KWALITEIT VAN LEVEN VOOR MENSEN
MET EEN BEPERKING
PERSONEN MET EEN VISUELE BEPERKING
GESCHIEDENIS
- Blinde bedelaar → een persoon die sterk sociaal en economisch afhankelijk is van
anderen en hierdoor vaak in slechte omstandigheden en armoede leeft
- 18e eeuw → blinden kunnen heel veel als ze de juiste ondersteuning krijgen
- Haüy richtte een blindenschool op
- Braille → ging naar de school van Haüy
- Eerste ontwerp van een tactiek lees-en schrijf systeem
- 1834→ instituut voor dove en blinde meisjes
- Initiatieven voor volwassen zijn beperkt → vrijwilligersorganisaties brachten hier
verandering
- Lectuur in braille en audiodescriptie
- Ondersteunen van professionele mogelijkheden
- Technologische hulpmiddelen openen veel deuren
BEGRIPPENKADER
- Visuele beperking → continuüm van normaal ziend tot niets ziend
MEDISCHE DEFINITIES
- Traditionele opvattingen
- Gezichtsscherpte of visus
- Maat voor kleinste details die iemand nog kan onderscheiden
- Vermogen om twee punten op een afstand te kunnen onderscheiden
- goed zien → 10/10
- 5/10 → alles van tweemaal zo dichtbij bekijken
- Gezichtsveld
- Totale gebied dat overzien kan worden als de persoon het hoofd en de
ogen volkomen stilhoudt
- Scherp zien door het netvlies en gele vlek
- enkel met centraal gezichtsveld ziet je scherp
1
, - Slechtziendheid
- Vele vormen en gradaties naargelang het type oogafwijking
- Blindheid
- Geen bruikbare praktische restvisus aanwezig is
- Wereldgezondheidsorganisatie → ernst van een visuele beperking
-
- Ontwikkelingen in de diagnostiek
- verschillende functies onderscheiden in het zien
- lagere visuele functies
- oogbewegingen
- visuele sensorische functies
- problemen → er is iets mis met je oog zelf
- hogere visuele functies
- begrijpen van visuele informaties
- visuomotorische functies: het toepassen van visuele informatie
in het handelen
- cerebrale visuele inperking (CVI)
- als de visuele informatie niet door de hersenen kan verwerkt worden
- verzamelnaam voor verschillende vormen van slechtziendheid waarbij
aantasting van de hersenen een rol speelt
- vastgesteld bij mensen met een meervoudige beperking
- uiten op verschillende manieren
- visuele aandachtsproblemen
- aandacht verdelen over verschillende dingen die je
tegelijk ziet
- visuele ruimtelijke problemen
- moeite met snelle oogbewegingen
- moeite met complexe situaties → veel info tegelijk
- moeite met visuele drukte en crowding
- iemand een lagere gezichtsscherpte heeft
wanneer symbolen in een rij of dicht bij elkaar
worden aangeboden dan wanneer ze
afzonderlijk worden aangeboden.
- moeite bij verplaatsing en ruimtelijke oriëntatie
2
, - herkenningsproblemen
- problemen met herkennen van letters, gelijkende
vormen, gezichten en visuele basisattitudes
FUNCTIONELE DEFINITIES
- functionele visuele efficiëntie → hoe goed een persoon gebruikmaakt van de
beschikbare gezichtsresten
- praktijk richt zich op de mate waarin blindheid de participatie bemoeilijkt in het leven
- ondersteuning gerichte benadering van visuele beperking
- gebruik van visueel profiel → alle aspecten geordend die met het zien te maken
hebben, logisch geheel van mogelijkheden en beperkingen, aanknopingspunt
- ziekte of aandoeningen
- functiestoornissen
- activiteiten → onderdelen van iemands handelen en moeilijkheden
- participatie → deelname aan MA leven, belemmeringen,...
- omgevingsfactoren → externe en persoonlijke
BEELDVORMING
- personen met een visuele beperking = heterogene groep
- gevolgen niet veralgemeend worden
- elk persoon is uniek
- visuele beperking → zeer ingrijpende gevolgen voor ontwikkeling
- kind kan aanpassen aan omstandigheden met de nodige ondersteuning
SENSORISCHE ONTWIKKELING
- kenmerkend visuele waarneming → zowel verte-zintuig als nabij-zintuig
- blind of slechtziends
- mist de visuele waarneming
- gemis wordt gecompenseerd door geheugen
en andere zintuigen
- geen scherpe zintuigen → leren deze verder te
ontwikkelingen
- tactiele afweer → ervaring wordt als pijnlijk ervaren
- terugtrekreactie
- kunnen blinden en slechtzienden extra goed horen?
