VEILIGHEIDSGEVOELENS IN HET VERKEER
KRUISPUNT VELPERPLEIN/VELPERBINNENSINGEL IN ARNHEM
Francine Geelen (1753420)
Misja van de Klomp AIV-VTPT-AN-20
,Inhoudsopgave
1. Analyse naar veiligheidsgevoelens op het kruispunt Velperplein/Velperbinnensingel in Arnhem ................ 3
1.1.1 Objectieve veiligheid.......................................................................................................................... 3
1.1.2 Verkeersveiligheidsgevoelens ........................................................................................................... 3
1.1.3 Onderzoek......................................................................................................................................... 3
1.3.1 Gegevensverzameling ....................................................................................................................... 5
Triangulatie ............................................................................................................................................. 5
Literatuuronderzoek ................................................................................................................................ 5
Enquête .................................................................................................................................................. 5
Observatie .............................................................................................................................................. 6
1.3.2 Gegevensverwerking ......................................................................................................................... 6
Literatuuronderzoek ................................................................................................................................ 6
Enquête .................................................................................................................................................. 6
Observatie .............................................................................................................................................. 6
Persoonsgegevens ................................................................................................................................. 6
1.3.3 Betrouwbaarheid ............................................................................................................................... 7
Literatuuronderzoek ................................................................................................................................ 7
Enquête .................................................................................................................................................. 7
Observatie .............................................................................................................................................. 7
1.3.4 Validiteit ............................................................................................................................................. 7
Literatuuronderzoek ................................................................................................................................ 8
Enquête .................................................................................................................................................. 8
Observatie .............................................................................................................................................. 9
2. Analyseresultaten .................................................................................................................................... 10
2.1.1 Plotselinge en langdurige onveiligheidsgevoelens ........................................................................... 10
2.1.2 Gedrag ............................................................................................................................................ 10
2.1.3 Risico Homeostase Theorie ............................................................................................................. 11
2.1.4 Shared Space.................................................................................................................................. 11
2.1.5 Berichtgeving in de samenleving ..................................................................................................... 11
2.2.1 Enquêteresultaten ........................................................................................................................... 12
2.2.2 Observatie input .............................................................................................................................. 13
Theorie ................................................................................................................................................. 13
Enquête ................................................................................................................................................ 13
Observatieschema ................................................................................................................................ 13
2.2.3 Bevindingen observatie ................................................................................................................... 13
Drukte ................................................................................................................................................... 13
Snelheid ............................................................................................................................................... 14
1
, Voorrangsregels.................................................................................................................................... 14
Fietsers die afsnijden ............................................................................................................................ 14
Onoverzichtelijkheid .............................................................................................................................. 14
2.3.1 Verkeerslichten ................................................................................................................................ 15
2.3.2 Zebrapad ......................................................................................................................................... 15
2.3.3 Ongelijkvloerse kruising ................................................................................................................... 16
2.3.4 Rotonde........................................................................................................................................... 16
2.3.5 Voorstorteer vak .............................................................................................................................. 16
2.3.6 Verkeer ontvlechten ......................................................................................................................... 17
2.3.7 Shared Space.................................................................................................................................. 17
3. Conclusies en aanbevelingen .................................................................................................................. 18
3.2.1 Korte termijn .................................................................................................................................... 19
3.2.2 Lange termijn................................................................................................................................... 19
Literatuurlijst ................................................................................................................................................ 20
Bijlage .......................................................................................................................................................... 23
Bijlage 1 – Enquête .................................................................................................................................. 23
Bijlage 2 – Leeg observatieschema .......................................................................................................... 28
Bijlage 3 - Observatieschema 1 ................................................................................................................ 29
Bijlage 4 – Observatieschema 2 ............................................................................................................... 31
Bijlage 5 – Observatieschema 3 ............................................................................................................... 32
Bijlage 6 – Observatieschema 4 ............................................................................................................... 34
Bijlage 7 – Persoonlijke ontwikkeling kerntaakopdracht Analyseren ......................................................... 36
2
, 1. Analyse naar veiligheidsgevoelens op het kruispunt
Velperplein/Velperbinnensingel in Arnhem
1.1 Probleemschets
Mobiliteit is essentieel voor het functioneren van de maatschappij en economie. Elke dag
maken miljoenen Nederlanders gebruik van de weg om bijvoorbeeld op het werk te komen.
