GROEPSDYNAMISCH BEGELEIDEN
1
,Deel 1: groepen en teams
- Wat is groepsdynamica
- Wat is een groep
- Wat is een team
- De ontwikkelingsfases van tuckman
Deel 2: focus op het werken in en met een team:
- Samenwerken in een team
→ de zelfdeterminatietheorie
➔ Bouwstenen van samenwerking
➔ Misverstanden over samenwerken in teamverband
➔ Nadelen samenwerkingsverband
➔ Teameffectiviteit
- Team en de teamrollen
➔ Wat is een teamcultuur
➔ Het ui model van Sanders en Dilts
➔ De teamrollen van Belbin
➔ Interpersoonlijk gedrag: de roos van Leary
- Communicatie
➔ Algemene factoren die communicatie beïnvloeden
➔ Ventileren
➔ Roddelen
➔ Feedback in een team
➔ Deep democracy
- Conflicten
➔ Kenmerken conflict
➔ Stijlen van conflicthantering
➔ Conflicten begeleiden
- Leiderschap volgens Blake en Mouton
- Teambuilding
➔ Wat is het
➔ Bouwen aan een team, meer dan een eendaags project
➔ Voorwaarden voor teambuilding
➔ Te speelse teambuildingsactiviteiten
➔ Mogelijke richtvragen voor een oplossingsgerichte nabespreking
➔ Tips
➔ Aandachtspunten voor de begeleider van een team
Deel 3: focus op het werken met groepen
- Wat is pesten
- Het gepeste kind of de jongere
- De middengroep
- De pestkop
2
,DEEL 1: GROEPEN EN TEAMS
WAT IS GROEPSDYNAMICA?
Groepsdynamica = onderzoeksdomein dat als doel heeft inzicht te vergroten in hoe groepen functioneren.
Binnen groepsdynamica kijkt men volgens Johnson naar:
• Het gedrag van groepsleden binnen groepen
• Ontwikkeling van groepen
• Interacties tussen groepsleden, groepen en organisaties
• Structuur van groepen
Als je groep cliënten begeleidt zijn er steeds 3 spelers waar je rekening mee moet houden:
1. Begeleidingsgroep → welke doelgroep? Op welke manieren communiceren ze vaak met elkaar?
2. Team → je team heeft sterke invloed op hoe je cliënten kan begeleiden.
3. Jijzelf → onbewust of bewust heb je voorkeuren in gedrag, dit beïnvloedt manier van begeleiden
WAT IS EEN GROEP?
Groep = is een verzameling individuen die zich met elkaar verbonden voelen door een gezamenlijk doel en een
sociale structuur.
• Groepen vindt met overal
• Groep heeft invloed op het individu
• De invloed van de groep kan zowel positief als negatief zijn
• De mogelijkheid bestaat, in de groep condities te scheppen om het gewenste gedrag van het individu
te bekomen
• Een groep heeft een hoge cohesie als er een goede teamgeest is of een sterk wij gevoel
• In groepen met een lage cohesie is er weinig wij gevoel
KENMERKEN VAN EEN GROEP:
Er zijn heel wat definities van een groep, door deze bij elkaar toe te voegen krijg je kenmeren van een groep:
• Groepsleden willen een gezamenlijk doel bereiken
• De mensen in de groep zijn afhankelijk van elkaar
• Er is interactie tussen de groepsleden en ze onderhouden directe contacten
• De groep is een sociale eenheid van mensen die zichzelf als lid van de groep beschouwen
• De groepsleden beïnvloeden elkaar
• Is een verzameling individuen van wie de interacties door regels , normen en waarden bepaald
worden
doel = groep is een verzameling mensen die een bepaald doel willen bereiken. Mensen wor-
den lid van een groep omdat ze beseffen dat ze met de groep meer kans hebben om
een doel te bereiken dan als individu.
Afhankelijkheid = een groep is een verzameling individuen die op een bepaalde manier van elkaar af-
hankelijk zijn. Dit kenmerk legt de nadruk op het afhankelijk zijn van elkaar. Als er een
gebeurtenis plaatsvindt , beïnvloedt dit niet alleen een individu, maar de hele groep.
3
, Interactie = gaat over directe contacten. Accent ligt op interactie die aanwezig moet zijn tussen de
groepsleden.
Sociale eenheid = een groep is een sociale eenheid die uit twee of meer personen bestaat die zichzelf
als lid van een groep beschouwen.
Beïnvloeden = groep is verzameling individuen die elkaar beïnvloeden. Zonder wederzijdse
beïnvloeding kan met niet over een groep spreken.
