Biosociale
2023 - 2024
criminologie
Prof. Lieven Pauwels
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
Pagina 1 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
ALGEMENE INFORMATIE
Pagina 2 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
Inhoudsopgave
algemene informatie..................................................................................................................................... 2
1 H1: Van biologisch positivisme naar biosociale criminologie........................................................................8
1.1 Inleidende bedenkingen..................................................................................................................................8
1.2 De vroege criminele antropologie van Lombroso...........................................................................................8
1.3 De criminologie van Enrico Ferri (1856 – 1929)..............................................................................................8
1.4 De criminologie van Raffaele Garofalo (1851 – 1934)....................................................................................8
1.5 De crimineel-antropologische scholenstrijd en diens ondergang...................................................................9
1.6 De Amerikaanse nakomelingen van het biologisch determinisme.................................................................9
1.7 Belgische eclectische criminele antropologie van Louis Vervaeck (1872 – 1943).........................................10
1.8 Psychologisch positivisme.............................................................................................................................10
1.9 Beleidsmatige gevolgen van het biologisch en psychologisch determinisme...............................................11
1.10 Het geval Buikhuizen en disciplinaire conflicten.........................................................................................11
1.11 De belangrijkste bezwaren tegen een biosociale criminologie op een rij...................................................11
1.12 De complexitiet van hedendaags biosociaal onderzoek.............................................................................12
1.13 Besluit..........................................................................................................................................................12
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................12
2 H2: Naar een hedendaagse biosociale en evolutionair geïnspireerde criminologie.....................................13
2.1 Inleiding.........................................................................................................................................................13
2.2 Het hoministatieproces in het licht van het modernisatieproces.................................................................13
2.3 Menselijke socialiteit en antisocialiteit in biosociaal en evolutionair perspectief........................................14
2.4 De vier vragen van Tinbergen als uitganspunt voor een evolutief paradigma.............................................16
2.5 De vragenhiërarchie van RObert Sapolsky....................................................................................................16
2.6 Kenmerken van een geïntegreerde en geslaagde multifactoriële benadering.............................................17
2.7 Besluit............................................................................................................................................................17
BElangrijke begrippen.........................................................................................................................................17
3 H3: Genetische biosociale toepassingen.................................................................................................... 19
3.1 Inleiding.........................................................................................................................................................19
3.2 Genen coderen voor eiwitten........................................................................................................................19
3.3 Genetica vulde de evolutietheorie aan.........................................................................................................19
3.4 Het heritabiliteitsconcept als centraal element in de gedragsgenetica.......................................................20
3.5 Gedeelde en niet-gedeelde omgeving..........................................................................................................20
3.6 drie gen-omgeving correlaties en een gen-omgeving interactie..................................................................21
Pagina 3 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
3.7 Ses van de ouders en ses van nakomelingen: het biopsychosociale verhaal................................................22
3.8 Twee modellen voor G X E interacties...........................................................................................................22
3.9 Bedenkingen bij tweeling- en adoptiestudies...............................................................................................23
3.10 Ongeoorloofde interpretaties van gedragsgenetica...................................................................................23
3.11 Moleculaire genetica en de zoektoecht naar genen...................................................................................23
3.12 Genetische polymorfismen..........................................................................................................................24
3.13 genoom-brede associatiestudies................................................................................................................24
3.14 polygenetische risicoscores.........................................................................................................................24
3.15 Epigenetica= de derde golf.........................................................................................................................25
3.16 De epigenetica van opvoeding bij mensen.................................................................................................25
3.17 Besluit..........................................................................................................................................................25
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................25
4 H4: Het menselijk brein............................................................................................................................. 26
4.1 Inleiding.........................................................................................................................................................26
4.2 Basisinzichten uit de neuroanatomie en fysiologie.......................................................................................26
4.3 Vorm en functie van het neuron...................................................................................................................26
4.4 Anatomie van het zenuwstelsel....................................................................................................................27
4.5 Het brein als dynamisch netwerk..................................................................................................................28
4.6 Ontwikkeling van de hersenen en plasticiteit...............................................................................................28
