Media Ethics - Plaissance
MEDIA ETHICS
key principles for the responsible practice
Patrick Lee, 2nd ed. 2014
samenvatting boek
december 2018
1
, Media Ethics - Plaissance
1. ETHICS THEORY AN OVERVIEW
Ethiek = de morele filosofie over de natuur van wat goed is. Door verschillende culturele waarden, is er geen ‘goed’
en ‘slecht’ dat voor iedereen geldt. Het wordt dus lastiger om morele claims of ethische oordelen te rechtvaardigen
op een manier die voor een hele gemeenschap overtuigend is.
Ethiek gaat om vragen waarop het antwoord niet duidelijk is, en in een grijs gebied valt. Wanneer iets zwart-wit is,
zoals plagiaat plegen als student, spreken we van moral failures, omdat dit duidelijk niet acceptabel is. Maar
wanneer er dwingende of gelijkwaardig legitieme opties zijn, is er geen duidelijk goed en fout, en is dit snel een
ethisch vraagstuk.
Moraliteit en ethiek zijn niet hetzelfde. Moraliteit refereert meestal aan een set overtuigingen waar we ons aan
vasthouden zodat we kunnen begrijpen wat goed en slecht is in de wereld. Filosofen proberen tot de bodem uit te
zoeken welke fundamentele issues ons mens maken.
Ethiek refereert aan de moeite van het beredeneren hoe de ene morele claim zwaarder weegt dan de ander: de
struggle om te rechtvaardigen wat je (niet) doet wanneer verschillende waarden van je overtuigingen botsen.
Moraliteit focust op de kwaliteit van goedheid, ethiek focust op de juistheid van een bepaalde actie. Ethics willen
ons voorzien met complete accounts van wat we moeten doen en waarom: de twin goals (Audi) van normative en
epistemic completeness.
- Normatieve claims stellen wat we ‘zouden moeten doen’, in tegenstelling tot descriptieve claims over ‘hoe dingen
zijn’.
- We moeten ook kunnen uitleggen ‘waarom’ deze claims ons motiveren op een bepaalde manier: epistemisch
begrip.
Er wordt gesteld dat we in de Westerse wereld een bias hebben voor individuele vrijheid claims en tegen claims die
universeel vertrouwen en welvaart van de gemeenschap steunen. Door de globalisering is dit een probleem: we
moeten op zoek naar morele standaarden die universeel geaccepteerd kan worden in plaats van het doorduwen
van onze Westerse moraliteit.
Key elements van ethiek
- het gaat om de reis, niet de bestemming - focus op de kwaliteit van het deliberatieve proces, niet op de uitkomst,
er zijn vaak alleen onbevredigende opties in een ethisch vraagstuk, welk is het meest geschikt en past het best
bij jouw key values.
- vertrouw je onderbuik, maar gebruik je verstand - ethiek is gebaseerd op rationele rechtvaardiging: je
onderbuikgevoel kan een uitgangspunt zijn, maar is geen beredenering waar anderen iets mee kunnen.
- de kunst van niet makkelijke compromissen - er moet worden onderhandelt tussen conflicterende waarden (zoals
vriendschap en eerlijkheid etc.), welke waarde belangrijker is, is geen makkelijke keuze.
Key denkers door de eeuwen
Aristotle 384 - 322 v. C.
- ‘Menselijke goedheid vereist het gebruik van ratio om een deugdzaam leven te leiden.’
- 2 categorieën van deugdzaam: intellectueel en moreel (zoeken naar een weg tussen twee uiterste aanpakken)
- mensen zijn niet puur rationeel: een goed leven is een samenwerking van rationaliteit en passie. We zijn sociale
wezens die in gemeenschappen leven.
- Gedrag moet de opbloei van mensen (human flourishing) niet ondermijnen, dat is moreel gezien twijfelachtig.
Immanuel Kant 1724 - 1804 —> deontological
- Kant maakte een complex systeem waarin gedetailleerd de plichten van ons als morele agenten in staan. Onze
capaciteit tot redenering (rationality) zorgt dat we ze kunnen kennen, onze vrijheid (liberty) dat we hiernaar
kunnen handelen.
