Hoofdstuk 0. Inleiding ............................................................................................................................. 5
1. Wat? Waarom? Hoe? ...................................................................................................................... 5
1.1. WAT? ............................................................................................................................................... 5
1.2. WAAROM? Wat is het belang ? ....................................................................................................... 5
1.3. HOE? ................................................................................................................................................ 5
2. Wat zijn de bronnen van het recht.................................................................................................. 6
3. Kenmerken van de formele bronnen .............................................................................................. 7
1.4. Het juridisch verwerkingsproces ................................................................................................... 10
4. Het juridisch verwerkingsproces ................................................................................................... 10
Deel 1. Bronnen van nationaal recht..................................................................................................... 11
Hoofdstuk 1. Wetgeving ........................................................................................................................ 11
1. Wat is wetgeving? ......................................................................................................................... 11
1.1. Wetgeving als formele bron van het recht .................................................................................... 11
1.2. Hiërarchie der rechtsbronnen ....................................................................................................... 12
1.3. Wetgevend proces ......................................................................................................................... 12
1.4. Consolidatie, codificatie en coördinatie ........................................................................................ 14
1.5. Officiële publicatie of geconsolideerde wetgeving raadplegen? .................................................. 14
2. Waar en hoe vind ik wetgeving? ................................................................................................... 15
2.1.1. Federale overheid (OH), gemeenschappen, gewesten: Belgisch Staatsblad ....................... 16
2.1.2. Provinciale wetgeving: Bestuursmemorial ............................................................................ 19
2.1.3. Gemeentelijke wetgeving: officiële bekendmakingen .......................................................... 19
2.1.4. Wetgeving van andere landen .............................................................................................. 19
2.2.1. Wetboeken ............................................................................................................................ 20
2.2.2. Online databanken ................................................................................................................ 21
2.3.1. Wat? ...................................................................................................................................... 23
2.3.2. Publicatie ............................................................................................................................... 24
2.3.3. Hoe terugvinden? .................................................................................................................. 25
2.3.4. Stukken en Handelingen van de KAMER ............................................................................... 26
2.3.5. Stukken en Handelingen van de SENAAT .............................................................................. 27
2.3.6. Stukken en Handelingen van het VLAAMS PARLEMENT ....................................................... 27
2.3.7. - Andere parlementen: zie websites ..................................................................................... 28
2.3.8. Belgiëlex ................................................................................................................................ 28
2.4.1. Info over rechtspersonen ...................................................................................................... 28
2.4.2. e-notification ......................................................................................................................... 28
3. Hoe lees ik wetgeving? .................................................................................................................. 29
3.1. Structuur van wetten, decreten, ordonnanties ............................................................................. 29
,3.2. Analyse van de rechtsregel ............................................................................................................ 30
3.2.1. De hypothese......................................................................................................................... 30
3.2.2. Het gevolg.............................................................................................................................. 31
3.3. Analyse van de voorbereidende werkzaamheden ........................................................................ 33
Hoofdstuk 2. Rechtspraak ..................................................................................................................... 36
1. Wat is rechtspraak? ....................................................................................................................... 36
1.1. Rechtspraak als formele bron van recht........................................................................................ 36
1.2. Wat houdt rechtspraak in? ............................................................................................................ 36
1.3. Rechtspraak als gezaghebbende bron van recht ........................................................................... 37
1.4. Uitzonderingen op het gezaghebbend karakter van de rechtspraak ............................................ 38
1.5. Algemene beginstelen die van belang zijn voor de rechtsmethodologie ..................................... 38
1.6. De rechterlijke organisatie in België .............................................................................................. 39
1.6.1. Hoven en rechtbanken van de rechterlijke macht ................................................................ 39
1.6.2. Rechtscolleges die niet tot de rechterlijke macht behoren .................................................. 41
1.6.3. Adressen van rechtscolleges online ...................................................................................... 42
1.6.4. Territoriale bevoegdheid van rechtscolleges online ............................................................. 42
1.6.5. Advocaten, deurwaarders en notarissen online ................................................................... 42
2. Waar en hoe vind ik rechtspraak? ................................................................................................. 43
2.1.1. Belgisch Staatsblad ................................................................................................................ 44
2.1.2. Tijdschrift: Arresten Grondwettelijk Hof ............................................................................... 44
2.1.3. Onlinedatabank van het GwH zelf: www.grondwettelijkhof.be ........................................... 44
2.1.4. Juportal/juridat...................................................................................................................... 45
2.1.5. Reflex ..................................................................................................................................... 45
2.1.6. Belgielex ................................................................................................................................ 45
2.2.1. Juportal/juridat...................................................................................................................... 46