Dit doen zij onder andere te voet, op de fiets, met het openbaar vervoer of in de auto
(Goldenbeld, Bax & Van Schagen, 2002). Al deze Nederlanders willen veilig en snel op hun
bestemming aankomen, wat bij het grootste deel van de verplaatsingen ook gebeurt. Echter
betekent dit niet dat mensen zich in het verkeer daadwerkelijk veilig voelen (Kennisnetwerk
verkeersveiligheid, 2018). Het blijkt dat de helft van de mensen feitelijk veilige locaties in het
verkeer als gevaarlijk ervaart. Doordat het hierbij gaat om de afwezigheid van iets, zijn veilige
locaties in het verkeer erg lastig te meten. Daarom worden feitelijk veilige locaties gebaseerd
op onveiligheid, wat bepaald wordt op basis van incidenten, conflicten en ongevallen met hun
ongewenste gevolgen. Een feitelijk veilige locatie is dus een plek waar geen of weinig
incidenten, conflicten of ongevallen hebben plaatsgevonden (Vlakveld, Goldenbeld & Twisk,
2008; Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid [SWOV], 2012).
1.1.1 Objectieve veiligheid
Het aantal verkeersdoden in Nederland is sinds 2001 gehalveerd. Toch komen er elk jaar
gemiddeld nog 600 mensen om in het verkeer. Fietsers die 60-plus zijn, zijn hierin veruit de
grootste groep. Jonge automobilisten zijn de op een na grootste groep met verkeersdoden.
In Arnhem ligt het aantal verkeersongevallen met dodelijke afloop elk jaar op twee tot vier
mensen. En in 2022 waren er 1.500 geregistreerde ongevallen. Bij het grootste deel van
deze geregistreerde ongevallen in 2022 is een personenauto betrokken. Dit had in bijna alle
gevallen slechts materiële schade als gevolg (Centraal Bureau Statistiek [CBS], 2022;
Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland, 2012; Arnhem in cijfers, z.d.; Via Statistiek,
2023).
1.1.2 Verkeersveiligheidsgevoelens
Objectieve cijfers hoeven niet meteen iets te zeggen over het gevoel van veiligheid in het
verkeer. Zo hebben verschillende factoren hier invloed op. Allereerst bepalen persoonlijke
omstandigheden (leeftijd, geslacht, rijervaring, bekendheid met de omgeving, wel of geen
ongeluk gehad) de mate van (on)veiligheidsgevoelens in het verkeer. Maar ook de
vervoerswijze, andere weggebruikers en de infrastructuur hebben daar invloed op. Bij dit
laatste moet vooral gedacht worden aan locaties waar diverse stromen verkeer samen
komen. Vooral als deze locaties als onoverzichtelijk worden ervaren, draagt dit bij aan
onveiligheidsgevoelens in het verkeer. Vaak gaat het hierbij om gedeelde wegen of
kruispunten waar het verkeer van verschillende kanten kan komen. Daarnaast hebben
gevoelens van onveiligheid in het verkeer in veel gevallen te maken met snelheid.
Verkeersveiligheidsgevoelens kunnen dus per persoon en per situatie verschillen (De Rooij,
2021; Vlakveld, 2009).
1.1.3 Onderzoek
In Arnhem kunnen inwoners een melding of klacht over de openbare ruimte doorgeven aan
de gemeente via FIXI. Meldingen variëren van afvaloverlast tot verkeersonveilige situaties.
