Samenvatting Jeugd in Gevaar
Handboek Jeugdzorg deel I
Hoofdstuk 1, Kinderbescherming
Vanaf 1901 had de overheid de mogelijkheid om in te grijpen als de opvoeding van kinderen
tekortschoot. Als ouders hun plichten tegenover hun kinderen niet voldoende nakwamen, kon
ontheffing of ontzetting uit de ouderlijke macht volgen.
Vanaf 1921 was er de mogelijkheid tot OTS met een gezinsvoogd.
Aan het eind van de 19e eeuw kwam er aandacht voor de manier waarop sommige kinderen
opgroeiend, zo bijvoorbeeld ook voor jeugdcriminaliteit. Ook kwam de overtuiging dat het beter was
om kinderen op te voeden dan om hen te straffen.
Voor kinderen die een delict hadden gepleegd gold de tweede Kinderwet, inzake straffen en
rechtspleging. De recht kon drie soorten maatregelen opleggen:
1. tuchtscholen
2. dwangopvoeding in een rijksopvoedingsgesticht of een particulier dwangopvoedingsgesticht
3. het kind kon ter beschikking van de ouders worden gesteld (werd niet gebruikt).
In de jaren twintig(1921) kwam er ook een speciale kinderrechter. De kinderrechter verenigde in zijn
persoon twee functies: die van rechter en die van opvoeder. In 1995 is die dubbelfunctie weer
ongedaan gemaakt.
Vanaf 1923 was een uithuisplaatsing ook mogelijk bij een OTS, niet meer alleen bij de ontzetting of
ontheffing.
In 1956 zijn de Voogdijraden gereorganiseerd tot de Raad voor de Kinderbescherming. Zij ging niet
alleen de kinderrechter adviseren met betrekking tot maatregelen van kinderbescherming, maar ook
bij voogdijbenoemingen na echtscheiding, scheiding van tafel en bed, bij wezen en onwettige
kinderen. Ook werden de gezinsvoogden steeds meer opgeleid.
Hoofdstuk 2, Jeugdzorg
De Kinderwetten van 1905 bestaan uit drie delen:
De Burgerlijke Kinderwet bepaalt dat de staat de opvoeding van de kinderen onder haar
verantwoordelijkheid neemt als de ouders door onmacht of door schuld hun plicht tot
opvoeding niet nakomen.
De Strafrechtelijke Kinderwet regelt aparte strafbepalingen voor kinderen.
De Kinderbeginselenwet regelt procedurele veranderingen.
De werkwijze Beschermen & Versterken
Hoofdstuk 2, De visie op jeugdbescherming
De visie van jeugdbescherming kan in de volgende punten worden weergegeven:
Burgers hebben de regie over de opvoeding en over hun eigen leven (eigen kracht);
Jeugdbescherming is aanvullend op de gewone zorg in de lokale teams;
Veiligheid van jeugdigen is een publieke verantwoordelijkheid (bescherming);
Jeugdbescherming werk integraal (één keten);
Jeugdbescherming werkt als een lerende praktijk.
1
, 2.1, Burgers hebben de regie over hun eigen leven en over de opvoeding
De jeugdbescherming gaat over de ‘ondergrens’ van de opvoedingssituatie en treedt op als uit
concrete feiten en omstandigheden duidelijk is, dat de opvoedingssituatie ‘niet goed genoeg’ is.
Hierbij gaat de jeugdbescherming na, of de bedreiging voor de jeugdige kan worden weggenomen
door acties van de gezinsleden zelf en door vrijwillige hulpverlening. De jeugdbescherming streeft
naar het versterken en activeren van de mensen rond het kind, breder dan de ouders.
2.2, Bescherming is aanvullend op lokale zorg
Professionele zorg wordt gegeven in en vanuit de eigen leefomgeving van de jeugdige en het gezin.
De jeugdbescherming is aanvullende op de ‘gewone’ jeugdzorg.
2.4, Integrale werkwijze
Jeugdbescherming: het werk van instanties met specifieke bevoegdheden ter bescherming van
minderjarigen die zich (vermoedelijk) in een ernstig bedreigende opvoedingssituatie bevinden.
2.5, Een lerende praktijk
Een professional moet inductief werken: vanuit het specifieke kind en/of gezin kijken naar de theorie
en de wettelijke normen. De professionele werkwijze ontwikkelt zich door systematische reflectie op
de praktijk.