2.2.2. Belgielex ................................................................................................................................ 46
2.3.1. Belgisch Staatsblad ................................................................................................................ 46
2.3.2. Onlinedatabanken ................................................................................................................. 47
2.3.3. Reflex ..................................................................................................................................... 47
2.3.4. Belgielex ................................................................................................................................ 47
2.4.1. Juportal/juridat...................................................................................................................... 48
2.4.2. Jura ........................................................................................................................................ 48
2.4.3. Reflex ..................................................................................................................................... 49
2.4.4. Jurisquare .............................................................................................................................. 49
3. Hoe lees ik rechtspraak? ............................................................................................................... 49
3.1. Analyse van een vonnis in nieuwe stijl .......................................................................................... 50
,3.2. Analyse van een arrest van het Hof van Cassatie .......................................................................... 52
3.2.1. Arresten oude stijl- van voor 2002 → zie voorbeeld boek .................................................... 52
3.2.2. Arresten vernieuwde stijl: 2002 – 2006 → zie voorbeeld boek ........................................... 53
3.2.3. Arresten nieuwe stijl: 2006................................................................................................... 54
3.3. Analyse van een arrest van het Grondwettelijk Hof...................................................................... 54
3.4. Analyse van een arrest van de afdeling Bestuursrechtspraak van de RvS .................................... 55
Hoofdstuk 3. Rechtsleer ........................................................................................................................ 55
1. Wat is rechtsleer? .......................................................................................................................... 55
2. Waar en hoe vind ik rechtsleer?.................................................................................................... 56
2.1.1. Basiswerken en handboeken................................................................................................. 56
2.1.2. Monografieën ........................................................................................................................ 56
2.1.3. Verzamelwerken.................................................................................................................... 56
2.1.4. Tijdschriften ........................................................................................................................... 57
2.1.5. Reeksen ................................................................................................................................. 58
2.1.6. Doctoraten, masterproeven en thesissen ............................................................................. 58
2.1.7. Noten bij rechtspraak ............................................................................................................ 58
2.1.8. Overzichten van rechtspraak ................................................................................................. 58
2.2.1. Websites ................................................................................................................................ 59
2.2.2. Portaalsites ............................................................................................................................ 59
2.2.3. Zoekmachines ........................................................................................................................ 59
2.2.4. Blogs ...................................................................................................................................... 59
2.2.5. Nieuwsbrieven ....................................................................................................................... 59
2.2.6. Problemen verbonden aan publicaties op het internet ........................................................ 59
2.2.7. Wat is nu rechtsleer op het internet en wat niet? ................................................................ 60
2.3.1. Juportal .................................................................................................................................. 60
2.3.2. Jurisquare .............................................................................................................................. 60
2.3.3. Jura ........................................................................................................................................ 60
3. Hoe lees ik rechtsleer? .................................................................................................................. 62
3.1. Citeren om niet te plagiëren.......................................................................................................... 62
3.2. Juridische woordenboeken............................................................................................................ 62
Deel 2. Bronnen van Europees recht ..................................................................................................... 62
1. Wat is Europees recht? ................................................................................................................. 62
2. Waar en hoe vind ik Europees recht? ........................................................................................... 63
2.3.1. Primair unierecht (verdragen) ............................................................................................... 64
2.3.2. Secundair unierecht .............................................................................................................. 64
2.3.3. Geconsolideerde wetgeving (enkel verordeningen, richtlijnen en besluiten) ...................... 64
, 2.3.4. Voorbereidende werkzaamheden ......................................................................................... 65
2.3.5. Rechtspraak ........................................................................................................................... 65
2.3.6. Rechtsleer .............................................................................................................................. 65
Deel 3. Bronnen van internationaal recht ............................................................................................. 66
1. Wat is internationaal recht? .......................................................................................................... 66
2. Waar en hoe vind ik internationaal recht? .................................................................................... 68
3. Hoe analyseer ik de bronnen van internationaal recht? ............................................................... 70
Deel 4. Verwijzingsregels....................................................................................................................... 70
1. Hoe verwijs ik naar wetgeving? ..................................................................................................... 70
2. Hoe verwijs ik naar rechtspraak? .................................................................................................. 71
3. Hoe verwijs ik naar rechtsleer ....................................................................................................... 71
4. Hoe verwijs ik naar bronnen van Europees recht? ....................................................................... 72