2
, Media Ethics - Plaissance
- morele actie: je bij een beslissing afvragen of deze als standaard door iedereen zou kunnen worden toegepast
(universalized).
- Mill focuste ipv op morele plichten op de consequenties voor jezelf (in zijn utilitarianism)
John Stuart Mill 1806 - 1873 —> teleological
- ‘Alleen genot is voor het eigen doel bestemd, en daarom de bron van morele goedheid. Je moet bij alle acties
evalueren hoeveel overall pleasure ze voortbrengen.’ Deugd kon volgens hem ook genot zijn voor mensen.
- De morele waarde van een daad ligt bij de consequenties.
- Mill zocht wegen om de keuze te vinden die de community als geheel het meest genot boodt, de benadeelden
moesten wel bescherming krijgen.
W. D. Ross 1877 - 1940 —> intuitionist
- Ross zag goedheid en juistheid als objectieve dingen, en dat iedereen in staat is hun morele plichten te kennen.
- Plichten: duties of fidelity (waarheid spreken), gratitude (dankbaarheid), justice (rechtvaardigheid), self-
improvement en not harming others. Sommige plichten moeten in alle gevallen zwaarder wegen dan anderen.
- Moreel conflict: geen conflict van plichten maar van morele redenen om iets wel of niet te doen.
John Rawls 1921 - 2002
- Rechtvaardigheid i.p.v. nut als hoofddoel van een samenleving, rechtvaardigheid is de basis voor sociale orde.
- Niet promoten wat het beste is voor het grote geheel, maar wat rechtvaardig is.
- veil of ignorance = sluier van onwetendheid: mensen zijn zich niet bewust van eigen talenten, mogelijkheden,
vaardigheiden, status en onmogelijkheden.
- Er zou vrijheid voor iedereen moeten zijn, waarna er sociale regelingen zouden komen om de minst
bevoordeelden te steunen. Rechtvaardigheid zou dus als eerlijkheid worden geconceptualiseerd.
Philippa Foot 1920-2010 —> neo-Aristotelian
- Het goede van het human flourishing vereist bepaalde morele gedragingen, zoals het minimaliseren van geweld
en je aan je belofte houden, net als de objectieve condities die de natuur nodig heeft om op te bloeien.
- ‘We kunnen objectieve redenen aanwijzen om te stellen dat het ene goed is en het ander niet, door te verwijzen
naar de natuurlijke wereld.’
Seyla Benhabib 1950 - heden —> impartialist
- Ze neemt de middenweg tussen Kant’s oproep voor universele ethieke standaarden en de feministische kritieken
hierop. Ze is het niet eens met de generalized other: alle mensen worden gegeneraliseerd naar een ideaal
rationeel wezen, maar dit zorgt dat idealen als plicht, respect en waardigheid in de theoretische raamwerken
terugkomen. Het gaat niet alleen om de mensenlijkheid maar ook de individualiteit van mensen.
- Door mannen ontwikkelde theorieën balanceert ze met feministische gedachten.
- Linde Steinder: ‘een brede feministische ethiek focust waarschijnlijk op hoe media sociaal netwerken en
relaties moet behouden en promoten. Het moet vragen adresseren over wiens belangen debatwaardig zijn,
wie mag spreken, wie gezien wordt als effectieve communicator waar anderen naar luisteren.’
Idealisme en realisme beïnvloeden beide aanzienlijk onze ethische besluitvorming.
Idealisme = de mate waarin je geloofd dat je de beste uitkomsten krijgt door het nastreven van brede menselijke
doelen. Idealisten houden zich bezig met het welzijn van anderen, terwijl niet-idealisten denken dat kwaad soms
nodig kan zijn om tot iets goeds te komen.
Relativisme = om te bepalen of iets ethisch is terugvallen op ervaringen en ons interne morele kompas.
Relativisten hebben een individueel perspectief en geloven niet in universele morele standaarden die ons de beste
uitkomst bieden in een etihisch dilemma.
De mate waarin we ons bij idealisme en relativisme aansluiten, bepaalt onze ethical ideology. Donaldson Forsyth
maakte de Ethics Position Questionnaire (EOQ), waarbij je a.d.h.v. het invullen van 20 stellingen (1. compleet oneens -
10. compleet eens) kunt achterhalen in hoeverre je idealist en relativist bent.
