GGZ3025 Verslaving
TASK 1 – WHAT IS ADDICTION?
DSM-V: MIDDELGERELATEERDE EN VERSLAVINGSSTOORNISSEN
Bron: (APA, 2012)
De middelgerelateerde stoornissen in de DSM-V omvatten tien verschillende soorten
middelen, namelijk cafeïne, cannabis, hallucinogenen, inhalantia, opioïden, hypnotica en
anxiolytica, stimulantia (amfetamineachtige middelen, cocaïne), tabak en andere middelen.
Alle middelen die overmatig gebruikt worden, hebben met elkaar gemeen dat zij een directe
uitwerking hebben op het beloningssysteem in de hersenen. Bovendien zijn mensen die
minder zelfbeheersing hebben, mogelijk als gevolg van verminderde remming vanuit de
frontale cortex, verhoogd kwetsbaar om stoornissen in het gebruik van een middel te
ontwikkelen. Naast de middelgerelateerde stoornissen is ook de gokstoornis in de DSM-V
opgenomen, omdat er aanwijzingen zijn dat gokken op een vergelijkbare manier de
beloningscircuits in de hersenen activeert, waardoor vergelijkbare gedragssymptomen
ontstaan. Andere extreme gedragspatronen (ofwel gedragsverslavingen) worden ook
beschreven, maar zijn niet als diagnose opgenomen vanwege ambigue resultaten.
De middelgerelateerde stoornissen zijn in twee groepen onderverdeeld; stoornissen in het
gebruik van een middel en stoornissen door een middel/medicatie. Tot de tweede behoren
intoxicatie, onttrekkingssyndroom, en andere psychische stoornissen door een middel
(psychotische stoornissen, bipolaire- en depressieve stemmingsstoornissen).
Stoornissen in het gebruik van een middel
Het hoofdkenmerk van een stoornis in het gebruik van een middel is een cluster van
cognitieve, gedragsmatige en somatische symptomen waaruit blijkt dat de betrokkene het
middel blijft gebruiken ondanks gerelateerde significante problemen. Een stoornis in het
gebruik van een middel kan bij alle tien de klassen bestaan, behalve bij cafeïne.
Een belangrijke eigenschap van de stoornissen in het gebruik van een middel is dat zich (met
name in ernstige gevallen) onderliggend een verandering in hersencircuits voltrekt die ook na
afkickbehandeling aanwezig blijft. Op gedragsniveau manifesteren deze veranderingen zich
als herhaaldelijke terugval en sterke hunkering (craving) naar het middel.
Criteria
Beperkte controle over het gebruik van een middel komt aan de orde in de eerste groep
criteria. De betrokkene neemt gedurende lange tijd grotere hoeveelheden van het middel dan
hij of zij oorspronkelijk van plan was (criterium 1). De betrokkene zegt een aanhoudende
wens te hebben om het gebruik te beperken of aan banden te leggen, en heeft meerdere
mislukte pogingen ondernomen om gebruik te minderen of te stoppen (criterium 2). Het kost
de betrokkene veel tijd het middel te bemachtigen, te gebruiken of te herstellen van de
effecten (criterium 3). Hunkering of craving blijkt uit een hevige wens of sterke behoefte aan
het middel, en is gebleken samen te hangen met klassieke conditionering en activatie van
bepaalde beloningsstructuren (criterium 4).
1
TASK 1 – WHAT IS ADDICTION?
DSM-V: MIDDELGERELATEERDE EN VERSLAVINGSSTOORNISSEN
Bron: (APA, 2012)
De middelgerelateerde stoornissen in de DSM-V omvatten tien verschillende soorten
middelen, namelijk cafeïne, cannabis, hallucinogenen, inhalantia, opioïden, hypnotica en
anxiolytica, stimulantia (amfetamineachtige middelen, cocaïne), tabak en andere middelen.
Alle middelen die overmatig gebruikt worden, hebben met elkaar gemeen dat zij een directe
uitwerking hebben op het beloningssysteem in de hersenen. Bovendien zijn mensen die
minder zelfbeheersing hebben, mogelijk als gevolg van verminderde remming vanuit de
frontale cortex, verhoogd kwetsbaar om stoornissen in het gebruik van een middel te
ontwikkelen. Naast de middelgerelateerde stoornissen is ook de gokstoornis in de DSM-V
opgenomen, omdat er aanwijzingen zijn dat gokken op een vergelijkbare manier de
beloningscircuits in de hersenen activeert, waardoor vergelijkbare gedragssymptomen
ontstaan. Andere extreme gedragspatronen (ofwel gedragsverslavingen) worden ook
beschreven, maar zijn niet als diagnose opgenomen vanwege ambigue resultaten.
De middelgerelateerde stoornissen zijn in twee groepen onderverdeeld; stoornissen in het
gebruik van een middel en stoornissen door een middel/medicatie. Tot de tweede behoren
intoxicatie, onttrekkingssyndroom, en andere psychische stoornissen door een middel
(psychotische stoornissen, bipolaire- en depressieve stemmingsstoornissen).
Stoornissen in het gebruik van een middel
Het hoofdkenmerk van een stoornis in het gebruik van een middel is een cluster van
cognitieve, gedragsmatige en somatische symptomen waaruit blijkt dat de betrokkene het
middel blijft gebruiken ondanks gerelateerde significante problemen. Een stoornis in het
gebruik van een middel kan bij alle tien de klassen bestaan, behalve bij cafeïne.
Een belangrijke eigenschap van de stoornissen in het gebruik van een middel is dat zich (met
name in ernstige gevallen) onderliggend een verandering in hersencircuits voltrekt die ook na
afkickbehandeling aanwezig blijft. Op gedragsniveau manifesteren deze veranderingen zich
als herhaaldelijke terugval en sterke hunkering (craving) naar het middel.
Criteria
Beperkte controle over het gebruik van een middel komt aan de orde in de eerste groep
criteria. De betrokkene neemt gedurende lange tijd grotere hoeveelheden van het middel dan
hij of zij oorspronkelijk van plan was (criterium 1). De betrokkene zegt een aanhoudende
wens te hebben om het gebruik te beperken of aan banden te leggen, en heeft meerdere
mislukte pogingen ondernomen om gebruik te minderen of te stoppen (criterium 2). Het kost
de betrokkene veel tijd het middel te bemachtigen, te gebruiken of te herstellen van de
effecten (criterium 3). Hunkering of craving blijkt uit een hevige wens of sterke behoefte aan
het middel, en is gebleken samen te hangen met klassieke conditionering en activatie van
bepaalde beloningsstructuren (criterium 4).
1
