Turks fruit - Jan Wolkers
Jan Wolkers, Turks fruit. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam, 2020, 59ste druk (Eerste druk
1969)
Titelverklaring:
Als Olga ziek is en de man haar bezoekt, vraagt ze hem om aan haar voortanden te voelen
omdat ze zich verbeeldt dat die los zitten. Ze stuurt hem weg om een zak Turks fruit voor
haar te halen, want dat is ‘het enige wat ze nog durfde te snoepen met die loszittende
voortanden’ (p. 186). Turks fruit is een zacht, zoet snoepje, dat slecht is voor je tanden. De
fysieke onttakeling symboliseert het voorbijgaan van hun liefde. Deze blijkt schone schijn:
net als het snoepje zag de liefde er aanlokkelijk uit, maar zorgt uiteindelijk voor pijn en
verval. Het bederf is alomtegenwoordig in het verhaal, maar de liefde van de man voor Olga
blijft ook na haar dood bestaan.
Motto:
In de roman geeft de kunstenaar Olga’s moeder de schuld van Olga’s vertrek en ziet hij
Amerika als een schuldige natie. Olga trouwt met een Amerikaan en verblijft een tijd in dat
land. Dit doet haar volgens de kunstenaar geen goed. De dialoog toont ook aan hoe zinloos
het kan zijn als twee mensen, overtuigd van hun eigen gelijk, de ander hiervan proberen te
overtuigen. De ik-figuur in het verhaal kan Olga niet meer overtuigen bij hem terug te komen.
Genre:
Roman
Samenvatting:
De ik-verteller, een jonge kunstenaar die naamloos blijft, staat te liften in de kou als er een grote Amerikaanse
auto voor hem stopt. Daarin zit Olga, een prachtige, roodharige jonge vrouw, die bij de man onmiddellijk
lustgevoelens oproept. Terwijl ze rijden vertelt hij anekdotes over het Amsterdamse bohémienleven, waar zij erg
om moet lachen. Hij legt brutaal zijn hand op haar knie en stelt voor naar de kant te gaan om te vrijen. Na een
heftige vrijpartij trekt de man gedachteloos zijn ritssluiting dicht en krijgt het vel van zijn penis ertussen. Omdat hij
de rits niet meer loskrijgt, vraagt Olga bij een boerderij een tangetje, waarmee de man net zo lang prutst totdat
de haakjes los zijn. Ze rijden verder en krijgen opeens een flinke lachbui. Plotseling verliest Olga de macht over
het stuur, schiet naar de verkeerde weghelft en botst tegen een boom. Ze komen er allebei met schrammen
vanaf, maar de auto is total loss. Ze nemen afscheid van elkaar. Hierna probeert de man Olga te vinden en belt
haar ouders, die een groothandel in huishoudelijke artikelen in Alkmaar hebben. Maar haar moeder stelt het niet
op prijs dat hij haar dochter zoekt en poeiert hem af. Hij denkt dat ze hem niet goed genoeg vindt, omdat hij
kunstenaar is. Of omdat ze weet dat hij en haar dochter seks hebben gehad. Bijna twee maanden na het ongeluk
komt de man Olga weer tegen, op de kermis in Amsterdam. Hij is dolblij haar weer te zien. Ze vertelt hem dat
haar ouders drie weken op vakantie zijn. Voordat hij kan voorstellen dat ze bij hem in zijn atelier kan komen
logeren, komt ze hier zelf al mee. Die eerste avond praten ze veel. Ze vertelt dat haar vader een goedzak is die
onder de plak van zijn vrouw zit, snot onder zijn stoel plakt en zijn eigen tekst op de Radetskymars meezingt. Hij
is dol op zijn dochter, terwijl haar moeder altijd commentaar op haar heeft. Haar moeder heeft kanker gehad en
mist een borst. Toen Olga nog een kind was, heeft ze haar verteld dat dit kwam omdat Olga aan die borst
gezogen heeft. Die avond valt Olga zonder dat ze vrijen in slaap en kijkt de man de hele nacht naar haar. Vanaf
dan zijn ze een stel. Ze hebben vaak seks, waarbij ze zich helemaal geven. De man kan zijn geluk niet op met
zo’n mooie vrouw en aanbidt haar. Ze trouwen, waarbij hij met Olga achterop de fiets naar het gemeentehuis
rijdt. Haar moeder is het er niet mee eens en laat weten dat ze geen geld van hen hoeven te verwachten. De
man vindt zijn schoonmoeder vreselijk. Ze kleineert en manipuleert Olga. Ook probeert ze Olga te laten inzien
dat de kunstenaar niet goed genoeg voor haar is. Dit wordt alleen maar erger nadat haar man is overleden. De
man gebruikt Olga als zijn muze. Zo laat hij haar eindeloos poseren met een pop in haar armen als hij de
opdracht heeft gekregen om een beeld te maken dat ‘moedergeluk’ uitbeeldt. Het idee een baby te krijgen jaagt
Olga grote angst aan, zodat het beeld niet erg lieflijk wordt. Ze heeft daarbij ook een enorme hekel aan poppen.