4.7 cultuur is belangrijk.......................................................................................................................................29
4.8 Het belang van de ecologische omgeving.....................................................................................................30
4.9 Methoden die gebruikt worden om het brein te bestuderen.......................................................................30
4.10 Besluit..........................................................................................................................................................30
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................30
5 H5: Breinprocessen onder de loep............................................................................................................. 31
5.1 Neurotransmitters en receptoren.................................................................................................................31
5.2 Het serotonerge systeem en onderliggende genetische polyformismen......................................................31
5.3 Het dopaminerge ststeem en onderliggende genetische polymorfismen....................................................32
5.4 Hormonale factoren......................................................................................................................................34
5.5 De executieve functies en antisociaal gedrag...............................................................................................35
5.6 Neurofysiologie en arousal...........................................................................................................................36
5.7 Reward dominance theory............................................................................................................................36
5.8 Stoornissen in de prefrontale cortex.............................................................................................................36
5.9 Enkele etiologsch relevante toepassingen....................................................................................................37
Pagina 4 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
5.10 Een poging tot biosociale integratie...........................................................................................................37
5.11 Besluit..........................................................................................................................................................37
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................38
6 H6: Altruïsme, samenwerking en de sociobiologische revolutie.................................................................39
6.1 Inleiding.........................................................................................................................................................39
6.2 coöperatie.....................................................................................................................................................39
6.3 waarom was samenwerking een evolutie-biologische puzzel......................................................................39
6.4 Oplossingen op individueel niveau voor de puzzel: zelfzuchtigheid, coöperatieve voertuigen....................40
6.5 Samenwerking via genetisch zelf-favoritisme...............................................................................................40
6.6 Samenwerking via wederzijdse voordelen....................................................................................................41
6.7 Samenvatting van de samenwerkingstheorie op individueel niveau............................................................43
6.8 Van groepsselectie naar multi-level selectie.................................................................................................43
6.9 Ouderlijke inversteringstheorie van trivers...................................................................................................44
6.10 Parents offspring conflict............................................................................................................................45
6.11 De evolutionaire logica van zelfbedrog.......................................................................................................46
6.12 Besluit..........................................................................................................................................................46
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................46
7 H7: Van evolutionair geïnformeerde psychologie naar gen-cultuur co-evolutie..........................................47
7.1 Inleidende bedenkingen................................................................................................................................47
7.2 Evolutionaire functies versus individuele motivatie......................................................................................47
7.3 Voorlopers van de evolutionaire psychologie: de vergelijkende psychologie en de cognitieve archeologie48
7.4 Het belang van evolutionaire theorie voor de sociale wetenschappen........................................................48
7.5 De vijf uitgangspunten van de evolutionaire psychologie............................................................................49
7.6 Kritiek op evolutionaire psychologie.............................................................................................................49
7.7 Adaptaties, exaptaties en bijproducten........................................................................................................50
7.8 LHT als raamwerk binnen de evolutiepsychologie........................................................................................50
7.9 De omgeving van de evolutionaire adaptaties.............................................................................................51
7.10 De naturalistische en moralistische denkfout.............................................................................................52
7.11 Evolutionaire ontwikkelingspsychologie (niet kennen)...............................................................................52
7.12 De methoden van de evolutionaire psycholohie (niet kennen)...................................................................52
7.13 De gedragsecologie.....................................................................................................................................52
7.14 Van de evolutiepsychologie naar gen-cultuur co-evolutie..........................................................................52
7.15 besluit..........................................................................................................................................................53
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................53
Pagina 5 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
8 H8: Moraliteit vanuit evolutionair perspectief...........................................................................................54
8.1 Inleiding.........................................................................................................................................................54
8.2 Waarom moeten ook criminologen moraliteit bestuderen?........................................................................54
8.3 Moraliteit en de theorie van de morele sentimenten van Adam SMith.......................................................55