Hoofdstuk 5, Specifieke taken en de keten rond Beschermen & Versterken
5.2, Aansluiten op de lokale teams
Het lokale team werkt op basis van openheid ten opzichte van het gezin en op basis van
toestemming van het gezin voor de bemoeienis. De jeugd- en gezinsbeschermer sluit aan op het
lokale team. De algemene taakverdeling is:
Alle vragen betreffende opvoeden en opgroeien gaan naar het lokale team;
Als de veiligheid en de ontwikkeling van de jeugdige in het geding zijn en de zorgen daarover
niet door het lokale team kunnen worden weggenomen, dan schakelt het lokale team het
gebiedsgebonden team Beschermen & Versterken in.
Als het gebiedsgebonden team beschermen & Versterken wordt ingeschakeld, werkt dit
team als een tijdelijke versterking van het lokale team, tenzij de veiligheid en de ontwikkeling
van de jeugdige verdergaande of langduriger interventies vereisen.
Als de jeugd- en gezinsbeschermer een beschikking voor het uitvoeren van een
jeugdbeschermings- of jeugdreclasseringsmaatregel krijgt en het lokale team is nog niet
betrokken, dan overlegt de jeugd- en gezinsbeschermer zo spoedig mogelijk met jeugdige en
gezin over het betrekken van dat team en van hun netwerk bij de hulp.
5.3, Veilig Thuis
Veilig Thuis is gericht op veiligheid binnen het gezin op korte en langere termijn en draagt hiertoe de
uitvoering van het veiligheidsplan zo snel mogelijk over naar passende hulpverlening. Veilig Thuis is
24/7 bereikbaar en zo nodig acuut beschikbaar, Veilig Thuis werkt samen met de Crisisdienst van De
Jeugd- & Gezinsbeschermers. De volgende functies worden hier ondergebracht:
Advies bij zorgen over een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld;
Ondersteuning van burger en professional in de aanpak van (vermoedelijk) huiselijk geweld
of kindermishandeling;
Ontvangen van melding, triage en bepalen vervolgtraject. Waaronder:
o Onderzoek naar aanleiding van een melding van kindermishandeling of huiselijk
geweld;
o Overdracht naar de betrokken professional;
o Overdracht naar de Raad voor de Kinderbescherming;
o Overdracht naar De Jeugd- & Gezinsbeschermer.
2
Handboek Jeugdzorg deel I
Hoofdstuk 1, Kinderbescherming
Vanaf 1901 had de overheid de mogelijkheid om in te grijpen als de opvoeding van kinderen
tekortschoot. Als ouders hun plichten tegenover hun kinderen niet voldoende nakwamen, kon
ontheffing of ontzetting uit de ouderlijke macht volgen.
Vanaf 1921 was er de mogelijkheid tot OTS met een gezinsvoogd.
Aan het eind van de 19e eeuw kwam er aandacht voor de manier waarop sommige kinderen
opgroeiend, zo bijvoorbeeld ook voor jeugdcriminaliteit. Ook kwam de overtuiging dat het beter was
om kinderen op te voeden dan om hen te straffen.
Voor kinderen die een delict hadden gepleegd gold de tweede Kinderwet, inzake straffen en
rechtspleging. De recht kon drie soorten maatregelen opleggen:
1. tuchtscholen
2. dwangopvoeding in een rijksopvoedingsgesticht of een particulier dwangopvoedingsgesticht
3. het kind kon ter beschikking van de ouders worden gesteld (werd niet gebruikt).
In de jaren twintig(1921) kwam er ook een speciale kinderrechter. De kinderrechter verenigde in zijn
persoon twee functies: die van rechter en die van opvoeder. In 1995 is die dubbelfunctie weer
ongedaan gemaakt.
Vanaf 1923 was een uithuisplaatsing ook mogelijk bij een OTS, niet meer alleen bij de ontzetting of
ontheffing.
In 1956 zijn de Voogdijraden gereorganiseerd tot de Raad voor de Kinderbescherming. Zij ging niet
alleen de kinderrechter adviseren met betrekking tot maatregelen van kinderbescherming, maar ook
bij voogdijbenoemingen na echtscheiding, scheiding van tafel en bed, bij wezen en onwettige
kinderen. Ook werden de gezinsvoogden steeds meer opgeleid.
Hoofdstuk 2, Jeugdzorg
De Kinderwetten van 1905 bestaan uit drie delen:
De Burgerlijke Kinderwet bepaalt dat de staat de opvoeding van de kinderen onder haar
verantwoordelijkheid neemt als de ouders door onmacht of door schuld hun plicht tot
opvoeding niet nakomen.
