar de oogbewegingen zijn tot nu toe het effectiefst gebleken.
Recall = Het ophalen van herinneringen
De effecten van de recall en de werkgeheugen belastende taak (zoals oogbewegingen):
- Een toename van het vermogen zich gebeurtenissen te herinneren
- Een vermindering van de helderheid en emotionaliteit van herinneringsbeelden
- Een verlaging van het arousalniveau.
1.3 DESENSITISATIE OF NIET?
Naast desensitisatie ontstaan ook spontane veranderingen in betekenisverlening aan de traumatische
gebeurtenis. Informatieverwerking (=reprocessing)
1.4 PROCEDURELE ASPECTEN VAN EMDR
Het doel van de EMDR-procedure:
-de spanning ten opzichte van het targetbeeld moet zijn geminimaliseerd
De geloofwaardigheid van een positieve gedachtegang moet zijn gemaximaliseerd.
1.6 EMDR ALS CONCEPT
Een belangrijk verschil is het perspectief van waaruit naar de traumatische gebeurtenissen wordt gekeken. Bij
imaginaire exposure wordt uitdrukkelijk geprobeerd de patiënt als het ware het trauma te laten herbeleven. Bij
EMDR ligt het perspectief bij aanvang van de procedure in het ‘hier-en-nu’. De patiënt wordt in eerste instantie
gevraagd de gebeurtenis als een film te beschrijven en deze stil te zetten op het moment dat hij nog steeds het
‘naarst’ ervaart. Hem wordt gevraagd er als het ware een foto van te maken. De emotionele lading wordt wat
dit betreft gedicteerd door de huidige disfunctionele betekenisverlening van het stilstaande beeld, bijvoorbeeld
‘schuld: ‘ik ben schuldig’. Het gaat dus niet om wat hij destijds dacht/voelde, maar om wat hij nu denkt over de
gebeurtenis van toen.
, 1.7 IS EMDR EXPOSURE
Een ander belangrijk onderscheid tussen bijvoorbeeld CGT exposure en EMDR is het feit dat bij EMDR al direct
na introductie van de afleidende stimulus de aandacht wordt gericht op gedachten en gevoelsassociaties van
de patiënt, die soms niets met de oorspronkelijke gebeurtenis van doen hebben.
1.8 EMDR-EFFECTEN
Na enkele sets wordt het oorspronkelijk beeld als minder angstopwekkend ervaren = desensitiserend effect.
Vaak is dat het gevolg van het feit data de mentale representatie van de gebeurtenis sterk verandert (bv.
herinnering wordt onduidelijk en minder helder). Een ander opvallend effect van EMDR is dat zich vaak
spontane cognitieve veranderingen voordoen (nieuwe gedachten of inzichten ontstaan).
1.11 VOORDELEN VAN EMDR
Voordelen van EMDR:
- Voor een EMDR-behandeling hoeft de therapeut niet van alle details van de traumatische gebeurtenis
op de hoogte te zijn.
- De belasting is relatief beperkt, hierdoor is het ook geschikt voor getraumatiseerde kinderen.
1.12 SHAPIRO’S ADAPTIVE INFORMATION PROCESSING (AIP-)MODEL
De hypothese is dat de klachten verminderen omdat er in het neurale netwerk een verbinding tot stand wordt
gebracht tussen de opgeslagen disfunctionele informatie en andere bestaande en gezondere informatie en
opvattingen. Dit komt tot uitdrukking in een desensitisatie en een cognitieve herstructurering van de
traumatische beleving.
1.13 ANDERE THEORETISCHE VERKLARINGEN
Beste verklaring: de werkgeheugentheorie. Het uitgangspunt van deze theorie is dat het menselijk
werkgeheugen geacht wordt verschillende taken tegelijkertijd te kunnen uitvoeren. Het werkgeheugen heeft
echter een beperkte capaciteit. Het gevolg daarvan is dat door het uitvoeren van de ene taak de prestaties op
het gebied van een andere taak – zoals het in gedachten ophalen en vasthouden van geheugenbeelden – onder
druk komt te staan. Wanneer het werkgeheugen wordt belast met een herinnering en er tegelijkertijd een
aandachtopeisende taak moet worden uitgevoerd – zoals het zo goed mogelijk volgen van bewegende vingers
– dan blijkt dat deze informatie simpelweg niet tegelijkertijd kan worden verwerkt, waardoor de emotionele
intensiteit van herinneringen langzamerhand verloren gaat. Het blijft een neutraal beeld over, wat de patiënt
het gevoel geeft dat hij de herinnering aankan.
Er is een lineair verband tussen de mate van werkgeheugenbelasting en de afname van helderheid en
emotionaliteit van herinneringen.
, 1. INLEIDING
De EMDR procedure bevat veel elementen die ook in andere vormen van psychotherapie zijn terug te vinden.
Het opvallendste verschil is echter dat bij EMDR de patiënt wordt verzocht met de ogen de vingers van de
therapeut te volgen.
