Samenvatting Cursus Wijsbegeerte

2017-2018


MEDITATIES BIJ EEN MACHINE
SYMBOLISCHE ESSENTIES |




PAUL
WIJSBEGEERTE
CORTOIS

,Cursus wijsbegeerte 2017-2018 Paul Cortois




I. Inhoud
Inhoudstafel cursus........................................................................................................................ 5

I. De ervaringsmachine................................................................................................................... 6

A. De droommachine................................................................................................................. 6

B. Alles is ervaringsmachine....................................................................................................... 9

II. Alles is beheersing.................................................................................................................... 11

1. De eerste interesse.......................................................................................................... 11

A. Alles is techniek.................................................................................................................... 11

2. Argumenten tegen de beheersingshypothese.................................................................12

III. Alles is kennis........................................................................................................................... 13

A. Het theologische stadium.................................................................................................... 14

B. Het metafysische stadium.................................................................................................... 16

C. Het positieve stadium........................................................................................................... 16

D. Bedenkingen bij Comte........................................................................................................ 17

E. Frazer................................................................................................................................... 19

IV. Alles is water........................................................................................................................... 22

A. Ontworsteling van de logos uit de mythos...........................................................................22

B. De natuurflosofen en de leer van de elementen.................................................................22

1. Elementeleer tussen logos en mythos: 3 dubbelzinnigheden..........................................27

V. Alles is idee (essentialismee...................................................................................................... 29

A. Plato..................................................................................................................................... 29

1. Mathesis en ethiek........................................................................................................... 31

2. Besluit Plato..................................................................................................................... 31

3. Plato’s begin van mathematische fysica...........................................................................32

VI. Alles is leven (vervolg essentialismee....................................................................................... 33

A. Aristoteles............................................................................................................................ 33

1. Argumenten tegen de ideeënleer.................................................................................... 33

2. Gevolgen.......................................................................................................................... 36

B. Besluit Aristoteles................................................................................................................ 36


2

,Cursus wijsbegeerte 2017-2018 Paul Cortois


C. Biologie, fysica, wiskunde en metafysica..............................................................................37

1. Kanttekteningten................................................................................................................ 38

VII. Experimenteel empirisme....................................................................................................... 39

A. Van oud empirisme naar radicaal empirisme.......................................................................39

1. 1e vlak van vraagstelling: Wat is kennis?.........................................................................39

B. Standpunten over het bestaan van die essenties?...............................................................42

C. Conclusie radicaal empirisme............................................................................................... 44

D. Ten slote............................................................................................................................. 45

E. Nominalisme........................................................................................................................ 46

1. Nominalisme: een probleem? Classifcaties en hun basis.................................................46

F. Afscheid van essenties?........................................................................................................ 47

VIII. Wat is er nu van de interesses?............................................................................................. 48

IX. Het verband tussen experiment en magie:..............................................................................48

I. Inleiding..................................................................................................................................... 49

A. Een traject............................................................................................................................ 49

II. Hoofdstuk 1 - Labels................................................................................................................. 51

B. Moeten er nog essenties zijn?.............................................................................................. 51

Het verband tussen nominalisme en techniek: franciscanen en cisterciënzers........................52

C. Essentialisme en anti-essentialisme vandaag.......................................................................53

D. Sociale constructies.............................................................................................................. 54

1. Het constructief nominalisme.......................................................................................... 54

2. Het sociaal constructivisme.............................................................................................. 54

3. Constructief en dynamisch nominalisme.........................................................................57

E. Het wetenschappelijke en manifeste beeld..........................................................................61

X. Vreedzame coëxistentie............................................................................................................ 65

I. Lectuurfragment 1: Paul Auster en de herinneringsmachine.....................................................67

XI. Lectuurfragment 2: Olivier Sacks - a leg to stand on................................................................70

XII. Lectuurfragment 3: A. de Saint-Exupéry.................................................................................72

XIII. Lectuurfragment 4: Auguste Comte....................................................................................... 73

XIV. Lectuurfragment 5: Ernst Cassirer - Mens en dier, signaal en symbool..................................74

XV. Lectuurfragment 6: A. Eddington - De tafel van Eddington.....................................................76
3

,Cursus wijsbegeerte 2017-2018 Paul Cortois


I. Examenvragen juni 2018............................................................................................................ 78