Jan Wolkers, Turks fruit. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam, 2020, 59ste druk (Eerste druk
1969)
Titelverklaring:
Als Olga ziek is en de man haar bezoekt, vraagt ze hem om aan haar voortanden te voelen
omdat ze zich verbeeldt dat die los zitten. Ze stuurt hem weg om een zak Turks fruit voor
haar te halen, want dat is ‘het enige wat ze nog durfde te snoepen met die loszittende
voortanden’ (p. 186). Turks fruit is een zacht, zoet snoepje, dat slecht is voor je tanden. De
fysieke onttakeling symboliseert het voorbijgaan van hun liefde. Deze blijkt schone schijn:
net als het snoepje zag de liefde er aanlokkelijk uit, maar zorgt uiteindelijk voor pijn en
verval. Het bederf is alomtegenwoordig in het verhaal, maar de liefde van de man voor Olga
blijft ook na haar dood bestaan.
Motto:
In de roman geeft de kunstenaar Olga’s moeder de schuld van Olga’s vertrek en ziet hij
Amerika als een schuldige natie. Olga trouwt met een Amerikaan en verblijft een tijd in dat
land. Dit doet haar volgens de kunstenaar geen goed. De dialoog toont ook aan hoe zinloos
het kan zijn als twee mensen, overtuigd van hun eigen gelijk, de ander hiervan proberen te
overtuigen. De ik-figuur in het verhaal kan Olga niet meer overtuigen bij hem terug te komen.
Genre:
Roman
Samenvatting:
De ik-verteller, een jonge kunstenaar die naamloos blijft, staat te liften in de kou als er een grote Amerikaanse
auto voor hem stopt. Daarin zit Olga, een prachtige, roodharige jonge vrouw, die bij de man onmiddellijk
lustgevoelens oproept. Terwijl ze rijden vertelt hij anekdotes over het Amsterdamse bohémienleven, waar zij erg
om moet lachen. Hij legt brutaal zijn hand op haar knie en stelt voor naar de kant te gaan om te vrijen. Na een
heftige vrijpartij trekt de man gedachteloos zijn ritssluiting dicht en krijgt het vel van zijn penis ertussen. Omdat hij
de rits niet meer loskrijgt, vraagt Olga bij een boerderij een tangetje, waarmee de man net zo lang prutst totdat
de haakjes los zijn. Ze rijden verder en krijgen opeens een flinke lachbui. Plotseling verliest Olga de macht over
het stuur, schiet naar de verkeerde weghelft en botst tegen een boom. Ze komen er allebei met schrammen
vanaf, maar de auto is total loss. Ze nemen afscheid van elkaar. Hierna probeert de man Olga te vinden en belt
haar ouders, die een groothandel in huishoudelijke artikelen in Alkmaar hebben. Maar haar moeder stelt het niet
op prijs dat hij haar dochter zoekt en poeiert hem af. Hij denkt dat ze hem niet goed genoeg vindt, omdat hij
kunstenaar is. Of omdat ze weet dat hij en haar dochter seks hebben gehad. Bijna twee maanden na het ongeluk
komt de man Olga weer tegen, op de kermis in Amsterdam. Hij is dolblij haar weer te zien. Ze vertelt hem dat
haar ouders drie weken op vakantie zijn. Voordat hij kan voorstellen dat ze bij hem in zijn atelier kan komen
logeren, komt ze hier zelf al mee. Die eerste avond praten ze veel. Ze vertelt dat haar vader een goedzak is die
onder de plak van zijn vrouw zit, snot onder zijn stoel plakt en zijn eigen tekst op de Radetskymars meezingt. Hij
is dol op zijn dochter, terwijl haar moeder altijd commentaar op haar heeft. Haar moeder heeft kanker gehad en
mist een borst. Toen Olga nog een kind was, heeft ze haar verteld dat dit kwam omdat Olga aan die borst
gezogen heeft. Die avond valt Olga zonder dat ze vrijen in slaap en kijkt de man de hele nacht naar haar. Vanaf
dan zijn ze een stel. Ze hebben vaak seks, waarbij ze zich helemaal geven. De man kan zijn geluk niet op met
zo’n mooie vrouw en aanbidt haar. Ze trouwen, waarbij hij met Olga achterop de fiets naar het gemeentehuis
rijdt. Haar moeder is het er niet mee eens en laat weten dat ze geen geld van hen hoeven te verwachten. De
man vindt zijn schoonmoeder vreselijk. Ze kleineert en manipuleert Olga. Ook probeert ze Olga te laten inzien
dat de kunstenaar niet goed genoeg voor haar is. Dit wordt alleen maar erger nadat haar man is overleden. De
man gebruikt Olga als zijn muze. Zo laat hij haar eindeloos poseren met een pop in haar armen als hij de
opdracht heeft gekregen om een beeld te maken dat ‘moedergeluk’ uitbeeldt. Het idee een baby te krijgen jaagt
Olga grote angst aan, zodat het beeld niet erg lieflijk wordt. Ze heeft daarbij ook een enorme hekel aan poppen.
