Thermoregulatiesysteem
Warmte productie
De hoogte van de lichaamstemperatuur is het resultaat van de productie en de afgifte van warmte.
Onder functionele omstandigheden zijn productie en de afgifte even groot. De warmteproductie
wordt centraal gereguleerd door het brein en het endocriene systeem.
In de huid bevinden zich thermosensoren. Naast de perifere (huid)thermosensoren zijn er ook
centraal gelegen thermosensoren in de hypothalamus, die de temperatuur van het langsstromende
bloed meten. De hypothalamus dient als de thermostaat van het lichaam en reageert op
temperatuur veranderingen. Indien de hypothalamus een temperatuurveranderingen signaleert, zal
deze impulsen geven aan de vlakbij gelegen hypofyse, de hersenstam en de hersenschors om de
warmteproductie aan te passen.
De hypofyse reguleert de afgifte van TSH. Dit hormoon reguleert de werking van de schildklier. Indien
het TSH de schildklier bereikt, stimuleert dit om de productie van thyroxine te verhoren. Dit bereikt
via de bloedstroom de organen en spieren. Het activeert het metabolisme, waardoor er meer
warmte gemaakt wordt. als er te veel warmte geproduceerd wordt, stijgt de bloedtemperatuur,
waardoor de hypothalamus zijn signalen zal gaan remmen.
De hersenstam zal via efferente zenuwbanen de spiertonus reguleren. Bij koude zal de spiertonus
toenemen waardoor er onwillekeurige bewegingen ontstaan. Warmte- of koude signalen bereiken
ook de hersenschors om verstandelijk en adequaat te kunnen reageren op
temperatuurveranderingen.
Warmte productie hangt af van het metabolisme van cellen/organen. voor de productie van warmte
worden de organen in twee groepen ingedeeld: inwendige organen en skeletspieren. In rust komt
het grootste deel van de warmteproductie tot stand door de organen in de thorax en abdomen en
door de hersenen.
Een veel kleiner deel komt in rust tot stand door de spieractiviteit. Indien er zware arbeid wordt
verricht zal het relatieve aandeel van de spieren en de huid enorm vergroten en oplopen tot 90% van
de totale productie. De actieve organen verwarmen het bloed. De circulatie zorgt voor een
evenwichtige verdeling van de ontstane warmte. Deze inwendige warmte stroom is alleen mogelijk
wanneer de temperatuur boven de gewenste waarde, dan wordt de inwendige warmtestroom
verhoogd door vasodilatatie van de huidvaten.
Indien de warmte productie van het lichaam te laag of te hoog wordt, zal dit via de hersenstam
doordringen in het bewustzijn/de hersenschors en zal het leiden tot adequaat gedrag.
Functiestoornissen met betrekking tot de warmte productie:
Situaties waarin de warmteproductie te hoog is:
Kenmerkend voor deze situaties is dat er meer warmte wordt geproduceerd dan er afgegeven wordt.
37,9 is verhoging/sub febriel, 38,0 is koorts en 41 of hoger is hyperthermie.
- Grote inspanning: bij fikse inspanning kan de kerntemperatuur snel stijgen maar zal in rust
ook weer vlot dalen;
- Koorts: een verhoging van de normale kerntemperatuur. Een verhoogde instelling van de
interne thermostaat in de hypothalamus. Deze reageert op prostaglandines bij een infectie of
andere ontsteking;
, - Koude rilling: een actieve verhoging van de lichaamstemperatuur. In de huid is er een sterke
vasoconstrictie waardoor de bloedtoevoer sterk afgenomen is. de thermosensoren van de
huid geven aan de hypothalamus een koude signaal af. Hierdoor gaat de hypothalamus de
warmte productie meer opvoeren. Dit duurt ong. 30 min. Tot de maximale temp is bereikt.
Daarna ontstaat er vasodilatatie in de huid. De thermosensoren geven dan een
warmtesignaal af. Het geheel maakt uit van een ontstekingsreactie. Komt voor bij een
bacteriële, virale of schimmelinfectie;
- Sepsis: in de eerste fase is de warmte productie hoog. Door vasodilatatie verliest het lichaam
snel en veel warmte terwijl de productie door weefselhypoxie zal afnemen. De opvolgende
hyper dynamische fase kenmerkt zich door hypoperfusie van de huid en hypothermie;
- Hyperthyreoïdie: als er een overproductie van het schildklierhormoon T4 zal he cel
metabolisme continu iets te hoog zijn waardoor er meer warmte dan normaal geproduceerd
wordt;
- Delirium tremens: een vorm van delier die optreed bij ontwenningsverschijnselen bij
alcoholverslaving. Het gaat gepaard met tremoren, overvloedig zweten, rood aangelopen
gelaatskleur en hartkloppingen;
- Maligne hyperthermie: een zeldzame erfelijke aandoening van de spieren waarbij de spieren
afwijkend reageren op bepaalde anesthesiedampen in combinatie met spierrelaxantia. De
reactie geeft massale spiercontracties en een snelle temperatuurstijging van het gehele
lichaam. In slechts enkele minuten stijgt de lichaamstemperatuur 5 a 6 graden. Het gevolg is
cel schade en overlijden;
- Maligne neuroleptisch syndroom: een ernstig neurologisch beeld met extrapiramidale
verschijnselen waaronder spierrigiditeit en hyperthermie. Het kan worden uitgelokt door
neuroleptica en/of antipsychotica;
- Serotonerg syndroom: een intoxicatie met serotonine door gebruik van medicatie die de
serotoninespiegel verhoogt. Mede door spiertrekkingen ontstaat een sterke verhoging van
de lichaamstemperatuur;
- Status epilepticus: met insult gepaard gaande spiersamentrekkingen zorgen voor een
verhoging van de warmteproductie die door een gelijktijdige vasoconstrictie inde huid
onvoldoende afgevoerd kan worden.