5. Hoe verwijs ik naar bronnen van het internationaal recht? ......................................................... 72
1. Wat? Waarom? Hoe? ...................................................................................................................... 5
1.1. WAT? ............................................................................................................................................... 5
1.2. WAAROM? Wat is het belang ? ....................................................................................................... 5
1.3. HOE? ................................................................................................................................................ 5
2. Wat zijn de bronnen van het recht.................................................................................................. 6
3. Kenmerken van de formele bronnen .............................................................................................. 7
1.4. Het juridisch verwerkingsproces ................................................................................................... 10
4. Het juridisch verwerkingsproces ................................................................................................... 10
Deel 1. Bronnen van nationaal recht..................................................................................................... 11
Hoofdstuk 1. Wetgeving ........................................................................................................................ 11
1. Wat is wetgeving? ......................................................................................................................... 11
1.1. Wetgeving als formele bron van het recht .................................................................................... 11
1.2. Hiërarchie der rechtsbronnen ....................................................................................................... 12
1.3. Wetgevend proces ......................................................................................................................... 12
1.4. Consolidatie, codificatie en coördinatie ........................................................................................ 14
1.5. Officiële publicatie of geconsolideerde wetgeving raadplegen? .................................................. 14
2. Waar en hoe vind ik wetgeving? ................................................................................................... 15
2.1.1. Federale overheid (OH), gemeenschappen, gewesten: Belgisch Staatsblad ....................... 16
2.1.2. Provinciale wetgeving: Bestuursmemorial ............................................................................ 19
2.1.3. Gemeentelijke wetgeving: officiële bekendmakingen .......................................................... 19
2.1.4. Wetgeving van andere landen .............................................................................................. 19
2.2.1. Wetboeken ............................................................................................................................ 20
2.2.2. Online databanken ................................................................................................................ 21
2.3.1. Wat? ...................................................................................................................................... 23
2.3.2. Publicatie ............................................................................................................................... 24
2.3.3. Hoe terugvinden? .................................................................................................................. 25
2.3.4. Stukken en Handelingen van de KAMER ............................................................................... 26
2.3.5. Stukken en Handelingen van de SENAAT .............................................................................. 27
2.3.6. Stukken en Handelingen van het VLAAMS PARLEMENT ....................................................... 27
2.3.7. - Andere parlementen: zie websites ..................................................................................... 28
2.3.8. Belgiëlex ................................................................................................................................ 28
2.4.1. Info over rechtspersonen ...................................................................................................... 28
2.4.2. e-notification ......................................................................................................................... 28
3. Hoe lees ik wetgeving? .................................................................................................................. 29
3.1. Structuur van wetten, decreten, ordonnanties ............................................................................. 29
,3.2. Analyse van de rechtsregel ............................................................................................................ 30
3.2.1. De hypothese......................................................................................................................... 30
3.2.2. Het gevolg.............................................................................................................................. 31
3.3. Analyse van de voorbereidende werkzaamheden ........................................................................ 33
Hoofdstuk 2. Rechtspraak ..................................................................................................................... 36
1. Wat is rechtspraak? ....................................................................................................................... 36
1.1. Rechtspraak als formele bron van recht........................................................................................ 36
1.2. Wat houdt rechtspraak in? ............................................................................................................ 36
1.3. Rechtspraak als gezaghebbende bron van recht ........................................................................... 37
1.4. Uitzonderingen op het gezaghebbend karakter van de rechtspraak ............................................ 38
1.5. Algemene beginstelen die van belang zijn voor de rechtsmethodologie ..................................... 38
1.6. De rechterlijke organisatie in België .............................................................................................. 39
1.6.1. Hoven en rechtbanken van de rechterlijke macht ................................................................ 39
1.6.2. Rechtscolleges die niet tot de rechterlijke macht behoren .................................................. 41
1.6.3. Adressen van rechtscolleges online ...................................................................................... 42
1.6.4. Territoriale bevoegdheid van rechtscolleges online ............................................................. 42
1.6.5. Advocaten, deurwaarders en notarissen online ................................................................... 42
2. Waar en hoe vind ik rechtspraak? ................................................................................................. 43
2.1.1. Belgisch Staatsblad ................................................................................................................ 44
2.1.2. Tijdschrift: Arresten Grondwettelijk Hof ............................................................................... 44
2.1.3. Onlinedatabank van het GwH zelf: www.grondwettelijkhof.be ........................................... 44
2.1.4. Juportal/juridat...................................................................................................................... 45
2.1.5. Reflex ..................................................................................................................................... 45
2.1.6. Belgielex ................................................................................................................................ 45
2.2.1. Juportal/juridat...................................................................................................................... 46