- neen, kunnen niet beter scoren maar het wel beter gebruiken
- echolocatie → het gebruik van geluidsgolven en echo's om te bepalen waar dingen
zich bevinden.
3
, MOTORISCHE ONTWIKKELING
- op bepaalde gebieden verloopt dit trager maar niet anders
- ontwikkelen zich later en langs andere patronen
- locomotore of dynamische vaardigheden → ontwikkelen zich trager
- komen tot zit, kruipen, lopen,....
- gebrek aan visuele stimulans ( hebben het niet zien gebeuren dus weten niet
hoe het moet)
- gebrek aan veiligheid en vertrouwen
- niet weten wat tegenkomt
- zelf veel meer uitvinden of dingen bewust aangereikt krijgen
- veel dagelijkse handelingen worden ingeslepen door herhalingen
- blindismen → bewegingen die zich herhalen en geen duidelijke doel en functie
hebben voor buitenstaanders
- kunnen aanpassingen zijn aan het ontbreken van visuele input
- kunnen samen voorkomen
- gedragingen zijn stigmatiserend
- overkomen als verveling of teruggetrokkenheid
COGNITIEVE ONTWIKKELING
- vertonen minder exploratiedrang + passieve houding
- stimuleren om omgeving ontdekken
- meer tijd nodig om tot objectpermanentie te komen
- innerlijke voorstelling van mensen en ruimte
om zich heen
- ontwikkelt gemiddeld 10 maand later
- ontwikkeld → zoekgedrag
- stimuleren → aanwijzingen geven, samen zoeken, kiekeboe spelletjes
- conceptvorming → problemen met de juiste betekenis van woorden
- wel gebruiken in juiste zinnen maar betekenis begrijpen ze niet
- zweeftaal → kind kent verschillende kenmerken van voorwerpen maar er
ontbreekt informatie
- bv: vandaag is het bewolkt→ ik neem mijn paraplu mee
- aan kind uitleggen waarom je je paraplu wilt meenemen
- kind helpen verbanden leggen
TAAL EN COMMUNICATIE
- uitgestelde echolalie → niet-betekenisvolle herhaling van taal, hoewel het ook
functioneel en/of intentioneel kan zijn
- verwerken taal als een ‘gestalt’
4
MET EEN BEPERKING
PERSONEN MET EEN VISUELE BEPERKING
GESCHIEDENIS
- Blinde bedelaar → een persoon die sterk sociaal en economisch afhankelijk is van
anderen en hierdoor vaak in slechte omstandigheden en armoede leeft
- 18e eeuw → blinden kunnen heel veel als ze de juiste ondersteuning krijgen
- Haüy richtte een blindenschool op
- Braille → ging naar de school van Haüy
- Eerste ontwerp van een tactiek lees-en schrijf systeem
- 1834→ instituut voor dove en blinde meisjes
- Initiatieven voor volwassen zijn beperkt → vrijwilligersorganisaties brachten hier
verandering
- Lectuur in braille en audiodescriptie
- Ondersteunen van professionele mogelijkheden
- Technologische hulpmiddelen openen veel deuren
BEGRIPPENKADER
- Visuele beperking → continuüm van normaal ziend tot niets ziend
MEDISCHE DEFINITIES
- Traditionele opvattingen
- Gezichtsscherpte of visus
- Maat voor kleinste details die iemand nog kan onderscheiden
- Vermogen om twee punten op een afstand te kunnen onderscheiden
- goed zien → 10/10
- 5/10 → alles van tweemaal zo dichtbij bekijken
- Gezichtsveld
- Totale gebied dat overzien kan worden als de persoon het hoofd en de
ogen volkomen stilhoudt
- Scherp zien door het netvlies en gele vlek
- enkel met centraal gezichtsveld ziet je scherp
1
, - Slechtziendheid
- Vele vormen en gradaties naargelang het type oogafwijking
- Blindheid
- Geen bruikbare praktische restvisus aanwezig is
- Wereldgezondheidsorganisatie → ernst van een visuele beperking
-
- Ontwikkelingen in de diagnostiek
- verschillende functies onderscheiden in het zien
- lagere visuele functies
- oogbewegingen
- visuele sensorische functies
- problemen → er is iets mis met je oog zelf
- hogere visuele functies
- begrijpen van visuele informaties
- visuomotorische functies: het toepassen van visuele informatie
in het handelen
- cerebrale visuele inperking (CVI)
- als de visuele informatie niet door de hersenen kan verwerkt worden
- verzamelnaam voor verschillende vormen van slechtziendheid waarbij
aantasting van de hersenen een rol speelt
- vastgesteld bij mensen met een meervoudige beperking
- uiten op verschillende manieren
- visuele aandachtsproblemen
- aandacht verdelen over verschillende dingen die je
tegelijk ziet
- visuele ruimtelijke problemen
- moeite met snelle oogbewegingen
- moeite met complexe situaties → veel info tegelijk
- moeite met visuele drukte en crowding
- iemand een lagere gezichtsscherpte heeft
wanneer symbolen in een rij of dicht bij elkaar
worden aangeboden dan wanneer ze
afzonderlijk worden aangeboden.