8.4 MORALITEIT IN “THE DESCENT OF MAN” VAN CHARLES DARWIN...............................................................55
8.5 Evolutionaire theorie van Krebs (Niet kennen).............................................................................................55
8.6 Het empathiemodel van Frans de Waal.......................................................................................................55
8.7 De onderlinge afhankelijkheidshypothese van Michael Tomasello..............................................................56
8.8 Morele fundamententheorie van Jonathan Haidt........................................................................................57
8.9 De driedelige theorie van Machiavellistische moraliteit...............................................................................58
8.10 Sociale selectie door bestraffing.................................................................................................................59
8.11 Besluit..........................................................................................................................................................59
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................59
9 H9: Regelovertreding en bestraffing door de bril van Darwin.....................................................................60
9.1 Inleidende bedenkingen................................................................................................................................60
9.2 Delictgedrag en evolutionaire typologieën...................................................................................................61
9.3 Strategieën en tegenstrategieën: de evolutionaire wapenwedloop............................................................62
9.4 De meeste criminaliteit als normale reactie op omgevingsdruk..................................................................62
9.5 ALtruïstische samenwerking creëert niches voor bedriegers........................................................................63
9.6 Frequentie-afhankelijke selectie...................................................................................................................63
9.7 Gelschacht en delictgedrag in evolutionair perspectfief...............................................................................63
9.8 Leeftijd en criminaliteit vanuit evolutionair perspectief...............................................................................64
9.9 Verwantschap en delictgedrag.....................................................................................................................65
9.10 Een evolutionaire kijkn op verkrachting?....................................................................................................66
9.11 Een evolutionaire kijk op oorlog?................................................................................................................67
9.12 INtergroepsconflict en de tribalismenhypothese........................................................................................67
9.13 Radicale vatiantie en variatie in delictgedrag............................................................................................67
9.14 Een evolutionaire kijk op religie en antisociale gedragsstrategieën..........................................................68
9.15 Straffen en herstel.......................................................................................................................................69
9.16 Besluit..........................................................................................................................................................69
Belanrgijke begrippen.........................................................................................................................................69
10 H10 Evolutionaire criminologische theorieën........................................................................................... 70
10.1 Inleidng........................................................................................................................................................70
10.2 Cheater theory (goed kennen!!!)................................................................................................................70
Pagina 6 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
10.3 Differential K Theory (gezien in hfst evolutiepsychologie)..........................................................................70
10.4 Terrorisme en de culturele evolutietheorie van Atran................................................................................71
10.5 The male waarior hypothese......................................................................................................................72
10.6 seksuele selectietheorie.............................................................................................................................72
10.7 Seksuele conflicttheorie..............................................................................................................................73
10.8 seskeratio’s en geweld................................................................................................................................74
10.9 De geïntegreerde evolutionaire ecologische theorie..................................................................................74
10.10 Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?...................................................................75
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................75
Pagina 7 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
1 H1: VAN BIOLOGISCH POSITIVISME NAAR BIOSOCIALE CRIMINOLOGIE
- Te kennen: grote lijnen, de namen en begrippen aan het einde van slides
1.1 INLEIDENDE BEDENKINGE N
- Biosociale etiologische criminologie=
o Stroming waarin ‘oorzaken en wetmatigheden’ gezocht worden: link wordt tussen
‘biologische’ factoren en criminaliteit.
o Biosociale interacties!
o Evolutiebiologie van ‘criminaliteit’, ‘bestraffing’, ‘sociaal gedrag’
- A: Belang van de Verlichtingsfilosofen (Kant, Locke, Hume, Bentham, Beccaria) voor de criminologie en
het strafrechtelijk beleid: rationeel mensbeeld, homo economicus
- B: Positivisme in de criminologie (wetmatigheden)
- Mislukte start!
- Misinterpretatie van evolutietheorie (Darwin), vnl survival of the fittest.
- Concept ‘genen’ was onbekend in 19de eeuw.
- ‘Biologisch deterministen’ meenden dat de criminele mens niet was aangepast aan
de moderne omgeving
- Biologische afwijkingen (atavisme en degeneratie) aan de basis lagen van recidivisme.
- Lombroso en co: historische belang, niets meer, niets minder
- Voorlopers: (a) Fysio(g)nomie: zie Appendix
1.2 DE VROEGE CRIMINELE ANTROPOLOGIE VAN LOMBROSO
- Op zoek naar ‘atavistische’ kenmerken bij gevatte daders?
- Lombroso’s ideeën ontkracht in 1913 (!) door Charles Goring (1870 - 1919)
1.3 DE CRIMINOLOGIE VAN ENRICO FERRI (1856 – 1929)
- Enrico Ferri (1856-1929): 'The denial of the free will'
1.4 DE CRIMINOLOGIE VAN RAFFAELE GAROFALO (1851 – 1934)
- Raffaele Garofalo (1852-1934): 'Natural crimes’: belangrijk begrip:
‘natural crimes’ komen overal voor…
Pagina 8 van 76
, H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
1.5 DE CRIMINEEL-ANTROPOLOGISCHE SCHOLENSTRIJD EN DIENS ONDERGANG
- Franse milieuschool rond de arts Alexandre Lacassagne (1843-1924) zette zich af tegen de Italiaanse
school van Lombroso.
