Uvijn Kristof
ETHIEK:
WAARDEN, NORMEN, ETHIEK EN MORAAL:
VRAAG 1 :
wat zijn waarden en normen en hoe verhouden ze zich tegenover elkaar
Waarden= zijn ideeën en opvattingen die door een groep van mensen worden gedragen ( bv
eerlijkheid, individuele vrijheid, respect voor anderen) Doordat ze abstracter geformuleerd
worden, zijn ze niet zomaar af te dwingen. Je kan ernaar leven, ze kunnen inspireren, maar ze
lijken nooit ten volle haalbaar. Waarden zijn evaluatief, ze laten toe om bv een situatie te
evalueren, ze geven aan wat waardevol is.
Normen= zijn prescriptief. Normen zijn meer context gebonden. Normen zijn concrete
gedragsregels en worden geformuleerd om de vooropgestelde waarden zoveel mogelijk te
realiseren. Ze geven aan wat je moet doen en wat je niet mag doen ( bv je mag niet liegen, je
moet de waarheid vertellen) Normen zijn een leidraad voor het handelen. Ze helpen bij het
beoordelen van het gedrag of de handeling, het voldoet aan de norm of niet.
Hoe verhouden ze zich tegenover elkaar?
Door na te denken over waarden ga je naar de basis van het handelen en de genomen
beslissingen. Het helpt bij het zoeken naar de opvattingen die belangrijk zijn binnen een
samenleving en die bepalend zijn door de manier waarop mensen met elkaar omgaan en de
keuzes die hierbij worden gemaakt.
Hierdoor wordt de oorsprong van de voorgeschreven normen beter begrepen, wat eventueel
verklaart waarom regels wel of net niet worden gevolgd. Nadenken over waarden maakt je sterk
in het ethisch overleg omdat je de gesprekspartner kan meenemen naar de grond van de zaak.
MEDISCHE ETHIEK:
VRAAG 2:
vanaf het einde van de jaren ’60 is een nieuwe medische ethiek ontstaan: Wat is
kenmerkend voor deze ‘nieuwe(?)’ medische ethiek, waardoor verschilt ze van de
‘vroegere’ medische ethiek?
Gezondheidsethiek = die rekening houdt met de cliënt en zijn zelfbeschikkingsrecht. Het was
een poging om zorgvragers een stem te geven en grenzen te stellen aan de medische macht.
Een gewijzigde maatschappelijke en socioculturele context en ontwikkelingen in de
gezondheidszorg en welzijnszorg voedde de noodzaak tot een cliëntgerichte oriëntatie in de
medische ethiek.
VRAAG 3 :
Geef de 5 factoren van de medische ethiek aan als oorzaken van verandering en
hun vragen .
1) Wetenschappelijk onderzoek: vragen rond de grote evolutie rond proefpersonen, medische
experimenten, nieuwe onderzoekmethoden.
2) Technologische ontwikkelingen: toename van geneeskundige kennis waardoor vragen
ontstaan rond overname van natuurlijke functies door technologie en apparatuur, macht over
leven en sterven
1
, Uvijn Kristof
3) Demografische veranderingen: stijging van de gemiddelde leeftijd, vragen rond nood aan
medische interventies bij hoogbejaarden, gebruik van zorgvoorzieningen, levensbeëindigend
handelen.
4) Maatschappelijk veranderen: ontwikkeling van de actieve welvaart, vragen rond de hoge
kost van de gezondheidszorg, wie krijgt zorg en wie niet,…
5) Morele onzekerheid: veranderingen in het denken. Patiënt is niet langer een object die de
behandeling ondergaat. Vragen rond zelfbeschikkingsrecht, patiënten rechten, wie mag of moet
beslissen bij problemen,…
ETHISCHE BEGINSELEN VAN ZORG EN HULPVERLENING
VRAAG 4:
Volgens Beauchamp en Childress is het medisch handelen gebaseerd op vier
principes (later zijn er twee aan toegevoegd). Geef de vier principes die
besproken en gebruikt worden tijdens de lessen ethiek.