Situaties waarin de warmteproductie te laag is:
- Uitputting: de skeletspieren zijn zodanig vermoeid dat zij niet meer in staat zijn om
voldoende warmte te produceren. Als dit nog tijdens inspanning is, zal de huid nog steeds
veel warmte afgeven waardoor er een verhoogde kans op onderkoeling ontstaat;
- Shock: bij circulatoire insufficiëntie zullen de spieren hypoxisch worden en minder in staat
zijn om warmte te genereren;
- Hypothyreoïdie: bij een te lage productie van het T4 hormoon zal het cel metabolisme
continu iets te laag zijn waardoor er minder warmte dan normaal geproduceerd wordt;
- Matige en ernstige onderkoeling: bij een lage temperatuur gaan alle (biochemische)reacties
langzamer. De verbranding staat dan ook op een laag pitje omdat er weinig zuurstof de
weefsels bereikt door trage ademhaling en slechte circulatie.
Warmte afgifte
De hoogte van de lichaamstemperatuur is het resultaat van de productie en de afgifte van warmte.
Onder functionele omstandigheden zijn productie en afgifte even groot. De warmte afgifte wordt
centraal gereguleerd door het brein en het neuro-endocrine systeem. Indien bijvoorbeeld door
arbeid de kerntemperatuur dreigt op te lopen, zal een koelmechanisme de stijging van de
kerntemperatuur tegengaan door de afgifte van warmte te bevorderen.
Warmte productie
De hoogte van de lichaamstemperatuur is het resultaat van de productie en de afgifte van warmte.
Onder functionele omstandigheden zijn productie en de afgifte even groot. De warmteproductie
wordt centraal gereguleerd door het brein en het endocriene systeem.
In de huid bevinden zich thermosensoren. Naast de perifere (huid)thermosensoren zijn er ook
centraal gelegen thermosensoren in de hypothalamus, die de temperatuur van het langsstromende
bloed meten. De hypothalamus dient als de thermostaat van het lichaam en reageert op
temperatuur veranderingen. Indien de hypothalamus een temperatuurveranderingen signaleert, zal
deze impulsen geven aan de vlakbij gelegen hypofyse, de hersenstam en de hersenschors om de
warmteproductie aan te passen.
De hypofyse reguleert de afgifte van TSH. Dit hormoon reguleert de werking van de schildklier. Indien
het TSH de schildklier bereikt, stimuleert dit om de productie van thyroxine te verhoren. Dit bereikt
via de bloedstroom de organen en spieren. Het activeert het metabolisme, waardoor er meer
warmte gemaakt wordt. als er te veel warmte geproduceerd wordt, stijgt de bloedtemperatuur,
waardoor de hypothalamus zijn signalen zal gaan remmen.
De hersenstam zal via efferente zenuwbanen de spiertonus reguleren. Bij koude zal de spiertonus
toenemen waardoor er onwillekeurige bewegingen ontstaan. Warmte- of koude signalen bereiken
ook de hersenschors om verstandelijk en adequaat te kunnen reageren op
temperatuurveranderingen.
Warmte productie hangt af van het metabolisme van cellen/organen. voor de productie van warmte
worden de organen in twee groepen ingedeeld: inwendige organen en skeletspieren. In rust komt
het grootste deel van de warmteproductie tot stand door de organen in de thorax en abdomen en
door de hersenen.
Een veel kleiner deel komt in rust tot stand door de spieractiviteit. Indien er zware arbeid wordt
verricht zal het relatieve aandeel van de spieren en de huid enorm vergroten en oplopen tot 90% van
de totale productie. De actieve organen verwarmen het bloed. De circulatie zorgt voor een
evenwichtige verdeling van de ontstane warmte. Deze inwendige warmte stroom is alleen mogelijk
wanneer de temperatuur boven de gewenste waarde, dan wordt de inwendige warmtestroom
verhoogd door vasodilatatie van de huidvaten.