- Determinerende rol van ongunstige sociale omstandigheden, vooral onder de arbeidersklasse.
o Immoraliteit van de arbeidersklasse.
o Sociologisch deterministische benadering.
o Overerven van verworven eigenschappen (zie ‘Lamarckisme’)???
1.6 DE AMERIKAANSE NAKOMELINGEN VAN HET BIOLOGISCH DETERMINISME
- Earnest Albert Hooton (1887-1954)
- 'The American criminal. An anthropological study'
- Samenhang raciale kenmerken en criminaliteit
- 1939
- 14.000 gevangenen
- 3.000 controlegroep
- Ernst Kretschmer (1888-1964)
- Duits psycholoog
- Verband tussen lichamelijke constitutie en criminaliteit
- Bio-somatische benadering
- Lichaamsbouw (constitutie) verklaart criminaliteit:
o ‘Leptosoom’ (‘tenger en zwak’)
o ‘Atleet’ (‘gespierd’ -> ‘agressief’)
o ‘Pycnische’ mens (‘dik’ en ‘lomp’)
- William Sheldon (1898-1977)
- Invloedrijk boek: 'The varieties of human physique: An introduction to constitutional psychology’
- Verband lichaamsbouw en levensstijl
- 200 jonge mannen (15-21 jaar)
- Ontwikkeling eigen typologie:
o ‘Endomorf’
o ‘Mesomorf’
o ‘Ectomorf’
- Meeste delinquenten = mesomorf want:
o Bepaald temperament
o Assertief
o Weinig ‘inhibitie respons’
o Geen onderwerping aan gezag
o Makkelijk gedijen in
Pagina 9 van 76
2023 - 2024
criminologie
Prof. Lieven Pauwels
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
Pagina 1 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
ALGEMENE INFORMATIE
Pagina 2 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
Inhoudsopgave
algemene informatie..................................................................................................................................... 2
1 H1: Van biologisch positivisme naar biosociale criminologie........................................................................8
1.1 Inleidende bedenkingen..................................................................................................................................8
1.2 De vroege criminele antropologie van Lombroso...........................................................................................8
1.3 De criminologie van Enrico Ferri (1856 – 1929)..............................................................................................8
1.4 De criminologie van Raffaele Garofalo (1851 – 1934)....................................................................................8
1.5 De crimineel-antropologische scholenstrijd en diens ondergang...................................................................9
1.6 De Amerikaanse nakomelingen van het biologisch determinisme.................................................................9
1.7 Belgische eclectische criminele antropologie van Louis Vervaeck (1872 – 1943).........................................10
1.8 Psychologisch positivisme.............................................................................................................................10
1.9 Beleidsmatige gevolgen van het biologisch en psychologisch determinisme...............................................11
1.10 Het geval Buikhuizen en disciplinaire conflicten.........................................................................................11
1.11 De belangrijkste bezwaren tegen een biosociale criminologie op een rij...................................................11
1.12 De complexitiet van hedendaags biosociaal onderzoek.............................................................................12
1.13 Besluit..........................................................................................................................................................12
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................12
2 H2: Naar een hedendaagse biosociale en evolutionair geïnspireerde criminologie.....................................13
2.1 Inleiding.........................................................................................................................................................13
2.2 Het hoministatieproces in het licht van het modernisatieproces.................................................................13
2.3 Menselijke socialiteit en antisocialiteit in biosociaal en evolutionair perspectief........................................14
2.4 De vier vragen van Tinbergen als uitganspunt voor een evolutief paradigma.............................................16
2.5 De vragenhiërarchie van RObert Sapolsky....................................................................................................16
2.6 Kenmerken van een geïntegreerde en geslaagde multifactoriële benadering.............................................17
2.7 Besluit............................................................................................................................................................17
BElangrijke begrippen.........................................................................................................................................17
3 H3: Genetische biosociale toepassingen.................................................................................................... 19
3.1 Inleiding.........................................................................................................................................................19
3.2 Genen coderen voor eiwitten........................................................................................................................19
3.3 Genetica vulde de evolutietheorie aan.........................................................................................................19
3.4 Het heritabiliteitsconcept als centraal element in de gedragsgenetica.......................................................20
3.5 Gedeelde en niet-gedeelde omgeving..........................................................................................................20
3.6 drie gen-omgeving correlaties en een gen-omgeving interactie..................................................................21
Pagina 3 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
3.7 Ses van de ouders en ses van nakomelingen: het biopsychosociale verhaal................................................22
3.8 Twee modellen voor G X E interacties...........................................................................................................22
3.9 Bedenkingen bij tweeling- en adoptiestudies...............................................................................................23
3.10 Ongeoorloofde interpretaties van gedragsgenetica...................................................................................23
3.11 Moleculaire genetica en de zoektoecht naar genen...................................................................................23
3.12 Genetische polymorfismen..........................................................................................................................24
3.13 genoom-brede associatiestudies................................................................................................................24
3.14 polygenetische risicoscores.........................................................................................................................24
3.15 Epigenetica= de derde golf.........................................................................................................................25
3.16 De epigenetica van opvoeding bij mensen.................................................................................................25
