MODULE SOMATISCHE VERPLEEGKUNDE
ANATOMIE, FYSIOLOGIE & PATHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: NEUROLOGISCHE AANDOENINGEN
1. ANATOMIE EN FYSIOLOGIE
1.1. ZENUWWEEFSEL
Bestaat uit
• Neuronen = zenuwcellen
– Overbrengen van prikkels
– Bevatten een cellichaam, dendrieten, axon
• (neuro)gliacellen = steuncellen
• Te kennen: cellichaam, dendrieten, axon, tractus (CZS), nervus, cellen van Schwann, oligodendrocyten
(CZS), myelineschede, knoop van Ranvier, synaps, nucleus (CZS) , ganglion, neurotransmitters
1
,1.2 ZENUWSTELSEL
Het willekeurige zenuwstelsel
Centrale zenuwstelsel
Perifere zenuwstelsel
Het autonome zenuwstelsel bv. darmperistaltiek, kloppen van hart,…
Sympathisch zenuwstelsel = fight-or-flight
Parasympathisch zenuwstelsel = rest-and-digest
1.2.1 CENTRAAL ZENUWSTELSEL
1.2.1.1. DE HERSENEN
A) CEREBRUM = grote hersenen
• Bestaat uit: hemisfeer, corpus callosum, falx cerebri,
tentorium, medulla (witte stof - axonen), cortex (grijze stof
- cellichamen), kwabben (lobi) ® lobus frontalis, lobus
parietalis, lobus temporalis, lobus occipitalis, groeven
(sulci) en windingen (gyri)
2
,Functies en lokalisatie:
Motorische centra (gyrus precentralis)
Indeling van cellen dmv Homunculus (= kleine mens) ®
lokalisatie aantasting bepaalt problematiek
Piramidebaan - kruising thv verlengde merg: Cellen starten
in primaire motorische cortex, gaan verder via
piramidebaan tot in ruggenmerg (1cel) stopt daar en kruist
naar andere kant !! Bv. verlamming linkerzijde vh lichaam
= probleem R in hersenen
Piramidaal systeem
Extrapiramidaal systeem: vanuit basale kernen → hersenstam →ruggenmerg
Derde systeem = evenwicht
Sensibele centra (gyrus postcentralis)
Indeling van cellen dmv Homunculus
Gevoelsprikkels → perifere zenuwen, ruggemerg, hersenstam → thalamus → cortex
Kruising in ruggemerg of verlengde merg
Overige centra
Spraakcentra
o Motorische centra (gyrus precentralis)
o Li. Hemisfeer: begrijpen en produceren van taal
Centrum van Broca (lobus frontalis) = motorisch spraakcentrum (spraak)
Centrum van Wernicke (lobus temporalis) = sensorisch spraakcentrum
(begrijpen)
3
, Visuele cortex
o Prikkels oog (vanvoor) → oogzenuw → visuele
cortex (vanachter)
o Gedeeltelijke kruising
Auditieve cortex
o Prikkels → gehoorszenuwen → auditieve cortex
o Kruising, maar uitgebreide verbindingen
o Verbindingen tussen auditieve cortex en centrum van Wernicke
Varia
o Frontale kwabben
Persoonlijkheid
Gedrag, stemming
o Pariëtale kwabben
Hogere hersenfuncties bv. studeren,
fietsen (gnosie, praxie…)
Limbisch systeem
Rol in emoties en emotioneel gedrag
Hypothalamus, bulbus olfactorius, gyrus
parahippocampalis, hippocampus, gyrus cinguli en fornix
4
ANATOMIE, FYSIOLOGIE & PATHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: NEUROLOGISCHE AANDOENINGEN
1. ANATOMIE EN FYSIOLOGIE
1.1. ZENUWWEEFSEL
Bestaat uit
• Neuronen = zenuwcellen
– Overbrengen van prikkels
– Bevatten een cellichaam, dendrieten, axon
• (neuro)gliacellen = steuncellen
• Te kennen: cellichaam, dendrieten, axon, tractus (CZS), nervus, cellen van Schwann, oligodendrocyten
(CZS), myelineschede, knoop van Ranvier, synaps, nucleus (CZS) , ganglion, neurotransmitters
1
,1.2 ZENUWSTELSEL
Het willekeurige zenuwstelsel
Centrale zenuwstelsel
Perifere zenuwstelsel
Het autonome zenuwstelsel bv. darmperistaltiek, kloppen van hart,…
Sympathisch zenuwstelsel = fight-or-flight
Parasympathisch zenuwstelsel = rest-and-digest
1.2.1 CENTRAAL ZENUWSTELSEL
1.2.1.1. DE HERSENEN
A) CEREBRUM = grote hersenen
• Bestaat uit: hemisfeer, corpus callosum, falx cerebri,
tentorium, medulla (witte stof - axonen), cortex (grijze stof
- cellichamen), kwabben (lobi) ® lobus frontalis, lobus
parietalis, lobus temporalis, lobus occipitalis, groeven
(sulci) en windingen (gyri)
2
,Functies en lokalisatie:
Motorische centra (gyrus precentralis)
Indeling van cellen dmv Homunculus (= kleine mens) ®
lokalisatie aantasting bepaalt problematiek
Piramidebaan - kruising thv verlengde merg: Cellen starten
in primaire motorische cortex, gaan verder via
piramidebaan tot in ruggenmerg (1cel) stopt daar en kruist
naar andere kant !! Bv. verlamming linkerzijde vh lichaam
= probleem R in hersenen
Piramidaal systeem
Extrapiramidaal systeem: vanuit basale kernen → hersenstam →ruggenmerg
Derde systeem = evenwicht
Sensibele centra (gyrus postcentralis)
Indeling van cellen dmv Homunculus
Gevoelsprikkels → perifere zenuwen, ruggemerg, hersenstam → thalamus → cortex
Kruising in ruggemerg of verlengde merg
Overige centra
Spraakcentra
o Motorische centra (gyrus precentralis)
o Li. Hemisfeer: begrijpen en produceren van taal
Centrum van Broca (lobus frontalis) = motorisch spraakcentrum (spraak)
Centrum van Wernicke (lobus temporalis) = sensorisch spraakcentrum
(begrijpen)
3
, Visuele cortex
o Prikkels oog (vanvoor) → oogzenuw → visuele
cortex (vanachter)
o Gedeeltelijke kruising
Auditieve cortex
o Prikkels → gehoorszenuwen → auditieve cortex
o Kruising, maar uitgebreide verbindingen
o Verbindingen tussen auditieve cortex en centrum van Wernicke
Varia
o Frontale kwabben
Persoonlijkheid
Gedrag, stemming
o Pariëtale kwabben
Hogere hersenfuncties bv. studeren,
fietsen (gnosie, praxie…)
Limbisch systeem
Rol in emoties en emotioneel gedrag
Hypothalamus, bulbus olfactorius, gyrus
parahippocampalis, hippocampus, gyrus cinguli en fornix
4