3
MEDIA ETHICS
key principles for the responsible practice
Patrick Lee, 2nd ed. 2014
samenvatting boek
december 2018
1
, Media Ethics - Plaissance
1. ETHICS THEORY AN OVERVIEW
Ethiek = de morele filosofie over de natuur van wat goed is. Door verschillende culturele waarden, is er geen ‘goed’
en ‘slecht’ dat voor iedereen geldt. Het wordt dus lastiger om morele claims of ethische oordelen te rechtvaardigen
op een manier die voor een hele gemeenschap overtuigend is.
Ethiek gaat om vragen waarop het antwoord niet duidelijk is, en in een grijs gebied valt. Wanneer iets zwart-wit is,
zoals plagiaat plegen als student, spreken we van moral failures, omdat dit duidelijk niet acceptabel is. Maar
wanneer er dwingende of gelijkwaardig legitieme opties zijn, is er geen duidelijk goed en fout, en is dit snel een
ethisch vraagstuk.
Moraliteit en ethiek zijn niet hetzelfde. Moraliteit refereert meestal aan een set overtuigingen waar we ons aan
vasthouden zodat we kunnen begrijpen wat goed en slecht is in de wereld. Filosofen proberen tot de bodem uit te
zoeken welke fundamentele issues ons mens maken.
Ethiek refereert aan de moeite van het beredeneren hoe de ene morele claim zwaarder weegt dan de ander: de
struggle om te rechtvaardigen wat je (niet) doet wanneer verschillende waarden van je overtuigingen botsen.
Moraliteit focust op de kwaliteit van goedheid, ethiek focust op de juistheid van een bepaalde actie. Ethics willen
ons voorzien met complete accounts van wat we moeten doen en waarom: de twin goals (Audi) van normative en
epistemic completeness.
- Normatieve claims stellen wat we ‘zouden moeten doen’, in tegenstelling tot descriptieve claims over ‘hoe dingen
zijn’.
- We moeten ook kunnen uitleggen ‘waarom’ deze claims ons motiveren op een bepaalde manier: epistemisch
begrip.
Er wordt gesteld dat we in de Westerse wereld een bias hebben voor individuele vrijheid claims en tegen claims die
universeel vertrouwen en welvaart van de gemeenschap steunen. Door de globalisering is dit een probleem: we
moeten op zoek naar morele standaarden die universeel geaccepteerd kan worden in plaats van het doorduwen
van onze Westerse moraliteit.
Key elements van ethiek
- het gaat om de reis, niet de bestemming - focus op de kwaliteit van het deliberatieve proces, niet op de uitkomst,
er zijn vaak alleen onbevredigende opties in een ethisch vraagstuk, welk is het meest geschikt en past het best
bij jouw key values.
- vertrouw je onderbuik, maar gebruik je verstand - ethiek is gebaseerd op rationele rechtvaardiging: je
onderbuikgevoel kan een uitgangspunt zijn, maar is geen beredenering waar anderen iets mee kunnen.
- de kunst van niet makkelijke compromissen - er moet worden onderhandelt tussen conflicterende waarden (zoals
vriendschap en eerlijkheid etc.), welke waarde belangrijker is, is geen makkelijke keuze.
Key denkers door de eeuwen
Aristotle 384 - 322 v. C.
- ‘Menselijke goedheid vereist het gebruik van ratio om een deugdzaam leven te leiden.’
- 2 categorieën van deugdzaam: intellectueel en moreel (zoeken naar een weg tussen twee uiterste aanpakken)
- mensen zijn niet puur rationeel: een goed leven is een samenwerking van rationaliteit en passie. We zijn sociale
wezens die in gemeenschappen leven.
- Gedrag moet de opbloei van mensen (human flourishing) niet ondermijnen, dat is moreel gezien twijfelachtig.
Immanuel Kant 1724 - 1804 —> deontological
- Kant maakte een complex systeem waarin gedetailleerd de plichten van ons als morele agenten in staan. Onze
capaciteit tot redenering (rationality) zorgt dat we ze kunnen kennen, onze vrijheid (liberty) dat we hiernaar
kunnen handelen.
2
, Media Ethics - Plaissance
- morele actie: je bij een beslissing afvragen of deze als standaard door iedereen zou kunnen worden toegepast
(universalized).