3.17 Besluit..........................................................................................................................................................25
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................25
4 H4: Het menselijk brein............................................................................................................................. 26
4.1 Inleiding.........................................................................................................................................................26
4.2 Basisinzichten uit de neuroanatomie en fysiologie.......................................................................................26
4.3 Vorm en functie van het neuron...................................................................................................................26
4.4 Anatomie van het zenuwstelsel....................................................................................................................27
4.5 Het brein als dynamisch netwerk..................................................................................................................28
4.6 Ontwikkeling van de hersenen en plasticiteit...............................................................................................28
4.7 cultuur is belangrijk.......................................................................................................................................29
4.8 Het belang van de ecologische omgeving.....................................................................................................30
4.9 Methoden die gebruikt worden om het brein te bestuderen.......................................................................30
4.10 Besluit..........................................................................................................................................................30
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................30
5 H5: Breinprocessen onder de loep............................................................................................................. 31
5.1 Neurotransmitters en receptoren.................................................................................................................31
5.2 Het serotonerge systeem en onderliggende genetische polyformismen......................................................31
5.3 Het dopaminerge ststeem en onderliggende genetische polymorfismen....................................................32
5.4 Hormonale factoren......................................................................................................................................34
5.5 De executieve functies en antisociaal gedrag...............................................................................................35
5.6 Neurofysiologie en arousal...........................................................................................................................36
5.7 Reward dominance theory............................................................................................................................36
5.8 Stoornissen in de prefrontale cortex.............................................................................................................36
5.9 Enkele etiologsch relevante toepassingen....................................................................................................37
Pagina 4 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
5.10 Een poging tot biosociale integratie...........................................................................................................37
5.11 Besluit..........................................................................................................................................................37
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................38
6 H6: Altruïsme, samenwerking en de sociobiologische revolutie.................................................................39
6.1 Inleiding.........................................................................................................................................................39
6.2 coöperatie.....................................................................................................................................................39
6.3 waarom was samenwerking een evolutie-biologische puzzel......................................................................39
6.4 Oplossingen op individueel niveau voor de puzzel: zelfzuchtigheid, coöperatieve voertuigen....................40
6.5 Samenwerking via genetisch zelf-favoritisme...............................................................................................40
6.6 Samenwerking via wederzijdse voordelen....................................................................................................41
6.7 Samenvatting van de samenwerkingstheorie op individueel niveau............................................................43
6.8 Van groepsselectie naar multi-level selectie.................................................................................................43
6.9 Ouderlijke inversteringstheorie van trivers...................................................................................................44
6.10 Parents offspring conflict............................................................................................................................45
6.11 De evolutionaire logica van zelfbedrog.......................................................................................................46
6.12 Besluit..........................................................................................................................................................46
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................46
7 H7: Van evolutionair geïnformeerde psychologie naar gen-cultuur co-evolutie..........................................47
7.1 Inleidende bedenkingen................................................................................................................................47
7.2 Evolutionaire functies versus individuele motivatie......................................................................................47
7.3 Voorlopers van de evolutionaire psychologie: de vergelijkende psychologie en de cognitieve archeologie48
7.4 Het belang van evolutionaire theorie voor de sociale wetenschappen........................................................48
7.5 De vijf uitgangspunten van de evolutionaire psychologie............................................................................49
7.6 Kritiek op evolutionaire psychologie.............................................................................................................49
7.7 Adaptaties, exaptaties en bijproducten........................................................................................................50
7.8 LHT als raamwerk binnen de evolutiepsychologie........................................................................................50
7.9 De omgeving van de evolutionaire adaptaties.............................................................................................51
7.10 De naturalistische en moralistische denkfout.............................................................................................52