Normen en rollen = groep is verzameling individuen van wie de interacties door een aantal rollen en
normen gestructureerd worden. Deze rollen en normen kunnen schriftelijk en
mondeling zijn.
Groepsnormen = gedragsregels die voor ieder individu geldig is in een groep.
Volgens Remmerswaar vergemakkelijken normen het samenwerken en de omgang met elkaar in de groep
omdat iedereen weet wat men van de andere groepsleden mag verwachten.
Belangrijkste reden van conformiteit en uniformiteit in groepen:
• Conformiteit = is de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan de geldende groepsnormen
• Uniformiteit = verwijst naar het met elkaar in overeenstemming zijn, de eenheid.
WAT IS EEN TEAM KENMERKEN VAN EEN TEAM
Team volgens Jef Stevens = team bestaat uit 2 of meer individuen die in onderlinge afhankelijkheid en door
onderling overleg de uit te voeren taken verdeelt en coördineert met oog op gemeenschappelijk doel binnen
organisatorisch verband.
Verschil tussen team en groep:
- Een team heeft geleerd zich te verbinden: samenwerken aan een bepaald doel
- Gezamenlijke doel bindt en verbindt.
Een groep is een team als volgende kenmerken aanwezig zijn
• Teambelang voorgaat op het eigenbelang
• Er is sprake van cohesie, verbondenheid en wij-gevoel
• De taken , rollen of functies in het team zijn bekend
• er is begrip voor elkaar
• Er is een goede samenwerking en de sfeer is goed
• Alle leden nemen hun verantwoordelijkheid
• Ieders inbreng, kennis en ervaring wordt gewaardeerd
• Er wordt aandacht besteed aan goede onderlinge communicatie
• Successen zijn een gezamenlijk resultaat
Taak vervullen = teamleden zijn taakafhankelijk van elkaar. Taakafhankelijkheid is de mate
waarin een teamlid informatie en ondersteuning nodig heeft en daarvoor
afhankelijk is van de andere leden.
Gezamenlijk doel = door gezamenlijk doel vergroot het vertrouwen en verbeterd de sfeer binnen
het team wanneer het team dichter komt bij zijn doel. samenwerking is geen
doel maar een middel: doel is welzijn van de cliënt.
Organisatorisch verband = een team functioneert altijd binnen de visie en missie van de organisatie. Een
team en organisatie beïnvloeden elkaar wederzijds.
4
1
,Deel 1: groepen en teams
- Wat is groepsdynamica
- Wat is een groep
- Wat is een team
- De ontwikkelingsfases van tuckman
Deel 2: focus op het werken in en met een team:
- Samenwerken in een team
→ de zelfdeterminatietheorie
➔ Bouwstenen van samenwerking
➔ Misverstanden over samenwerken in teamverband
➔ Nadelen samenwerkingsverband
➔ Teameffectiviteit
- Team en de teamrollen
➔ Wat is een teamcultuur
➔ Het ui model van Sanders en Dilts
➔ De teamrollen van Belbin
➔ Interpersoonlijk gedrag: de roos van Leary
- Communicatie
➔ Algemene factoren die communicatie beïnvloeden
➔ Ventileren
➔ Roddelen
➔ Feedback in een team
➔ Deep democracy
- Conflicten
➔ Kenmerken conflict
➔ Stijlen van conflicthantering
➔ Conflicten begeleiden
- Leiderschap volgens Blake en Mouton
- Teambuilding
➔ Wat is het
➔ Bouwen aan een team, meer dan een eendaags project
➔ Voorwaarden voor teambuilding
➔ Te speelse teambuildingsactiviteiten
➔ Mogelijke richtvragen voor een oplossingsgerichte nabespreking
➔ Tips
➔ Aandachtspunten voor de begeleider van een team
Deel 3: focus op het werken met groepen
- Wat is pesten
- Het gepeste kind of de jongere
- De middengroep
- De pestkop
2
,DEEL 1: GROEPEN EN TEAMS
WAT IS GROEPSDYNAMICA?
Groepsdynamica = onderzoeksdomein dat als doel heeft inzicht te vergroten in hoe groepen functioneren.
Binnen groepsdynamica kijkt men volgens Johnson naar:
• Het gedrag van groepsleden binnen groepen
• Ontwikkeling van groepen
• Interacties tussen groepsleden, groepen en organisaties
• Structuur van groepen
Als je groep cliënten begeleidt zijn er steeds 3 spelers waar je rekening mee moet houden:
1. Begeleidingsgroep → welke doelgroep? Op welke manieren communiceren ze vaak met elkaar?
2. Team → je team heeft sterke invloed op hoe je cliënten kan begeleiden.
3. Jijzelf → onbewust of bewust heb je voorkeuren in gedrag, dit beïnvloedt manier van begeleiden
WAT IS EEN GROEP?