Ook over het kruispunt Velperplein/Velperbinnensingel worden er meldingen gemaakt over
de verkeersonveiligheid (Gemeente Arnhem, z.d.; FIXI, z.d.). Naar aanleiding van deze
meldingen heeft het SOAB (adviseurs voor woning en leefomgeving) in opdracht van de
gemeente Arnhem zich in 2015 gericht tot drie kruispunten op de Binnensingels:
Velperbinnensingel/Jansbinnensingel, Velperbinnensingel/Nieuwstad en
3
KRUISPUNT VELPERPLEIN/VELPERBINNENSINGEL IN ARNHEM
Francine Geelen (1753420)
Misja van de Klomp AIV-VTPT-AN-20
,Inhoudsopgave
1. Analyse naar veiligheidsgevoelens op het kruispunt Velperplein/Velperbinnensingel in Arnhem ................ 3
1.1.1 Objectieve veiligheid.......................................................................................................................... 3
1.1.2 Verkeersveiligheidsgevoelens ........................................................................................................... 3
1.1.3 Onderzoek......................................................................................................................................... 3
1.3.1 Gegevensverzameling ....................................................................................................................... 5
Triangulatie ............................................................................................................................................. 5
Literatuuronderzoek ................................................................................................................................ 5
Enquête .................................................................................................................................................. 5
Observatie .............................................................................................................................................. 6
1.3.2 Gegevensverwerking ......................................................................................................................... 6
Literatuuronderzoek ................................................................................................................................ 6
Enquête .................................................................................................................................................. 6
Observatie .............................................................................................................................................. 6
Persoonsgegevens ................................................................................................................................. 6
1.3.3 Betrouwbaarheid ............................................................................................................................... 7
Literatuuronderzoek ................................................................................................................................ 7
Enquête .................................................................................................................................................. 7
Observatie .............................................................................................................................................. 7
1.3.4 Validiteit ............................................................................................................................................. 7
Literatuuronderzoek ................................................................................................................................ 8
Enquête .................................................................................................................................................. 8
Observatie .............................................................................................................................................. 9
2. Analyseresultaten .................................................................................................................................... 10
2.1.1 Plotselinge en langdurige onveiligheidsgevoelens ........................................................................... 10
2.1.2 Gedrag ............................................................................................................................................ 10
2.1.3 Risico Homeostase Theorie ............................................................................................................. 11
2.1.4 Shared Space.................................................................................................................................. 11
2.1.5 Berichtgeving in de samenleving ..................................................................................................... 11
2.2.1 Enquêteresultaten ........................................................................................................................... 12
2.2.2 Observatie input .............................................................................................................................. 13
Theorie ................................................................................................................................................. 13
Enquête ................................................................................................................................................ 13
Observatieschema ................................................................................................................................ 13
2.2.3 Bevindingen observatie ................................................................................................................... 13
Drukte ................................................................................................................................................... 13
Snelheid ............................................................................................................................................... 14
1
, Voorrangsregels.................................................................................................................................... 14
Fietsers die afsnijden ............................................................................................................................ 14
Onoverzichtelijkheid .............................................................................................................................. 14
2.3.1 Verkeerslichten ................................................................................................................................ 15
2.3.2 Zebrapad ......................................................................................................................................... 15
2.3.3 Ongelijkvloerse kruising ................................................................................................................... 16
2.3.4 Rotonde........................................................................................................................................... 16
2.3.5 Voorstorteer vak .............................................................................................................................. 16
2.3.6 Verkeer ontvlechten ......................................................................................................................... 17
2.3.7 Shared Space.................................................................................................................................. 17
3. Conclusies en aanbevelingen .................................................................................................................. 18
3.2.1 Korte termijn .................................................................................................................................... 19
3.2.2 Lange termijn................................................................................................................................... 19
Literatuurlijst ................................................................................................................................................ 20
Bijlage .......................................................................................................................................................... 23
Bijlage 1 – Enquête .................................................................................................................................. 23
Bijlage 2 – Leeg observatieschema .......................................................................................................... 28
Bijlage 3 - Observatieschema 1 ................................................................................................................ 29
Bijlage 4 – Observatieschema 2 ............................................................................................................... 31
Bijlage 5 – Observatieschema 3 ............................................................................................................... 32
Bijlage 6 – Observatieschema 4 ............................................................................................................... 34
Bijlage 7 – Persoonlijke ontwikkeling kerntaakopdracht Analyseren ......................................................... 36
2
, 1. Analyse naar veiligheidsgevoelens op het kruispunt
Velperplein/Velperbinnensingel in Arnhem
1.1 Probleemschets
Mobiliteit is essentieel voor het functioneren van de maatschappij en economie. Elke dag
maken miljoenen Nederlanders gebruik van de weg om bijvoorbeeld op het werk te komen.
