Week 1: aard van het bestuursrecht en de partijen in het bestuursrecht
Leerstuk: drie functies van het bestuursrecht
Vraag: welke drie functies heeft het bestuursrecht, wat houden deze in?
1. Legitimerende functie= juridische grondslag voor bestuursoptreden (legaliteitsbeginsel)
2. Instrumentele functie= recht als middel om beleid uit te voeren (uitvoerbaarheid)
3. Waarborgfunctie= rechtspositie van de burger ten opzichte van de overheid waarborgen
Optimaliseringsgebod: het bestuur heeft een plicht om te zorgen dat aan alle drie de functies op optimale
manier recht wordt gedaan.
Leerstuk: drie functies van het bestuursrecht
Vraag: hoe komen de drie functies in artikel 4:12 Awb en 4:8 Awb tot uitdrukking?
Instrumentele functie
Bij artikel 4:8 Awb
Hoe helpt het horen van belanghebbenden het bestuur? Het maakt dat het een beter besluit is, bestuur
begrijpt beter wat zij moeten doen. Instrumentele functie is dat het helpt bij betere besluitvorming.
Legitimerende functie
Bij artikel 4:8 Awb en 4:12 Awb
Er is duidelijk uiting gegeven aan wanneer het eerste lid niet geldt, dus wanneer iemand niet hoeft te worden
gehoord. Het is heel nauwkeurig uitgewerkt wanneer wel en niet hoor plicht geldt, dit maakt de hele procedure
gelegitimeerd, wanneer zij wat mogen doen en wanneer niet. Alle uitzonderingen zijn hierin opgenomen, dus
ook wanneer het bestuur iemand niet hoeft te horen.
Waarborgfunctie
Bij artikel 4:8 Awb
Gelegenheid om zienswijze naar voren te brengen.
Bij artikel 4:12 Awb
Hier zie je spanning met waarborg, je wordt niet in alle gevallen gehoord.
Leerstuk: bestuursorganen
Vraag: wat betekent het voor een entiteit als zij geen bestuursorgaan is?
- Dan is de Awb niet op haar van toepassing, hierbij zijn de bestuursrechtelijke normen ook inbegrepen.
- De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn ook niet van toepassing.
- Er is geen toegang tot de nationale ombudsman voor klachten.
- De Wet Openbaarheid Overheid geldt niet: bestuursorganen moeten veel informatie openbaar maken,
als je geen bestuursorgaan bent hoeft dit ook niet.
- Klachtrecht uit de Awb is niet van toepassing.
Spanning tussen instrumentele functie en waarborgfunctie. De instrumentele functie is erg aanwezig omdat
het op deze manier makkelijker is om te handelen voor de overheid. De waarborgfunctie is minder aanwezig
waardoor de burger minder beschermd is (geen bezwaar en beroep).
Auteursrecht: Robien Cooper
, Leerstuk: bestuursorganen
Vraag: wanneer kan je spreken van een bestuursorgaan?
Artikel 1:1 Awb:
1. A-orgaan? → Altijd normen van bestuursrecht van toepassing.
- Rechtspersoon krachtens publiekrecht ingesteld: publiekrechtelijk rechtspersoon? Artikel 1:2
lid 3 BW. Twee vormen publiekrechtelijke rechtspersonen. Geen sprake? Geen A-orgaan, wel
sprake van publiekrechtelijke rechtspersoon? → Is er sprake van een orgaan? Zijn er
bevoegdheden aan het orgaan gegeven in de wet?
● Nee, geen A-orgaan.
● Wel, wel A-orgaan.
2. B-orgaan? → Ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed.
- Ander persoon of college? Alles kan hieronder vallen: natuurlijk persoon, rechtspersoon,
college etc.
- Is er sprake van enig openbaar gezag door een wettelijk voorschrift? → Bijvoorbeeld door
wettelijk voorschrift (wettelijke grondslag?). Wat is openbaar gezag? Eenzijdig vaststellen
rechtspositie (rechten en plichten) van rechtssubjecten.
● Hieraan voldaan? B-orgaan.
● Hieraan niet voldaan? Buitenwettelijk?
❖ Silicose criteria voldaan? B-orgaan.
❖ Niet voldaan aan Silicose criteria? Geen B-orgaan.
Buitenwettelijk - Stichting Silicose criteria
1. Het gaat om subsidie, uitkeringen of andere op geld waardeerbare rechten aan derden.
2. (Het inhoudelijke vereiste) De inhoudelijke criteria voor het verstrekken daarvan worden in
beslissende mate bepaald door een of meer bestuursorganen als bedoeld in artikel 1:1 lid 1 aanhef
onder a Awb (a-organen).
● Dat bestuursorgaan hoeft geen zeggenschap te hebben over een beslissing over een
verstrekking in een individueel geval.
3. De verstrekking wordt in overwegende mate, dat wil zeggen in beginsel voor ⅔ of meer, gefinancierd
door een of meer bestuursorganen als bedoeld in artikel 1:1 lid 1 onder a Awb (financieringsvereiste).
Leerstuk: belanghebbenden
Vraag: wanneer is een bezwaarmaker belanghebbende?