Volgens hen is het medisch handelen gebaseerd op vier principes die geworteld zijn in
een common morality
o 1. Weldoen, of het bevorderen van het welzijn
o 2. Niet schaden
o 3. Respect voor autonomie
o 4. Rechtvaardigheid
Deze 4 principes leiden tot tegengestelde conclusies met betrekking tot wat ethisch geboden
is. In dergelijke gevallen is er sprake van een dilemma.
Bijvoorbeeld :
Welzijn van de persoon en de pijn bestrijden met medicatie => cliënt suf wordt + kan niet meer
autonaam beslissen.
Door nieuwe technieken kan men meer mensen (langer) in leven houden hierdoor creëert men een
nieuwe groep van mensen met problemen die moeilijkheden ondervinden om te participeren in de
maatschappij. Vb. Ernstige letsel leiden vroeger onherroepelijk tot de dood maar nu kunnen ze worden
behandeld maar de oorzaak vormt een beperking bij het uitvoeren
van activiteiten. De behandeling kan langdurig en pijnlijk zijn en niet geven wat de patiënt had
verwacht. Men kan autonoom beslissen om niet meer deel te nemen aan de therapie. Zal je die
weigering accepteren?
VRAAG 5:
Een moreel oordeel moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Welke voorwaarden zijn
opgenomen in het leerpad (en worden besproken tijdens de lessen)? Verduidelijk elk van de
opgesomde voorwaarden.
Prescriptief
Schrijft een bepaald gedrag of een manier van handelen voor.
Ethiek zal het handelen en het gedrag van mensen in een bepaalde richting trachten te
sturen.
Universaliseerbaar
Je moet ervan uit gaan dat, iedereen die zich in een vergelijkbare situatie bevindt, zich moet
gedragen volgens deze regels of ernaar beoordeeld zou moeten worden
Primauteit
Er gaat een zekere druk vanuit, je kan er moeilijk omheen.
De morele overwegingen verdienen voorrang op de niet morele te krijgen, ook al is dit niet
altijd gemakkelijk
2
ETHIEK:
WAARDEN, NORMEN, ETHIEK EN MORAAL:
VRAAG 1 :
wat zijn waarden en normen en hoe verhouden ze zich tegenover elkaar
Waarden= zijn ideeën en opvattingen die door een groep van mensen worden gedragen ( bv
eerlijkheid, individuele vrijheid, respect voor anderen) Doordat ze abstracter geformuleerd
worden, zijn ze niet zomaar af te dwingen. Je kan ernaar leven, ze kunnen inspireren, maar ze
lijken nooit ten volle haalbaar. Waarden zijn evaluatief, ze laten toe om bv een situatie te
evalueren, ze geven aan wat waardevol is.
Normen= zijn prescriptief. Normen zijn meer context gebonden. Normen zijn concrete
gedragsregels en worden geformuleerd om de vooropgestelde waarden zoveel mogelijk te
realiseren. Ze geven aan wat je moet doen en wat je niet mag doen ( bv je mag niet liegen, je
moet de waarheid vertellen) Normen zijn een leidraad voor het handelen. Ze helpen bij het
beoordelen van het gedrag of de handeling, het voldoet aan de norm of niet.
Hoe verhouden ze zich tegenover elkaar?
Door na te denken over waarden ga je naar de basis van het handelen en de genomen
beslissingen. Het helpt bij het zoeken naar de opvattingen die belangrijk zijn binnen een
samenleving en die bepalend zijn door de manier waarop mensen met elkaar omgaan en de
keuzes die hierbij worden gemaakt.
Hierdoor wordt de oorsprong van de voorgeschreven normen beter begrepen, wat eventueel
verklaart waarom regels wel of net niet worden gevolgd. Nadenken over waarden maakt je sterk
in het ethisch overleg omdat je de gesprekspartner kan meenemen naar de grond van de zaak.
MEDISCHE ETHIEK:
VRAAG 2:
vanaf het einde van de jaren ’60 is een nieuwe medische ethiek ontstaan: Wat is
kenmerkend voor deze ‘nieuwe(?)’ medische ethiek, waardoor verschilt ze van de
‘vroegere’ medische ethiek?