Groep = is een verzameling individuen die zich met elkaar verbonden voelen door een gezamenlijk doel en een
sociale structuur.
• Groepen vindt met overal
• Groep heeft invloed op het individu
• De invloed van de groep kan zowel positief als negatief zijn
• De mogelijkheid bestaat, in de groep condities te scheppen om het gewenste gedrag van het individu
te bekomen
• Een groep heeft een hoge cohesie als er een goede teamgeest is of een sterk wij gevoel
• In groepen met een lage cohesie is er weinig wij gevoel
KENMERKEN VAN EEN GROEP:
Er zijn heel wat definities van een groep, door deze bij elkaar toe te voegen krijg je kenmeren van een groep:
• Groepsleden willen een gezamenlijk doel bereiken
• De mensen in de groep zijn afhankelijk van elkaar
• Er is interactie tussen de groepsleden en ze onderhouden directe contacten
• De groep is een sociale eenheid van mensen die zichzelf als lid van de groep beschouwen
• De groepsleden beïnvloeden elkaar
• Is een verzameling individuen van wie de interacties door regels , normen en waarden bepaald
worden
doel = groep is een verzameling mensen die een bepaald doel willen bereiken. Mensen wor-
den lid van een groep omdat ze beseffen dat ze met de groep meer kans hebben om
een doel te bereiken dan als individu.
Afhankelijkheid = een groep is een verzameling individuen die op een bepaalde manier van elkaar af-
hankelijk zijn. Dit kenmerk legt de nadruk op het afhankelijk zijn van elkaar. Als er een
gebeurtenis plaatsvindt , beïnvloedt dit niet alleen een individu, maar de hele groep.
3
, Interactie = gaat over directe contacten. Accent ligt op interactie die aanwezig moet zijn tussen de
groepsleden.
Sociale eenheid = een groep is een sociale eenheid die uit twee of meer personen bestaat die zichzelf
als lid van een groep beschouwen.
Beïnvloeden = groep is verzameling individuen die elkaar beïnvloeden. Zonder wederzijdse
beïnvloeding kan met niet over een groep spreken.
Normen en rollen = groep is verzameling individuen van wie de interacties door een aantal rollen en
normen gestructureerd worden. Deze rollen en normen kunnen schriftelijk en
mondeling zijn.
Groepsnormen = gedragsregels die voor ieder individu geldig is in een groep.
Volgens Remmerswaar vergemakkelijken normen het samenwerken en de omgang met elkaar in de groep
omdat iedereen weet wat men van de andere groepsleden mag verwachten.
Belangrijkste reden van conformiteit en uniformiteit in groepen:
• Conformiteit = is de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan de geldende groepsnormen
• Uniformiteit = verwijst naar het met elkaar in overeenstemming zijn, de eenheid.
WAT IS EEN TEAM KENMERKEN VAN EEN TEAM
Team volgens Jef Stevens = team bestaat uit 2 of meer individuen die in onderlinge afhankelijkheid en door
onderling overleg de uit te voeren taken verdeelt en coördineert met oog op gemeenschappelijk doel binnen
organisatorisch verband.
Verschil tussen team en groep:
- Een team heeft geleerd zich te verbinden: samenwerken aan een bepaald doel
- Gezamenlijke doel bindt en verbindt.
Een groep is een team als volgende kenmerken aanwezig zijn
• Teambelang voorgaat op het eigenbelang
• Er is sprake van cohesie, verbondenheid en wij-gevoel
• De taken , rollen of functies in het team zijn bekend
• er is begrip voor elkaar
• Er is een goede samenwerking en de sfeer is goed
• Alle leden nemen hun verantwoordelijkheid
• Ieders inbreng, kennis en ervaring wordt gewaardeerd
• Er wordt aandacht besteed aan goede onderlinge communicatie
• Successen zijn een gezamenlijk resultaat
Taak vervullen = teamleden zijn taakafhankelijk van elkaar. Taakafhankelijkheid is de mate
waarin een teamlid informatie en ondersteuning nodig heeft en daarvoor
afhankelijk is van de andere leden.
Gezamenlijk doel = door gezamenlijk doel vergroot het vertrouwen en verbeterd de sfeer binnen
het team wanneer het team dichter komt bij zijn doel. samenwerking is geen
doel maar een middel: doel is welzijn van de cliënt.
Organisatorisch verband = een team functioneert altijd binnen de visie en missie van de organisatie. Een
team en organisatie beïnvloeden elkaar wederzijds.
4
