Aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 2
van de bergen naar de zee
2.1 de vorming van de Alpen
Het ontstaan van de Alpen
1. De Alpen zijn het hoogste gebergte van Europa
2. Op de plek waar de Alpen liggen lag 100 miljoen jaar gelede neen tropische zee
3. Dode resten van planten en dieren zonken in de loop van miljoenen jaren naar de
zeebodem en stapelen op.
4. De kalklagen die zijn ontstaan worden bedekt met zand en stenen die door rivieren
daar zijn gebracht er is een sedimentgesteenten ontstaan
Door endogene krachten zijn breuken in de aardkorst ontstaan hierdoor is de aardkorst
verdeeld in een aantal schollen of platen. Door beweging en botsing van platen kunnen
gebergten ontstaan.
1. 80 miljoen jaar gelden de plaat waar Afrika op ligt beweegt richting het noorden
2. Hij schuift het sedimentgesteenten tussen Europa en Afrika voor zich uit de
zeebodem kreukelde, boog, plooide en brak
3. 30 miljoen jaar geleden de Alpen worden tegen Europa geduwd
4. Afrika schoof door over de andere lagen heen delen van Europa worden gerimpeld
5. Het gesteente wordt geplooid en plooiruggen vormen bergen plooiingsgebergte
Kalksteen kan onder hoge druk en temperatuur in miljoenen jaren veranderen in marmer
metamorfe gesteenten. Kalksteen en marmer worden gebruikt als bouwmateriaal.
Jong en oud gebergte
Jong gebergtes hebben als kenmerken:
1. Zijn hoog
2. Hebben steile hellingen
3. Spitse bergtoppen
4. Diepe dalen
Oude gebergten hebben als kenmerken:
1. Flauwe hellingen Oorzaak: exogene krachten in de loop van de jaren worden de
2. Afgeronde toppen bergen langzaam afgesleten. Door verwering wordt het harde
3. Zijn lager gesteente verpulverd en valt uiteen.
Vormen van verwering
Bekende vorm: werking van vorst overdat smelt de sneeuw in de bergen, het water
stroomt in de spleten van het gesteente van de berg. ’s Nachts bevriest het water, het water
(ijs) zet uit waardoor het gesteente scheurt vorstverwering
Erosie
, 1. Onder invloed van zwaartekracht wordt verweringsmateriaal langs de berghellingen
naar beneden afgevoerd
2. Gletsjers, rivieren, de zee of de wind nemen het mee naar andere plekken
3. Tijden dit transport wordt het landschap veder afgebroken er vind erosie plaats
4. Hoe meer gesteente verweerd is, hoe gevoeliger het wordt voor erosie
5. Door de jaren heen wordt een gebergte steeds minder steil en worden de dalen
steeds breder
2.2 rivieren van ijs
Het ontstaan van gletsjers
1. Duizenden jaren geleden waren de Alpen bedekt met gletsjers
2. Tijden deze ijstijd of glaciaal staken alleen de bergtoppen van meer dan 2000 m
boven het ijs uit
3. Aan het einde van de ijstijd lopen uitgeslepen meren weer vol met smeltwater
In een ijstijd
1. Er valt veel neerslag in de vorm van sneeuw
2. Door steeds te bevriezen en ontdooien verandert het in firn ijsachtige sneeuw
3. Op laaggelegen plaatsen hoopt de firn zich op en vormt een firnbekken het begin
van een gletsjer
Restanten van de ijstijd
1. Zijn nog steeds te zien in de Alpen
2. Gletsjer aan het oppervlakte ziet er grauw uit omdat het ijs is vermengd met veel
stof en puin, afkomstig van bergwanden
3. Stenen vallen naar beneden door mechanische verwering puin komt op en in het
ijs terecht en wordt meegevoerd
4. Meeste puin aan de rand van de gletsjer: zijmorenen
5. Er zijn ook grondmorenen: liggen onder het ijs
6. Er zijn ook eindmorenen: liggen aan het einde van de gletsjer
Het einde van een gletsjer
1. Hij schuift door het dal naar beneden (langzaam maar het veel kracht)
2. Alles wat loszit schuift hij voor zich uit gevolg: erosie
3. Door de kracht van de gletsjer wordt het dal uitgeschuurd veranderd van V-dal
naar een U-dal (U-dalen hebben steile bergwanden en een vlakke bodem)
4. Laag in het dal is het warmer en smeld de gletsjer er ontstaat een gletsjertunnel,
hierdoor baant het smeltwater een weg naar buiten
5. De plek waar het water naar buitenkomt heet: gletsjerpoort begin gletsjerrivier
Na de ijstijd
1. Vanaf 10.000 jaar geleden is de gemiddelde temperatuur gaan stijgen veel gletsjer
smelten
2. Sporen ijstijd zijn nog steeds in landschappen te herkennen: eindmorenen laten zien
tot hoever de gletsjers vroeger kwamen, meren zijn het gevolg van smeltwater van
gletsjers
3. Gletsjers van nu worden ook kleiner door het warmer worden van het klimaat
van de bergen naar de zee
2.1 de vorming van de Alpen
Het ontstaan van de Alpen
1. De Alpen zijn het hoogste gebergte van Europa
2. Op de plek waar de Alpen liggen lag 100 miljoen jaar gelede neen tropische zee
3. Dode resten van planten en dieren zonken in de loop van miljoenen jaren naar de
zeebodem en stapelen op.