De Strafrechtelijke Kinderwet regelt aparte strafbepalingen voor kinderen.
De Kinderbeginselenwet regelt procedurele veranderingen.
De werkwijze Beschermen & Versterken
Hoofdstuk 2, De visie op jeugdbescherming
De visie van jeugdbescherming kan in de volgende punten worden weergegeven:
Burgers hebben de regie over de opvoeding en over hun eigen leven (eigen kracht);
Jeugdbescherming is aanvullend op de gewone zorg in de lokale teams;
Veiligheid van jeugdigen is een publieke verantwoordelijkheid (bescherming);
Jeugdbescherming werk integraal (één keten);
Jeugdbescherming werkt als een lerende praktijk.
1
, 2.1, Burgers hebben de regie over hun eigen leven en over de opvoeding
De jeugdbescherming gaat over de ‘ondergrens’ van de opvoedingssituatie en treedt op als uit
concrete feiten en omstandigheden duidelijk is, dat de opvoedingssituatie ‘niet goed genoeg’ is.
Hierbij gaat de jeugdbescherming na, of de bedreiging voor de jeugdige kan worden weggenomen
door acties van de gezinsleden zelf en door vrijwillige hulpverlening. De jeugdbescherming streeft
naar het versterken en activeren van de mensen rond het kind, breder dan de ouders.
2.2, Bescherming is aanvullend op lokale zorg
Professionele zorg wordt gegeven in en vanuit de eigen leefomgeving van de jeugdige en het gezin.
De jeugdbescherming is aanvullende op de ‘gewone’ jeugdzorg.
2.4, Integrale werkwijze
Jeugdbescherming: het werk van instanties met specifieke bevoegdheden ter bescherming van
minderjarigen die zich (vermoedelijk) in een ernstig bedreigende opvoedingssituatie bevinden.
2.5, Een lerende praktijk
Een professional moet inductief werken: vanuit het specifieke kind en/of gezin kijken naar de theorie
en de wettelijke normen. De professionele werkwijze ontwikkelt zich door systematische reflectie op
de praktijk.
Hoofdstuk 5, Specifieke taken en de keten rond Beschermen & Versterken
5.2, Aansluiten op de lokale teams
Het lokale team werkt op basis van openheid ten opzichte van het gezin en op basis van
toestemming van het gezin voor de bemoeienis. De jeugd- en gezinsbeschermer sluit aan op het
lokale team. De algemene taakverdeling is:
Alle vragen betreffende opvoeden en opgroeien gaan naar het lokale team;
Als de veiligheid en de ontwikkeling van de jeugdige in het geding zijn en de zorgen daarover
niet door het lokale team kunnen worden weggenomen, dan schakelt het lokale team het
gebiedsgebonden team Beschermen & Versterken in.
Als het gebiedsgebonden team beschermen & Versterken wordt ingeschakeld, werkt dit
team als een tijdelijke versterking van het lokale team, tenzij de veiligheid en de ontwikkeling
van de jeugdige verdergaande of langduriger interventies vereisen.
Als de jeugd- en gezinsbeschermer een beschikking voor het uitvoeren van een
jeugdbeschermings- of jeugdreclasseringsmaatregel krijgt en het lokale team is nog niet
betrokken, dan overlegt de jeugd- en gezinsbeschermer zo spoedig mogelijk met jeugdige en
gezin over het betrekken van dat team en van hun netwerk bij de hulp.
5.3, Veilig Thuis
Veilig Thuis is gericht op veiligheid binnen het gezin op korte en langere termijn en draagt hiertoe de
uitvoering van het veiligheidsplan zo snel mogelijk over naar passende hulpverlening. Veilig Thuis is
24/7 bereikbaar en zo nodig acuut beschikbaar, Veilig Thuis werkt samen met de Crisisdienst van De
Jeugd- & Gezinsbeschermers. De volgende functies worden hier ondergebracht:
Advies bij zorgen over een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld;
Ondersteuning van burger en professional in de aanpak van (vermoedelijk) huiselijk geweld
of kindermishandeling;
Ontvangen van melding, triage en bepalen vervolgtraject. Waaronder:
o Onderzoek naar aanleiding van een melding van kindermishandeling of huiselijk
geweld;
o Overdracht naar de betrokken professional;
o Overdracht naar de Raad voor de Kinderbescherming;
o Overdracht naar De Jeugd- & Gezinsbeschermer.
2