1.2 OOGBEWEGINGEN OF NIET?
Ingrijpende gebeurtenissen verstoren de emotionele balans van de hersenen zodanig, dat tijdens zo’n
gebeurtenis herinneringen, en de daarbij behorende cognities, emoties en fysiologische reacties, als het ware
in ‘bevroren’ toestand in de hersenen werden opgeslagen. Door de oogbewegingen komen deze opgeslagen
belevingen vrij en worden deze alsnog verwerkt.
Naast oogbewegingen hebben ook andere geheugenbelastende taken een desensitiserend effect op
herinneringen. Hierbij is wel belangrijk dat tegelijkertijd aandacht op de mentale representatie en op de
werkgeheugenbelastende taak wordt gericht. Maar de oogbewegingen zijn tot nu toe het effectiefst gebleken.
Recall = Het ophalen van herinneringen
De effecten van de recall en de werkgeheugen belastende taak (zoals oogbewegingen):
- Een toename van het vermogen zich gebeurtenissen te herinneren
- Een vermindering van de helderheid en emotionaliteit van herinneringsbeelden
- Een verlaging van het arousalniveau.
1.3 DESENSITISATIE OF NIET?
Naast desensitisatie ontstaan ook spontane veranderingen in betekenisverlening aan de traumatische
gebeurtenis. Informatieverwerking (=reprocessing)
1.4 PROCEDURELE ASPECTEN VAN EMDR
Het doel van de EMDR-procedure:
-de spanning ten opzichte van het targetbeeld moet zijn geminimaliseerd
De geloofwaardigheid van een positieve gedachtegang moet zijn gemaximaliseerd.
1.6 EMDR ALS CONCEPT
Een belangrijk verschil is het perspectief van waaruit naar de traumatische gebeurtenissen wordt gekeken. Bij
imaginaire exposure wordt uitdrukkelijk geprobeerd de patiënt als het ware het trauma te laten herbeleven. Bij
EMDR ligt het perspectief bij aanvang van de procedure in het ‘hier-en-nu’. De patiënt wordt in eerste instantie
gevraagd de gebeurtenis als een film te beschrijven en deze stil te zetten op het moment dat hij nog steeds het
‘naarst’ ervaart. Hem wordt gevraagd er als het ware een foto van te maken. De emotionele lading wordt wat
dit betreft gedicteerd door de huidige disfunctionele betekenisverlening van het stilstaande beeld, bijvoorbeeld
‘schuld: ‘ik ben schuldig’. Het gaat dus niet om wat hij destijds dacht/voelde, maar om wat hij nu denkt over de
gebeurtenis van toen.
, 1.7 IS EMDR EXPOSURE
Een ander belangrijk onderscheid tussen bijvoorbeeld CGT exposure en EMDR is het feit dat bij EMDR al direct
na introductie van de afleidende stimulus de aandacht wordt gericht op gedachten en gevoelsassociaties van
de patiënt, die soms niets met de oorspronkelijke gebeurtenis van doen hebben.
1.8 EMDR-EFFECTEN
Na enkele sets wordt het oorspronkelijk beeld als minder angstopwekkend ervaren = desensitiserend effect.
Vaak is dat het gevolg van het feit data de mentale representatie van de gebeurtenis sterk verandert (bv.
herinnering wordt onduidelijk en minder helder). Een ander opvallend effect van EMDR is dat zich vaak
spontane cognitieve veranderingen voordoen (nieuwe gedachten of inzichten ontstaan).
1.11 VOORDELEN VAN EMDR
Voordelen van EMDR:
- Voor een EMDR-behandeling hoeft de therapeut niet van alle details van de traumatische gebeurtenis
op de hoogte te zijn.
- De belasting is relatief beperkt, hierdoor is het ook geschikt voor getraumatiseerde kinderen.
1.12 SHAPIRO’S ADAPTIVE INFORMATION PROCESSING (AIP-)MODEL
De hypothese is dat de klachten verminderen omdat er in het neurale netwerk een verbinding tot stand wordt
gebracht tussen de opgeslagen disfunctionele informatie en andere bestaande en gezondere informatie en
opvattingen. Dit komt tot uitdrukking in een desensitisatie en een cognitieve herstructurering van de
traumatische beleving.
1.13 ANDERE THEORETISCHE VERKLARINGEN
Beste verklaring: de werkgeheugentheorie. Het uitgangspunt van deze theorie is dat het menselijk
werkgeheugen geacht wordt verschillende taken tegelijkertijd te kunnen uitvoeren. Het werkgeheugen heeft
echter een beperkte capaciteit. Het gevolg daarvan is dat door het uitvoeren van de ene taak de prestaties op
het gebied van een andere taak – zoals het in gedachten ophalen en vasthouden van geheugenbeelden – onder
druk komt te staan. Wanneer het werkgeheugen wordt belast met een herinnering en er tegelijkertijd een
aandachtopeisende taak moet worden uitgevoerd – zoals het zo goed mogelijk volgen van bewegende vingers
– dan blijkt dat deze informatie simpelweg niet tegelijkertijd kan worden verwerkt, waardoor de emotionele
intensiteit van herinneringen langzamerhand verloren gaat. Het blijft een neutraal beeld over, wat de patiënt
het gevoel geeft dat hij de herinnering aankan.
Er is een lineair verband tussen de mate van werkgeheugenbelasting en de afname van helderheid en
emotionaliteit van herinneringen.