7.11 Evolutionaire ontwikkelingspsychologie (niet kennen)...............................................................................52
7.12 De methoden van de evolutionaire psycholohie (niet kennen)...................................................................52
7.13 De gedragsecologie.....................................................................................................................................52
7.14 Van de evolutiepsychologie naar gen-cultuur co-evolutie..........................................................................52
7.15 besluit..........................................................................................................................................................53
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................53
Pagina 5 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
8 H8: Moraliteit vanuit evolutionair perspectief...........................................................................................54
8.1 Inleiding.........................................................................................................................................................54
8.2 Waarom moeten ook criminologen moraliteit bestuderen?........................................................................54
8.3 Moraliteit en de theorie van de morele sentimenten van Adam SMith.......................................................55
8.4 MORALITEIT IN “THE DESCENT OF MAN” VAN CHARLES DARWIN...............................................................55
8.5 Evolutionaire theorie van Krebs (Niet kennen).............................................................................................55
8.6 Het empathiemodel van Frans de Waal.......................................................................................................55
8.7 De onderlinge afhankelijkheidshypothese van Michael Tomasello..............................................................56
8.8 Morele fundamententheorie van Jonathan Haidt........................................................................................57
8.9 De driedelige theorie van Machiavellistische moraliteit...............................................................................58
8.10 Sociale selectie door bestraffing.................................................................................................................59
8.11 Besluit..........................................................................................................................................................59
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................59
9 H9: Regelovertreding en bestraffing door de bril van Darwin.....................................................................60
9.1 Inleidende bedenkingen................................................................................................................................60
9.2 Delictgedrag en evolutionaire typologieën...................................................................................................61
9.3 Strategieën en tegenstrategieën: de evolutionaire wapenwedloop............................................................62
9.4 De meeste criminaliteit als normale reactie op omgevingsdruk..................................................................62
9.5 ALtruïstische samenwerking creëert niches voor bedriegers........................................................................63
9.6 Frequentie-afhankelijke selectie...................................................................................................................63
9.7 Gelschacht en delictgedrag in evolutionair perspectfief...............................................................................63
9.8 Leeftijd en criminaliteit vanuit evolutionair perspectief...............................................................................64
9.9 Verwantschap en delictgedrag.....................................................................................................................65
9.10 Een evolutionaire kijkn op verkrachting?....................................................................................................66
9.11 Een evolutionaire kijk op oorlog?................................................................................................................67
9.12 INtergroepsconflict en de tribalismenhypothese........................................................................................67
9.13 Radicale vatiantie en variatie in delictgedrag............................................................................................67
9.14 Een evolutionaire kijk op religie en antisociale gedragsstrategieën..........................................................68
9.15 Straffen en herstel.......................................................................................................................................69
9.16 Besluit..........................................................................................................................................................69
Belanrgijke begrippen.........................................................................................................................................69
10 H10 Evolutionaire criminologische theorieën........................................................................................... 70
10.1 Inleidng........................................................................................................................................................70
10.2 Cheater theory (goed kennen!!!)................................................................................................................70
Pagina 6 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
10.3 Differential K Theory (gezien in hfst evolutiepsychologie)..........................................................................70
10.4 Terrorisme en de culturele evolutietheorie van Atran................................................................................71
10.5 The male waarior hypothese......................................................................................................................72
10.6 seksuele selectietheorie.............................................................................................................................72
10.7 Seksuele conflicttheorie..............................................................................................................................73
10.8 seskeratio’s en geweld................................................................................................................................74
10.9 De geïntegreerde evolutionaire ecologische theorie..................................................................................74
10.10 Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?...................................................................75
Belangrijke begrippen.........................................................................................................................................75
Pagina 7 van 76
,H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
1 H1: VAN BIOLOGISCH POSITIVISME NAAR BIOSOCIALE CRIMINOLOGIE
- Te kennen: grote lijnen, de namen en begrippen aan het einde van slides
1.1 INLEIDENDE BEDENKINGE N
- Biosociale etiologische criminologie=
o Stroming waarin ‘oorzaken en wetmatigheden’ gezocht worden: link wordt tussen
‘biologische’ factoren en criminaliteit.
