Jeugd en omgeving
Deeltentamen 1
Toetsvragen per leerstofdrager Kennis begrip toepassing totaal
1. H2 Janssen: werkveld opvoedondersteuning 3 3
2. H3 Janssen: werkveld kinderopvang 3 1 4
3. H4 Janssen: werkveld onderwijs 3 1 4
4. H6 Janssen: 3 2 5
werkveld jeugdhulp
5. H5 Janssen: 3 2 5
werkveld buurtpedagoog, inclusie artkel icha de
Winter.
6. Artkel uit reader: 3 1 4
Boundary crossing (samenvatngn
7. Reader werkcollege 1, tekst in dialoog treden 3 3
(p.53- p.65n
8. Artkel uit reader: NJI 2 2 4
Wat werkt bij integrale jeugdhulp
9. Artkel uit reader: IHA NTO-efect 1 1 2
10. Artkel uit reader: Leerlingbegeleiding (H5n (vdWaln 1 2 3
11. Artkel uit reader: Uitgangspunten 1-zorgroute 1 1
12. Artkel uit reader: Onderwijs en jeugdhulp in 2 2
verbinding
25 10 5 40
Toetsmatrijs
Boek samen opvoeden
Hoofdstuk 2 Preventieve opvoedondersteuning (3
vragen)
Het werkveld opvoedondersteuning
2.1 Inleiding in het werkveld
Sinds de jaren negentg van de vorige eeuw is opvoedingsondersteuning een belangrijk thema in het
jeugd- en gezinsbeleid van de overheid en heef het als werkveld steeds meer bestaansrecht
gekregen. In 1992 verscheen de beleidsnota Opvoedingssteun op maat ( inisterie van WVCn. Dit was
het startsein voor een reeks landelijke experimenten op het gebied van opvoedingsondersteuning
die duidelijk moesten maken hoe steun aan ouders en gezinnen het beste kon worden geboden, en
die daar handvaten voor moesten opleveren. De toegenomen aandacht voor
opvoedingsondersteuning leidde in de jaren daarna tot een toename in voorzieningen voor ouders.
Ook werden het aantal programma’s en methodieken uitgebreid. Toch was er lange tjd nog geen
sprake van een goed georganiseerd en overzichtelijk aanbod waar ouders op konden rekenen. Daarin
kwam verandering met de Wet op de jeugdzorg in 2005. Hierin was vastgelegd dat gemeenten
verantwoordelijk zijn voor de vormgeving van een lokaal preventef aanbod van opgroei- en
, opvoedhulp dat toegankelijk is voor alle ouders en jeugdigen. Inmiddels wordt het belang van advies
en hulp bij opvoeden breed erkend en heef het een formele basis gekregen in het beleid van elke
gemeente. Deze ontwikkelen hebben ertoe geleid dat de inspanningen op het gebied van
opvoedingsondersteuning aanzienlijk zijn toegenomen, evenals het aantal professionals dat op dit
terrein werkzaam is.
Er zijn verschillende defnites van opvoedingsondersteuning en die maken duidelijk dat
opvoedingsondersteuning breed of smal kan worden opgevat en ook in vorm en intensiteit kan
variëren. Op grond daarvan worden verschillende niveaus van prevente onderscheiden:
De basis ligt in het informele steuncircuit, dicht bij huis in de eigen familie, bij de buren en de
vriendenkring. Dat is voor alle ouders de belangrijkste bron van steun. Daarop volgen de algemene
voorlichtngsactviteiten die in principe bedoeld zijn voor alle ouders met vragen over de opvoeding.
Selecteve prevente spitst zich toe op specifeke doelgroepen. Dit gebeurt wel nog steeds in de vorm
van een open en vrij toegankelijk aanbod. Geïndiceerde prevente wordt meer gericht aangeboden
aan individuele of groepen ouders bij wie is gesignaleerd dat zij problemen hebben of die grote kans
lopen die te krijgen vanwege de aanwezigheid van meerdere risicofactoren. Soms kan dit overgaan in
een vorm van bemoeizorg waarbij professionals ongevraagd contact proberen te leggen met ouders
die daar in eerste instante niet om hebben gevraagd.
Rechten van kinderen
Het VN-gedrag voor de Rechten van het Kind levert de basis voor het beleid rond opvoed- en
opgroeihulp. De rechten van kinderen brengen voor de opvoeders de licht mee om kinderen de zorg en
steun te bieden die ze nodig hebben om zich goed te ontwikkelen. In het verdrag staat dat het de taak is
van ‘de staat’ om ouders daarin te steunen. Een stabiele gezinssituate en een goede opvoeding leveren
een cruciale bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen. Uit het oogpunt van prevente is het voor een
gemeente dus de moeite waard om hierin te investeren. De Raad van Europa omarmt hiervoor het
concept ‘Positve Parentng’ dat een positeve betrokkenheid van ouders wil bevorderen door een
manier van opvoeden te stmuleren die recht doet aan kinderen én ouders. De natonale overheden
hebben de taak om in gezinnen een positef opvoedingsklimaat te bevorderen door de principes van
positef opvoeden onder de aandacht te brengen en ouders te steunen bij het opvoeden. In Nederland is
niet de natonale staat, maar zijn de gemeenten hiervoor verantwoordelijk.