Dit doen zij onder andere te voet, op de fiets, met het openbaar vervoer of in de auto
(Goldenbeld, Bax & Van Schagen, 2002). Al deze Nederlanders willen veilig en snel op hun
bestemming aankomen, wat bij het grootste deel van de verplaatsingen ook gebeurt. Echter
betekent dit niet dat mensen zich in het verkeer daadwerkelijk veilig voelen (Kennisnetwerk
verkeersveiligheid, 2018). Het blijkt dat de helft van de mensen feitelijk veilige locaties in het
verkeer als gevaarlijk ervaart. Doordat het hierbij gaat om de afwezigheid van iets, zijn veilige
locaties in het verkeer erg lastig te meten. Daarom worden feitelijk veilige locaties gebaseerd
op onveiligheid, wat bepaald wordt op basis van incidenten, conflicten en ongevallen met hun
ongewenste gevolgen. Een feitelijk veilige locatie is dus een plek waar geen of weinig
incidenten, conflicten of ongevallen hebben plaatsgevonden (Vlakveld, Goldenbeld & Twisk,
2008; Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid [SWOV], 2012).
1.1.1 Objectieve veiligheid
Het aantal verkeersdoden in Nederland is sinds 2001 gehalveerd. Toch komen er elk jaar
gemiddeld nog 600 mensen om in het verkeer. Fietsers die 60-plus zijn, zijn hierin veruit de
grootste groep. Jonge automobilisten zijn de op een na grootste groep met verkeersdoden.
In Arnhem ligt het aantal verkeersongevallen met dodelijke afloop elk jaar op twee tot vier
mensen. En in 2022 waren er 1.500 geregistreerde ongevallen. Bij het grootste deel van
deze geregistreerde ongevallen in 2022 is een personenauto betrokken. Dit had in bijna alle
gevallen slechts materiële schade als gevolg (Centraal Bureau Statistiek [CBS], 2022;
Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland, 2012; Arnhem in cijfers, z.d.; Via Statistiek,
2023).
1.1.2 Verkeersveiligheidsgevoelens
Objectieve cijfers hoeven niet meteen iets te zeggen over het gevoel van veiligheid in het
verkeer. Zo hebben verschillende factoren hier invloed op. Allereerst bepalen persoonlijke
omstandigheden (leeftijd, geslacht, rijervaring, bekendheid met de omgeving, wel of geen
ongeluk gehad) de mate van (on)veiligheidsgevoelens in het verkeer. Maar ook de
vervoerswijze, andere weggebruikers en de infrastructuur hebben daar invloed op. Bij dit
laatste moet vooral gedacht worden aan locaties waar diverse stromen verkeer samen
komen. Vooral als deze locaties als onoverzichtelijk worden ervaren, draagt dit bij aan
onveiligheidsgevoelens in het verkeer. Vaak gaat het hierbij om gedeelde wegen of
kruispunten waar het verkeer van verschillende kanten kan komen. Daarnaast hebben
gevoelens van onveiligheid in het verkeer in veel gevallen te maken met snelheid.
Verkeersveiligheidsgevoelens kunnen dus per persoon en per situatie verschillen (De Rooij,
2021; Vlakveld, 2009).
1.1.3 Onderzoek
In Arnhem kunnen inwoners een melding of klacht over de openbare ruimte doorgeven aan
de gemeente via FIXI. Meldingen variëren van afvaloverlast tot verkeersonveilige situaties.
Ook over het kruispunt Velperplein/Velperbinnensingel worden er meldingen gemaakt over
de verkeersonveiligheid (Gemeente Arnhem, z.d.; FIXI, z.d.). Naar aanleiding van deze
meldingen heeft het SOAB (adviseurs voor woning en leefomgeving) in opdracht van de
gemeente Arnhem zich in 2015 gericht tot drie kruispunten op de Binnensingels:
Velperbinnensingel/Jansbinnensingel, Velperbinnensingel/Nieuwstad en
3