Gezondheidsethiek = die rekening houdt met de cliënt en zijn zelfbeschikkingsrecht. Het was
een poging om zorgvragers een stem te geven en grenzen te stellen aan de medische macht.
Een gewijzigde maatschappelijke en socioculturele context en ontwikkelingen in de
gezondheidszorg en welzijnszorg voedde de noodzaak tot een cliëntgerichte oriëntatie in de
medische ethiek.
VRAAG 3 :
Geef de 5 factoren van de medische ethiek aan als oorzaken van verandering en
hun vragen .
1) Wetenschappelijk onderzoek: vragen rond de grote evolutie rond proefpersonen, medische
experimenten, nieuwe onderzoekmethoden.
2) Technologische ontwikkelingen: toename van geneeskundige kennis waardoor vragen
ontstaan rond overname van natuurlijke functies door technologie en apparatuur, macht over
leven en sterven
1
, Uvijn Kristof
3) Demografische veranderingen: stijging van de gemiddelde leeftijd, vragen rond nood aan
medische interventies bij hoogbejaarden, gebruik van zorgvoorzieningen, levensbeëindigend
handelen.
4) Maatschappelijk veranderen: ontwikkeling van de actieve welvaart, vragen rond de hoge
kost van de gezondheidszorg, wie krijgt zorg en wie niet,…
5) Morele onzekerheid: veranderingen in het denken. Patiënt is niet langer een object die de
behandeling ondergaat. Vragen rond zelfbeschikkingsrecht, patiënten rechten, wie mag of moet
beslissen bij problemen,…
ETHISCHE BEGINSELEN VAN ZORG EN HULPVERLENING
VRAAG 4:
Volgens Beauchamp en Childress is het medisch handelen gebaseerd op vier
principes (later zijn er twee aan toegevoegd). Geef de vier principes die
besproken en gebruikt worden tijdens de lessen ethiek.
Volgens hen is het medisch handelen gebaseerd op vier principes die geworteld zijn in
een common morality
o 1. Weldoen, of het bevorderen van het welzijn
o 2. Niet schaden
o 3. Respect voor autonomie
o 4. Rechtvaardigheid
Deze 4 principes leiden tot tegengestelde conclusies met betrekking tot wat ethisch geboden
is. In dergelijke gevallen is er sprake van een dilemma.
Bijvoorbeeld :
Welzijn van de persoon en de pijn bestrijden met medicatie => cliënt suf wordt + kan niet meer
autonaam beslissen.
Door nieuwe technieken kan men meer mensen (langer) in leven houden hierdoor creëert men een
nieuwe groep van mensen met problemen die moeilijkheden ondervinden om te participeren in de
maatschappij. Vb. Ernstige letsel leiden vroeger onherroepelijk tot de dood maar nu kunnen ze worden
behandeld maar de oorzaak vormt een beperking bij het uitvoeren
van activiteiten. De behandeling kan langdurig en pijnlijk zijn en niet geven wat de patiënt had
verwacht. Men kan autonoom beslissen om niet meer deel te nemen aan de therapie. Zal je die
weigering accepteren?
VRAAG 5:
Een moreel oordeel moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Welke voorwaarden zijn
opgenomen in het leerpad (en worden besproken tijdens de lessen)? Verduidelijk elk van de
opgesomde voorwaarden.
Prescriptief
Schrijft een bepaald gedrag of een manier van handelen voor.
Ethiek zal het handelen en het gedrag van mensen in een bepaalde richting trachten te
sturen.
Universaliseerbaar
Je moet ervan uit gaan dat, iedereen die zich in een vergelijkbare situatie bevindt, zich moet
gedragen volgens deze regels of ernaar beoordeeld zou moeten worden
Primauteit
Er gaat een zekere druk vanuit, je kan er moeilijk omheen.
De morele overwegingen verdienen voorrang op de niet morele te krijgen, ook al is dit niet
altijd gemakkelijk
2