OPERA-criteria
- Objectief bepaalbaar belang: is het objectief te bepalen en geen persoonlijke beleving?
- Eigen belang: komt de bezwaarmaker voor zichzelf op?
- Persoonlijk belang: kan de bezwaarmaker zich onderscheiden van willekeurige anderen?
- Rechtstreeks betrokken belang: wordt bezwaarmaker rechtstreeks getroffen, of is er sprake van een
afgeleid belang zoals een contractuele relatie?
- Actueel belang: niet onzeker toekomstig?
Enkel als belanghebbende mag je in bezwaar of beroep tegen een besluit.
Auteursrecht: Robien Cooper
, Leerstuk: belanghebbenden - eigen belang
Vraag: wanneer is er sprake van eigen belang van rechtspersonen?
Artikel 1:2 lid 3 Awb
1. Rechtspersoon? (Zo nee, lid 1)
- (Formele) vereniging met volledige rechtsbevoegdheid (notariële akte bij oprichting)?
● Bijvoorbeeld: ondernemingsvereniging.
- Informele vereniging, extra vereisten
● Organisatiestructuur en leden: is er bestuur, leden of een voorzitter?
● Als eenheid deelnemen aan het rechtsverkeer: naar buiten toe duidelijk dat ze
bestaan?
2. Algemene of collectieve belangenbehartiging, of behartiging van eigen belang?
- Algemene belangen: doorgaans ideële en politiek gekleurde belangen (milieu, klimaat,
gezondheid).
- Collectieve belangen: groepsbelangen, bundeling van individuele belangen (groep
ondernemers).
3. In het bijzonder, sprake van kenbare specifieke doelstelling?
- Kenbaar: staat het in de statuten? Kenbaarheid kan blijken uit de feitelijke werkzaamheden of
uit de naam.
- Specifiek: mag niet te algemeen zijn, ziet op een specifiek doel of is begrensd zowel naar
territorium als naar functie.
4. Feitelijke werkzaamheden (let op: alleen bij algemene belangenbehartiging!)
- Bij collectieve belangenbehartiging hoeft hier niet naar gekeken worden.
- Jurisprudentie: enkel procederen is geen feitelijke werkzaamheid.
5. Finaliteit (niet in de wet)
- Relatie tussen belang wat ze behartigen en de doelstelling.
Let op: dit zijn cumulatieve vereisten, voor eigen belang.
Hiermee heb je nu dus het eigen belang uitgewerkt, hierna nog de overige OPRA-criteria uitwerken.
Auteursrecht: Robien Cooper
Leerstuk: drie functies van het bestuursrecht
Vraag: welke drie functies heeft het bestuursrecht, wat houden deze in?
1. Legitimerende functie= juridische grondslag voor bestuursoptreden (legaliteitsbeginsel)
2. Instrumentele functie= recht als middel om beleid uit te voeren (uitvoerbaarheid)
3. Waarborgfunctie= rechtspositie van de burger ten opzichte van de overheid waarborgen
Optimaliseringsgebod: het bestuur heeft een plicht om te zorgen dat aan alle drie de functies op optimale
manier recht wordt gedaan.
Leerstuk: drie functies van het bestuursrecht
Vraag: hoe komen de drie functies in artikel 4:12 Awb en 4:8 Awb tot uitdrukking?
Instrumentele functie
Bij artikel 4:8 Awb
Hoe helpt het horen van belanghebbenden het bestuur? Het maakt dat het een beter besluit is, bestuur
begrijpt beter wat zij moeten doen. Instrumentele functie is dat het helpt bij betere besluitvorming.
Legitimerende functie
Bij artikel 4:8 Awb en 4:12 Awb
Er is duidelijk uiting gegeven aan wanneer het eerste lid niet geldt, dus wanneer iemand niet hoeft te worden
gehoord. Het is heel nauwkeurig uitgewerkt wanneer wel en niet hoor plicht geldt, dit maakt de hele procedure
gelegitimeerd, wanneer zij wat mogen doen en wanneer niet. Alle uitzonderingen zijn hierin opgenomen, dus
ook wanneer het bestuur iemand niet hoeft te horen.
Waarborgfunctie
Bij artikel 4:8 Awb
Gelegenheid om zienswijze naar voren te brengen.
Bij artikel 4:12 Awb
Hier zie je spanning met waarborg, je wordt niet in alle gevallen gehoord.
Leerstuk: bestuursorganen
Vraag: wat betekent het voor een entiteit als zij geen bestuursorgaan is?
- Dan is de Awb niet op haar van toepassing, hierbij zijn de bestuursrechtelijke normen ook inbegrepen.
- De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn ook niet van toepassing.
- Er is geen toegang tot de nationale ombudsman voor klachten.
- De Wet Openbaarheid Overheid geldt niet: bestuursorganen moeten veel informatie openbaar maken,
als je geen bestuursorgaan bent hoeft dit ook niet.
- Klachtrecht uit de Awb is niet van toepassing.