Indien de warmte productie van het lichaam te laag of te hoog wordt, zal dit via de hersenstam
doordringen in het bewustzijn/de hersenschors en zal het leiden tot adequaat gedrag.
Functiestoornissen met betrekking tot de warmte productie:
Situaties waarin de warmteproductie te hoog is:
Kenmerkend voor deze situaties is dat er meer warmte wordt geproduceerd dan er afgegeven wordt.
37,9 is verhoging/sub febriel, 38,0 is koorts en 41 of hoger is hyperthermie.
- Grote inspanning: bij fikse inspanning kan de kerntemperatuur snel stijgen maar zal in rust
ook weer vlot dalen;
- Koorts: een verhoging van de normale kerntemperatuur. Een verhoogde instelling van de
interne thermostaat in de hypothalamus. Deze reageert op prostaglandines bij een infectie of
andere ontsteking;
, - Koude rilling: een actieve verhoging van de lichaamstemperatuur. In de huid is er een sterke
vasoconstrictie waardoor de bloedtoevoer sterk afgenomen is. de thermosensoren van de
huid geven aan de hypothalamus een koude signaal af. Hierdoor gaat de hypothalamus de
warmte productie meer opvoeren. Dit duurt ong. 30 min. Tot de maximale temp is bereikt.
Daarna ontstaat er vasodilatatie in de huid. De thermosensoren geven dan een
warmtesignaal af. Het geheel maakt uit van een ontstekingsreactie. Komt voor bij een
bacteriële, virale of schimmelinfectie;
- Sepsis: in de eerste fase is de warmte productie hoog. Door vasodilatatie verliest het lichaam
snel en veel warmte terwijl de productie door weefselhypoxie zal afnemen. De opvolgende
hyper dynamische fase kenmerkt zich door hypoperfusie van de huid en hypothermie;
- Hyperthyreoïdie: als er een overproductie van het schildklierhormoon T4 zal he cel
metabolisme continu iets te hoog zijn waardoor er meer warmte dan normaal geproduceerd
wordt;
- Delirium tremens: een vorm van delier die optreed bij ontwenningsverschijnselen bij
alcoholverslaving. Het gaat gepaard met tremoren, overvloedig zweten, rood aangelopen
gelaatskleur en hartkloppingen;
- Maligne hyperthermie: een zeldzame erfelijke aandoening van de spieren waarbij de spieren
afwijkend reageren op bepaalde anesthesiedampen in combinatie met spierrelaxantia. De
reactie geeft massale spiercontracties en een snelle temperatuurstijging van het gehele
lichaam. In slechts enkele minuten stijgt de lichaamstemperatuur 5 a 6 graden. Het gevolg is
cel schade en overlijden;
- Maligne neuroleptisch syndroom: een ernstig neurologisch beeld met extrapiramidale
verschijnselen waaronder spierrigiditeit en hyperthermie. Het kan worden uitgelokt door
neuroleptica en/of antipsychotica;
- Serotonerg syndroom: een intoxicatie met serotonine door gebruik van medicatie die de
serotoninespiegel verhoogt. Mede door spiertrekkingen ontstaat een sterke verhoging van
de lichaamstemperatuur;
- Status epilepticus: met insult gepaard gaande spiersamentrekkingen zorgen voor een
verhoging van de warmteproductie die door een gelijktijdige vasoconstrictie inde huid
onvoldoende afgevoerd kan worden.
Situaties waarin de warmteproductie te laag is:
- Uitputting: de skeletspieren zijn zodanig vermoeid dat zij niet meer in staat zijn om
voldoende warmte te produceren. Als dit nog tijdens inspanning is, zal de huid nog steeds
veel warmte afgeven waardoor er een verhoogde kans op onderkoeling ontstaat;
- Shock: bij circulatoire insufficiëntie zullen de spieren hypoxisch worden en minder in staat
zijn om warmte te genereren;
- Hypothyreoïdie: bij een te lage productie van het T4 hormoon zal het cel metabolisme
continu iets te laag zijn waardoor er minder warmte dan normaal geproduceerd wordt;
- Matige en ernstige onderkoeling: bij een lage temperatuur gaan alle (biochemische)reacties
langzamer. De verbranding staat dan ook op een laag pitje omdat er weinig zuurstof de
weefsels bereikt door trage ademhaling en slechte circulatie.
Warmte afgifte
De hoogte van de lichaamstemperatuur is het resultaat van de productie en de afgifte van warmte.
Onder functionele omstandigheden zijn productie en afgifte even groot. De warmte afgifte wordt
centraal gereguleerd door het brein en het neuro-endocrine systeem. Indien bijvoorbeeld door
arbeid de kerntemperatuur dreigt op te lopen, zal een koelmechanisme de stijging van de
kerntemperatuur tegengaan door de afgifte van warmte te bevorderen.