- Mill focuste ipv op morele plichten op de consequenties voor jezelf (in zijn utilitarianism)
John Stuart Mill 1806 - 1873 —> teleological
- ‘Alleen genot is voor het eigen doel bestemd, en daarom de bron van morele goedheid. Je moet bij alle acties
evalueren hoeveel overall pleasure ze voortbrengen.’ Deugd kon volgens hem ook genot zijn voor mensen.
- De morele waarde van een daad ligt bij de consequenties.
- Mill zocht wegen om de keuze te vinden die de community als geheel het meest genot boodt, de benadeelden
moesten wel bescherming krijgen.
W. D. Ross 1877 - 1940 —> intuitionist
- Ross zag goedheid en juistheid als objectieve dingen, en dat iedereen in staat is hun morele plichten te kennen.
- Plichten: duties of fidelity (waarheid spreken), gratitude (dankbaarheid), justice (rechtvaardigheid), self-
improvement en not harming others. Sommige plichten moeten in alle gevallen zwaarder wegen dan anderen.
- Moreel conflict: geen conflict van plichten maar van morele redenen om iets wel of niet te doen.
John Rawls 1921 - 2002
- Rechtvaardigheid i.p.v. nut als hoofddoel van een samenleving, rechtvaardigheid is de basis voor sociale orde.
- Niet promoten wat het beste is voor het grote geheel, maar wat rechtvaardig is.
- veil of ignorance = sluier van onwetendheid: mensen zijn zich niet bewust van eigen talenten, mogelijkheden,
vaardigheiden, status en onmogelijkheden.
- Er zou vrijheid voor iedereen moeten zijn, waarna er sociale regelingen zouden komen om de minst
bevoordeelden te steunen. Rechtvaardigheid zou dus als eerlijkheid worden geconceptualiseerd.
Philippa Foot 1920-2010 —> neo-Aristotelian
- Het goede van het human flourishing vereist bepaalde morele gedragingen, zoals het minimaliseren van geweld
en je aan je belofte houden, net als de objectieve condities die de natuur nodig heeft om op te bloeien.
- ‘We kunnen objectieve redenen aanwijzen om te stellen dat het ene goed is en het ander niet, door te verwijzen
naar de natuurlijke wereld.’
Seyla Benhabib 1950 - heden —> impartialist
- Ze neemt de middenweg tussen Kant’s oproep voor universele ethieke standaarden en de feministische kritieken
hierop. Ze is het niet eens met de generalized other: alle mensen worden gegeneraliseerd naar een ideaal
rationeel wezen, maar dit zorgt dat idealen als plicht, respect en waardigheid in de theoretische raamwerken
terugkomen. Het gaat niet alleen om de mensenlijkheid maar ook de individualiteit van mensen.
- Door mannen ontwikkelde theorieën balanceert ze met feministische gedachten.
- Linde Steinder: ‘een brede feministische ethiek focust waarschijnlijk op hoe media sociaal netwerken en
relaties moet behouden en promoten. Het moet vragen adresseren over wiens belangen debatwaardig zijn,
wie mag spreken, wie gezien wordt als effectieve communicator waar anderen naar luisteren.’
Idealisme en realisme beïnvloeden beide aanzienlijk onze ethische besluitvorming.
Idealisme = de mate waarin je geloofd dat je de beste uitkomsten krijgt door het nastreven van brede menselijke
doelen. Idealisten houden zich bezig met het welzijn van anderen, terwijl niet-idealisten denken dat kwaad soms
nodig kan zijn om tot iets goeds te komen.
Relativisme = om te bepalen of iets ethisch is terugvallen op ervaringen en ons interne morele kompas.
Relativisten hebben een individueel perspectief en geloven niet in universele morele standaarden die ons de beste
uitkomst bieden in een etihisch dilemma.
De mate waarin we ons bij idealisme en relativisme aansluiten, bepaalt onze ethical ideology. Donaldson Forsyth
maakte de Ethics Position Questionnaire (EOQ), waarbij je a.d.h.v. het invullen van 20 stellingen (1. compleet oneens -
10. compleet eens) kunt achterhalen in hoeverre je idealist en relativist bent.
3