4

,Cursus wijsbegeerte 2017-2018 Paul Cortois




Inhoudstafel cursus
MEDITATIES BIJ EEN MACHINE

Dtetel 1: Inttertesstes, instrumtenttetel ten intrinsitek

I. De ervaringsmachine

II. Alles is beheersing

III. Alles is kennis

Dtetel 2: Dte oudte alliantte

IV. Alles is water

VI. Alles is idee

VII. Alles is leven

Dtetel 3: Dte niteuwte alliantte

Kennis is macht

SYMBOLISCHE ESSENTIES

De twee echtheden

LECTUURFRAGMENTEN

 I: Paul Auster, de herinneringsmachine
 Marcel Proust, de 'petite madeleine'
 II: Oliver Sacks, Een been om op te staan
 III: Antoine de St-Exupéry, 'echte croissant' uit Terre des hommes
 IV: Auguste Comte, de drie stadia
 James Frazer, magie, religie en wetenschap
 V: Cassirer, Mens en dier
 Rudy Kousbroek, De aaibaarheidsfactor (op TOLEDOe
 VI: Arthur Eddington, 'de tafel van Eddington'




5

, Cursus wijsbegeerte 2017-2018 Paul Cortois




1. De 3 interesses
De algemene vraag van deze cursus: Zijn er fundamentele menselijke interesses?

Niet dus wat hem/haar toevallig interesseert, maar wat iedereen onvermijdelijk
bezighoudt.

Immanuel Kant: Wat is de mens?

 Wat kan ik kennen? THEORETISCH: kennis
 Wat moet ik doen? PRAKTISCH: beheersing
 Wat mag ik hopen? MOREEL PRAKTISCH: zingeving

Er zijn drie fundamentele interesses die niet tot elkaar te herleiden zijn.

“Het gaat ons om de ervaring”

ERVARING OBJECT

= Wat ons bezighoudt, subjecteee dingen = Waarop we onze interesses en
(te maken met bewustzijnstoestanden). eerlangens richten.

Gaat het om de ervaring? Gaat het om het ervaren object, het object
van ervaring?

Is elke ervaring, een ervaring van een Is elk object, elke realiteit ervaarbaar? Of is
object? Een ervaring van realiteit? er een realiteit buiten het ervaarbare?



Wat is nu het verschil tussen die “realiteit” en die “ervaring”? Moet niet elke realiteit
ervaren kunnen worden, en is niet elke ervaring een ervaring van realiteit?


I. De ervaringsmachine
Zite: Ltectuurfragmtent 1

Zite: Ltectuurfragmtentten van Proust (tte vindten op TOLEDO)

Dte tervaringsmachinte als hterinnteringsmachinte [zoals bij Austter]: dte bteteldvterhaal
vtersite van Proust. Dte bterotemdte scènte van dte 'ptettte madtelteinte' uit A la rtechterchte du
ttemps pterdu. Dte ik-fguur zitet scèntes uit zijn kindtertjd tterug oprijzten vanuit zijn
'mémoirte involontairte' ('onwilltekteurig gtehteugten', 'spontante hterinntering') bij htet
drtenkten van teten kotekjte in teten tas thtete. Of hote dte tterugkteter van teten simptelte
zintuiglijkte tervaring htet vterltedten in dtetail tterug kan doten opdotemten.

A. De droommachine
Robert Nozick: een gedachte-experiment van een fctieve machine.

 Er is een ErvaringsMachine uitgevonden, je hoef er maar in te stappen en je beleef
al wat je maar wenst en alleen wat je wenst: zou je erin stappen?
6

, Cursus wijsbegeerte 2017-2018 Paul Cortois


JA NEEN

Je krijgt eindelijk de kans om dat unieke te Het voorspelbaar positief ⇒ zal na een
beleven dat hier niet te beleven valt (… vul tijdje saai worden, en dus niet langer
maar in… met wite je wel eens wat zou positief: eerder zelfs neutraal, of
willen doen…e. onverschillig.

Uit nieuwsgierigheid. Het is egocentrisch.
Het gegarandeerd succes. Het gegarandeerd succes is een onverdiend
succes
De geweldige zintuiglijke ervaring op zich. De angst voor een depressie na terugkeer
in dit tranendal.
Je beheerst perfect wat je te wachten staat: Het is FAKE.
what you wish is what you gtet.



Hedonisme: een leven ervaren met daarin maximale lust en minimale onlust.
De mens zoekt naar geluk als een doel in het leven, maar het geluk is ongrijpbaar,
onbepaalbaar, subjectief en persoonlijk. Hoe we ons voelen kan men niet buiten ons vinden
(vb. gelde.

Waarom is men wel/niet in de ervaringsmachine gestapt?

Twee tegengestelde stellingen of flosofsche theoriein:

Alles is erearing - het principe -R

 Het ervaarbare en het « echte » vallen samen : Er is geen realiteit buiten de ervaring.
o Alleen het ereaarbare bestaat.
o De subjectieve empirist als aanhanger.
 Iets met het kenmerk van ‘realiteit’ is niet genoeg.
o Dingen hebben geen belang, tenzij door hun waarde voor ons.
 Enkel het bestaan van objecten is niet genoeg, we moeten de waarde kunnen
erearen.




7