4. De kalklagen die zijn ontstaan worden bedekt met zand en stenen die door rivieren
daar zijn gebracht er is een sedimentgesteenten ontstaan
Door endogene krachten zijn breuken in de aardkorst ontstaan hierdoor is de aardkorst
verdeeld in een aantal schollen of platen. Door beweging en botsing van platen kunnen
gebergten ontstaan.
1. 80 miljoen jaar gelden de plaat waar Afrika op ligt beweegt richting het noorden
2. Hij schuift het sedimentgesteenten tussen Europa en Afrika voor zich uit de
zeebodem kreukelde, boog, plooide en brak
3. 30 miljoen jaar geleden de Alpen worden tegen Europa geduwd
4. Afrika schoof door over de andere lagen heen delen van Europa worden gerimpeld
5. Het gesteente wordt geplooid en plooiruggen vormen bergen plooiingsgebergte
Kalksteen kan onder hoge druk en temperatuur in miljoenen jaren veranderen in marmer
metamorfe gesteenten. Kalksteen en marmer worden gebruikt als bouwmateriaal.
Jong en oud gebergte
Jong gebergtes hebben als kenmerken:
1. Zijn hoog
2. Hebben steile hellingen
3. Spitse bergtoppen
4. Diepe dalen
Oude gebergten hebben als kenmerken:
1. Flauwe hellingen Oorzaak: exogene krachten in de loop van de jaren worden de
2. Afgeronde toppen bergen langzaam afgesleten. Door verwering wordt het harde
3. Zijn lager gesteente verpulverd en valt uiteen.
Vormen van verwering
Bekende vorm: werking van vorst overdat smelt de sneeuw in de bergen, het water
stroomt in de spleten van het gesteente van de berg. ’s Nachts bevriest het water, het water
(ijs) zet uit waardoor het gesteente scheurt vorstverwering
Erosie
, 1. Onder invloed van zwaartekracht wordt verweringsmateriaal langs de berghellingen
naar beneden afgevoerd
2. Gletsjers, rivieren, de zee of de wind nemen het mee naar andere plekken
3. Tijden dit transport wordt het landschap veder afgebroken er vind erosie plaats
4. Hoe meer gesteente verweerd is, hoe gevoeliger het wordt voor erosie
5. Door de jaren heen wordt een gebergte steeds minder steil en worden de dalen
steeds breder
2.2 rivieren van ijs
Het ontstaan van gletsjers
1. Duizenden jaren geleden waren de Alpen bedekt met gletsjers
2. Tijden deze ijstijd of glaciaal staken alleen de bergtoppen van meer dan 2000 m
boven het ijs uit
3. Aan het einde van de ijstijd lopen uitgeslepen meren weer vol met smeltwater
In een ijstijd
1. Er valt veel neerslag in de vorm van sneeuw
2. Door steeds te bevriezen en ontdooien verandert het in firn ijsachtige sneeuw
3. Op laaggelegen plaatsen hoopt de firn zich op en vormt een firnbekken het begin
van een gletsjer
Restanten van de ijstijd
1. Zijn nog steeds te zien in de Alpen
2. Gletsjer aan het oppervlakte ziet er grauw uit omdat het ijs is vermengd met veel
stof en puin, afkomstig van bergwanden
3. Stenen vallen naar beneden door mechanische verwering puin komt op en in het
ijs terecht en wordt meegevoerd
4. Meeste puin aan de rand van de gletsjer: zijmorenen
5. Er zijn ook grondmorenen: liggen onder het ijs
6. Er zijn ook eindmorenen: liggen aan het einde van de gletsjer
Het einde van een gletsjer
1. Hij schuift door het dal naar beneden (langzaam maar het veel kracht)
2. Alles wat loszit schuift hij voor zich uit gevolg: erosie
3. Door de kracht van de gletsjer wordt het dal uitgeschuurd veranderd van V-dal
naar een U-dal (U-dalen hebben steile bergwanden en een vlakke bodem)
4. Laag in het dal is het warmer en smeld de gletsjer er ontstaat een gletsjertunnel,
hierdoor baant het smeltwater een weg naar buiten
5. De plek waar het water naar buitenkomt heet: gletsjerpoort begin gletsjerrivier
Na de ijstijd
1. Vanaf 10.000 jaar geleden is de gemiddelde temperatuur gaan stijgen veel gletsjer
smelten
2. Sporen ijstijd zijn nog steeds in landschappen te herkennen: eindmorenen laten zien
tot hoever de gletsjers vroeger kwamen, meren zijn het gevolg van smeltwater van
gletsjers
3. Gletsjers van nu worden ook kleiner door het warmer worden van het klimaat