- moeite bij verplaatsing en ruimtelijke oriëntatie
2
, - herkenningsproblemen
- problemen met herkennen van letters, gelijkende
vormen, gezichten en visuele basisattitudes
FUNCTIONELE DEFINITIES
- functionele visuele efficiëntie → hoe goed een persoon gebruikmaakt van de
beschikbare gezichtsresten
- praktijk richt zich op de mate waarin blindheid de participatie bemoeilijkt in het leven
- ondersteuning gerichte benadering van visuele beperking
- gebruik van visueel profiel → alle aspecten geordend die met het zien te maken
hebben, logisch geheel van mogelijkheden en beperkingen, aanknopingspunt
- ziekte of aandoeningen
- functiestoornissen
- activiteiten → onderdelen van iemands handelen en moeilijkheden
- participatie → deelname aan MA leven, belemmeringen,...
- omgevingsfactoren → externe en persoonlijke
BEELDVORMING
- personen met een visuele beperking = heterogene groep
- gevolgen niet veralgemeend worden
- elk persoon is uniek
- visuele beperking → zeer ingrijpende gevolgen voor ontwikkeling
- kind kan aanpassen aan omstandigheden met de nodige ondersteuning
SENSORISCHE ONTWIKKELING
- kenmerkend visuele waarneming → zowel verte-zintuig als nabij-zintuig
- blind of slechtziends
- mist de visuele waarneming
- gemis wordt gecompenseerd door geheugen
en andere zintuigen
- geen scherpe zintuigen → leren deze verder te
ontwikkelingen
- tactiele afweer → ervaring wordt als pijnlijk ervaren
- terugtrekreactie
- kunnen blinden en slechtzienden extra goed horen?
- neen, kunnen niet beter scoren maar het wel beter gebruiken
- echolocatie → het gebruik van geluidsgolven en echo's om te bepalen waar dingen
zich bevinden.
3
, MOTORISCHE ONTWIKKELING
- op bepaalde gebieden verloopt dit trager maar niet anders
- ontwikkelen zich later en langs andere patronen
- locomotore of dynamische vaardigheden → ontwikkelen zich trager
- komen tot zit, kruipen, lopen,....
- gebrek aan visuele stimulans ( hebben het niet zien gebeuren dus weten niet
hoe het moet)
- gebrek aan veiligheid en vertrouwen
- niet weten wat tegenkomt
- zelf veel meer uitvinden of dingen bewust aangereikt krijgen
- veel dagelijkse handelingen worden ingeslepen door herhalingen
- blindismen → bewegingen die zich herhalen en geen duidelijke doel en functie
hebben voor buitenstaanders
- kunnen aanpassingen zijn aan het ontbreken van visuele input
- kunnen samen voorkomen
- gedragingen zijn stigmatiserend
- overkomen als verveling of teruggetrokkenheid
COGNITIEVE ONTWIKKELING
- vertonen minder exploratiedrang + passieve houding
- stimuleren om omgeving ontdekken
- meer tijd nodig om tot objectpermanentie te komen
- innerlijke voorstelling van mensen en ruimte
om zich heen
- ontwikkelt gemiddeld 10 maand later
- ontwikkeld → zoekgedrag
- stimuleren → aanwijzingen geven, samen zoeken, kiekeboe spelletjes
- conceptvorming → problemen met de juiste betekenis van woorden
- wel gebruiken in juiste zinnen maar betekenis begrijpen ze niet
- zweeftaal → kind kent verschillende kenmerken van voorwerpen maar er
ontbreekt informatie
- bv: vandaag is het bewolkt→ ik neem mijn paraplu mee
- aan kind uitleggen waarom je je paraplu wilt meenemen
- kind helpen verbanden leggen
TAAL EN COMMUNICATIE
- uitgestelde echolalie → niet-betekenisvolle herhaling van taal, hoewel het ook
functioneel en/of intentioneel kan zijn
- verwerken taal als een ‘gestalt’
4