Spanning tussen instrumentele functie en waarborgfunctie. De instrumentele functie is erg aanwezig omdat
het op deze manier makkelijker is om te handelen voor de overheid. De waarborgfunctie is minder aanwezig
waardoor de burger minder beschermd is (geen bezwaar en beroep).
Auteursrecht: Robien Cooper
, Leerstuk: bestuursorganen
Vraag: wanneer kan je spreken van een bestuursorgaan?
Artikel 1:1 Awb:
1. A-orgaan? → Altijd normen van bestuursrecht van toepassing.
- Rechtspersoon krachtens publiekrecht ingesteld: publiekrechtelijk rechtspersoon? Artikel 1:2
lid 3 BW. Twee vormen publiekrechtelijke rechtspersonen. Geen sprake? Geen A-orgaan, wel
sprake van publiekrechtelijke rechtspersoon? → Is er sprake van een orgaan? Zijn er
bevoegdheden aan het orgaan gegeven in de wet?
● Nee, geen A-orgaan.
● Wel, wel A-orgaan.
2. B-orgaan? → Ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed.
- Ander persoon of college? Alles kan hieronder vallen: natuurlijk persoon, rechtspersoon,
college etc.
- Is er sprake van enig openbaar gezag door een wettelijk voorschrift? → Bijvoorbeeld door
wettelijk voorschrift (wettelijke grondslag?). Wat is openbaar gezag? Eenzijdig vaststellen
rechtspositie (rechten en plichten) van rechtssubjecten.
● Hieraan voldaan? B-orgaan.
● Hieraan niet voldaan? Buitenwettelijk?
❖ Silicose criteria voldaan? B-orgaan.
❖ Niet voldaan aan Silicose criteria? Geen B-orgaan.
Buitenwettelijk - Stichting Silicose criteria
1. Het gaat om subsidie, uitkeringen of andere op geld waardeerbare rechten aan derden.
2. (Het inhoudelijke vereiste) De inhoudelijke criteria voor het verstrekken daarvan worden in
beslissende mate bepaald door een of meer bestuursorganen als bedoeld in artikel 1:1 lid 1 aanhef
onder a Awb (a-organen).
● Dat bestuursorgaan hoeft geen zeggenschap te hebben over een beslissing over een
verstrekking in een individueel geval.
3. De verstrekking wordt in overwegende mate, dat wil zeggen in beginsel voor ⅔ of meer, gefinancierd
door een of meer bestuursorganen als bedoeld in artikel 1:1 lid 1 onder a Awb (financieringsvereiste).
Leerstuk: belanghebbenden
Vraag: wanneer is een bezwaarmaker belanghebbende?
OPERA-criteria
- Objectief bepaalbaar belang: is het objectief te bepalen en geen persoonlijke beleving?
- Eigen belang: komt de bezwaarmaker voor zichzelf op?
- Persoonlijk belang: kan de bezwaarmaker zich onderscheiden van willekeurige anderen?
- Rechtstreeks betrokken belang: wordt bezwaarmaker rechtstreeks getroffen, of is er sprake van een
afgeleid belang zoals een contractuele relatie?
- Actueel belang: niet onzeker toekomstig?
Enkel als belanghebbende mag je in bezwaar of beroep tegen een besluit.
Auteursrecht: Robien Cooper
, Leerstuk: belanghebbenden - eigen belang
Vraag: wanneer is er sprake van eigen belang van rechtspersonen?
Artikel 1:2 lid 3 Awb
1. Rechtspersoon? (Zo nee, lid 1)
- (Formele) vereniging met volledige rechtsbevoegdheid (notariële akte bij oprichting)?
● Bijvoorbeeld: ondernemingsvereniging.
- Informele vereniging, extra vereisten
● Organisatiestructuur en leden: is er bestuur, leden of een voorzitter?
● Als eenheid deelnemen aan het rechtsverkeer: naar buiten toe duidelijk dat ze
bestaan?
2. Algemene of collectieve belangenbehartiging, of behartiging van eigen belang?
- Algemene belangen: doorgaans ideële en politiek gekleurde belangen (milieu, klimaat,
gezondheid).
- Collectieve belangen: groepsbelangen, bundeling van individuele belangen (groep
ondernemers).
3. In het bijzonder, sprake van kenbare specifieke doelstelling?
- Kenbaar: staat het in de statuten? Kenbaarheid kan blijken uit de feitelijke werkzaamheden of
uit de naam.
- Specifiek: mag niet te algemeen zijn, ziet op een specifiek doel of is begrensd zowel naar
territorium als naar functie.
4. Feitelijke werkzaamheden (let op: alleen bij algemene belangenbehartiging!)
- Bij collectieve belangenbehartiging hoeft hier niet naar gekeken worden.
- Jurisprudentie: enkel procederen is geen feitelijke werkzaamheid.
5. Finaliteit (niet in de wet)
- Relatie tussen belang wat ze behartigen en de doelstelling.
Let op: dit zijn cumulatieve vereisten, voor eigen belang.
Hiermee heb je nu dus het eigen belang uitgewerkt, hierna nog de overige OPRA-criteria uitwerken.
Auteursrecht: Robien Cooper