o Biosociale interacties!
o Evolutiebiologie van ‘criminaliteit’, ‘bestraffing’, ‘sociaal gedrag’
- A: Belang van de Verlichtingsfilosofen (Kant, Locke, Hume, Bentham, Beccaria) voor de criminologie en
het strafrechtelijk beleid: rationeel mensbeeld, homo economicus
- B: Positivisme in de criminologie (wetmatigheden)
- Mislukte start!
- Misinterpretatie van evolutietheorie (Darwin), vnl survival of the fittest.
- Concept ‘genen’ was onbekend in 19de eeuw.
- ‘Biologisch deterministen’ meenden dat de criminele mens niet was aangepast aan
de moderne omgeving
- Biologische afwijkingen (atavisme en degeneratie) aan de basis lagen van recidivisme.
- Lombroso en co: historische belang, niets meer, niets minder
- Voorlopers: (a) Fysio(g)nomie: zie Appendix
1.2 DE VROEGE CRIMINELE ANTROPOLOGIE VAN LOMBROSO
- Op zoek naar ‘atavistische’ kenmerken bij gevatte daders?
- Lombroso’s ideeën ontkracht in 1913 (!) door Charles Goring (1870 - 1919)
1.3 DE CRIMINOLOGIE VAN ENRICO FERRI (1856 – 1929)
- Enrico Ferri (1856-1929): 'The denial of the free will'
1.4 DE CRIMINOLOGIE VAN RAFFAELE GAROFALO (1851 – 1934)
- Raffaele Garofalo (1852-1934): 'Natural crimes’: belangrijk begrip:
‘natural crimes’ komen overal voor…
Pagina 8 van 76
, H10 Evolutionaire criminologische theorieën - Hoe moet het nu verder met de evolutionaire criminologie?
1.5 DE CRIMINEEL-ANTROPOLOGISCHE SCHOLENSTRIJD EN DIENS ONDERGANG
- Franse milieuschool rond de arts Alexandre Lacassagne (1843-1924) zette zich af tegen de Italiaanse
school van Lombroso.
- Determinerende rol van ongunstige sociale omstandigheden, vooral onder de arbeidersklasse.
o Immoraliteit van de arbeidersklasse.
o Sociologisch deterministische benadering.
o Overerven van verworven eigenschappen (zie ‘Lamarckisme’)???
1.6 DE AMERIKAANSE NAKOMELINGEN VAN HET BIOLOGISCH DETERMINISME
- Earnest Albert Hooton (1887-1954)
- 'The American criminal. An anthropological study'
- Samenhang raciale kenmerken en criminaliteit
- 1939
- 14.000 gevangenen
- 3.000 controlegroep
- Ernst Kretschmer (1888-1964)
- Duits psycholoog
- Verband tussen lichamelijke constitutie en criminaliteit
- Bio-somatische benadering
- Lichaamsbouw (constitutie) verklaart criminaliteit:
o ‘Leptosoom’ (‘tenger en zwak’)
o ‘Atleet’ (‘gespierd’ -> ‘agressief’)
o ‘Pycnische’ mens (‘dik’ en ‘lomp’)
- William Sheldon (1898-1977)
- Invloedrijk boek: 'The varieties of human physique: An introduction to constitutional psychology’
- Verband lichaamsbouw en levensstijl
- 200 jonge mannen (15-21 jaar)
- Ontwikkeling eigen typologie:
o ‘Endomorf’
o ‘Mesomorf’
o ‘Ectomorf’
- Meeste delinquenten = mesomorf want:
o Bepaald temperament
o Assertief
o Weinig ‘inhibitie respons’
o Geen onderwerping aan gezag
o Makkelijk gedijen in
Pagina 9 van 76