2.2.2. Belgielex ................................................................................................................................ 46
2.3.1. Belgisch Staatsblad ................................................................................................................ 46
2.3.2. Onlinedatabanken ................................................................................................................. 47
2.3.3. Reflex ..................................................................................................................................... 47
2.3.4. Belgielex ................................................................................................................................ 47
2.4.1. Juportal/juridat...................................................................................................................... 48
2.4.2. Jura ........................................................................................................................................ 48
2.4.3. Reflex ..................................................................................................................................... 49
2.4.4. Jurisquare .............................................................................................................................. 49
3. Hoe lees ik rechtspraak? ............................................................................................................... 49
3.1. Analyse van een vonnis in nieuwe stijl .......................................................................................... 50
,3.2. Analyse van een arrest van het Hof van Cassatie .......................................................................... 52
3.2.1. Arresten oude stijl- van voor 2002 → zie voorbeeld boek .................................................... 52
3.2.2. Arresten vernieuwde stijl: 2002 – 2006 → zie voorbeeld boek ........................................... 53
3.2.3. Arresten nieuwe stijl: 2006................................................................................................... 54
3.3. Analyse van een arrest van het Grondwettelijk Hof...................................................................... 54
3.4. Analyse van een arrest van de afdeling Bestuursrechtspraak van de RvS .................................... 55
Hoofdstuk 3. Rechtsleer ........................................................................................................................ 55
1. Wat is rechtsleer? .......................................................................................................................... 55
2. Waar en hoe vind ik rechtsleer?.................................................................................................... 56
2.1.1. Basiswerken en handboeken................................................................................................. 56
2.1.2. Monografieën ........................................................................................................................ 56
2.1.3. Verzamelwerken.................................................................................................................... 56
2.1.4. Tijdschriften ........................................................................................................................... 57
2.1.5. Reeksen ................................................................................................................................. 58
2.1.6. Doctoraten, masterproeven en thesissen ............................................................................. 58
2.1.7. Noten bij rechtspraak ............................................................................................................ 58
2.1.8. Overzichten van rechtspraak ................................................................................................. 58
2.2.1. Websites ................................................................................................................................ 59
2.2.2. Portaalsites ............................................................................................................................ 59
2.2.3. Zoekmachines ........................................................................................................................ 59
2.2.4. Blogs ...................................................................................................................................... 59
2.2.5. Nieuwsbrieven ....................................................................................................................... 59
2.2.6. Problemen verbonden aan publicaties op het internet ........................................................ 59
2.2.7. Wat is nu rechtsleer op het internet en wat niet? ................................................................ 60
2.3.1. Juportal .................................................................................................................................. 60
2.3.2. Jurisquare .............................................................................................................................. 60
2.3.3. Jura ........................................................................................................................................ 60
3. Hoe lees ik rechtsleer? .................................................................................................................. 62
3.1. Citeren om niet te plagiëren.......................................................................................................... 62
3.2. Juridische woordenboeken............................................................................................................ 62
Deel 2. Bronnen van Europees recht ..................................................................................................... 62
1. Wat is Europees recht? ................................................................................................................. 62
2. Waar en hoe vind ik Europees recht? ........................................................................................... 63
2.3.1. Primair unierecht (verdragen) ............................................................................................... 64
2.3.2. Secundair unierecht .............................................................................................................. 64
2.3.3. Geconsolideerde wetgeving (enkel verordeningen, richtlijnen en besluiten) ...................... 64
, 2.3.4. Voorbereidende werkzaamheden ......................................................................................... 65
2.3.5. Rechtspraak ........................................................................................................................... 65
2.3.6. Rechtsleer .............................................................................................................................. 65
Deel 3. Bronnen van internationaal recht ............................................................................................. 66
1. Wat is internationaal recht? .......................................................................................................... 66
2. Waar en hoe vind ik internationaal recht? .................................................................................... 68
3. Hoe analyseer ik de bronnen van internationaal recht? ............................................................... 70
Deel 4. Verwijzingsregels....................................................................................................................... 70
1. Hoe verwijs ik naar wetgeving? ..................................................................................................... 70
2. Hoe verwijs ik naar rechtspraak? .................................................................................................. 71
3. Hoe verwijs ik naar rechtsleer ....................................................................................................... 71
4. Hoe verwijs ik naar bronnen van Europees recht? ....................................................................... 72
5. Hoe verwijs ik naar bronnen van het internationaal recht? ......................................................... 72