Het doel van de opvoedingsondersteuning is een optmale ontwikkeling van kinderen te bevorderen
en problemen die de ontwikkeling belemmeren, waar mogelijk, te voorkomen of te verminderen. In
de uitvoering spits opvoedingsondersteuning zich toe op beïnvloeding en versterking van het
primaire opvoedmilieu door:
, - Het vergroten van kennis over en inzicht in de opvoeding en ontwikkeling van kinderen, door
informate en voorlichtng en door onderlinge uitwisseling tussen ouders te bevorderen
- Het versterken van de pedagogische competentes en opvoedvaardigheden van ouders
- Het tjdig signaleren en aanpakken van problemen die de ontwikkeling van kinderen negatef
kunnen beïnvloeden
- Het verminderen van draaglast en waar nodig organiseren van praktsche hulp of steun
- Het versterken van het sociale netwerk rond gezinnen en het realiseren van een goede
pedagogische infrastructuur op wijkniveau
Steun aan ouders is er niet opgericht op de lasten of taken over te nemen. Het gaat juist om
empowerment. Dat vertaalt zich in de volgende uitgangspunten:
- Vraaggericht werken, aansluiten bij de vragen/behoefen van ouders
- Opvoedingsonzekerheid normaliseren
- Focussen op wat goed gaat, de eigen kracht en het zelfoplossend vermogen van ouders
aanspreken
- Oog hebben voor diversiteit in opvoeden, de ervaringsdeskundigheid en eigen visie van
ouders op opvoeden respecteren
- Samenwerken met ouders en belangrijke anderen in hun sociale netwerk.
2.2 Profel van de gebriikers
Opvoedingsondersteuning richt zich op ouders met vragen, twijfels of onzekerheden over het
opvoeden en hun vaardigheden als ouder. Vaak betref het ouders en opvoeders die stress ervaren
bij het opvoeden. De schatngen over het aantal gebruikers van opvoedondersteuning lopen nogal
uit een en daarom is het lastg om te bepalen hoe groot deze groep is.
Een lokaal ondersteuningsaanbod moet aansluiten bij de behoefen van potentële gebruikers. Het
feit dat opvoeden stress oplevert, hoef echter niet automatsch te betekenen dat ouders behoefe
hebben aan professionele opvoedsteun. Als er behoefe is aan steun, zoeken zij die het liefst binnen
het eigen informele circuit van familie of vrienden. Pas als het eigen netwerk gebreken vertoont
komen professionals en voorzieningen in beeld. Duidelijk is wel dat de behoefe aan georganiseerde
opvoedsteun toeneemt als de balans tussen draaglast en draagkracht verstoord is.
Op gemeentelijk niveau is het budget voor preventeve opvoedsteun beperkt, waardoor er keuzes
gemaakt moeten worden. Als basis kiezen de meeste gemeenten voor een algemeen aanbod van
informate en voorlichtng voor alle ouders, aangevuld met specifeke voorlichtngsactviteiten of
ondersteunende programma’s. Afankelijk van de vragen en behoefen die er onder ouders leven en
val lokale speerpunten, kan een ondersteuningsaanbod gericht zijn op de volgende groepen
gebruikers:
- Ouders met kinderen in een bepaalde ontwikkelingsfase
- Ouders met specifeke vragen of vergelijkbare problematek
- Ouders/gezinnen in maatschappelijke achterstand
Bij beperkte middelen lijkt het legitem om opvoedingsondersteuning vooral beschikbaar te stellen
voor gezinnen die het echt nodig hebben. Dit heef alleen ook nadelen. Prioriteit geven aan gezinnen
in risicovolle omstandigheden kan leiden tot stgmatsering of vermijdingsgedrag en andere ouders
ten onrechte uitsluiten van hulp.
Hoe opvoedsteun dus het beste georganiseerd kan worden, blijf dus een punt van zorg. Een
combinate van een algemeen aanbod met een doorloop naar gerichte interventes bij gesignaleerde
Deeltentamen 1
Toetsvragen per leerstofdrager Kennis begrip toepassing totaal
1. H2 Janssen: werkveld opvoedondersteuning 3 3
2. H3 Janssen: werkveld kinderopvang 3 1 4
3. H4 Janssen: werkveld onderwijs 3 1 4
4. H6 Janssen: 3 2 5
werkveld jeugdhulp
5. H5 Janssen: 3 2 5
werkveld buurtpedagoog, inclusie artkel icha de
Winter.
6. Artkel uit reader: 3 1 4
Boundary crossing (samenvatngn
7. Reader werkcollege 1, tekst in dialoog treden 3 3
(p.53- p.65n
8. Artkel uit reader: NJI 2 2 4
Wat werkt bij integrale jeugdhulp
9. Artkel uit reader: IHA NTO-efect 1 1 2
10. Artkel uit reader: Leerlingbegeleiding (H5n (vdWaln 1 2 3
11. Artkel uit reader: Uitgangspunten 1-zorgroute 1 1
12. Artkel uit reader: Onderwijs en jeugdhulp in 2 2
verbinding
25 10 5 40
Toetsmatrijs
Boek samen opvoeden
Hoofdstuk 2 Preventieve opvoedondersteuning (3
vragen)
Het werkveld opvoedondersteuning
2.1 Inleiding in het werkveld
Sinds de jaren negentg van de vorige eeuw is opvoedingsondersteuning een belangrijk thema in het
jeugd- en gezinsbeleid van de overheid en heef het als werkveld steeds meer bestaansrecht
gekregen. In 1992 verscheen de beleidsnota Opvoedingssteun op maat ( inisterie van WVCn. Dit was
het startsein voor een reeks landelijke experimenten op het gebied van opvoedingsondersteuning
die duidelijk moesten maken hoe steun aan ouders en gezinnen het beste kon worden geboden, en
die daar handvaten voor moesten opleveren. De toegenomen aandacht voor
opvoedingsondersteuning leidde in de jaren daarna tot een toename in voorzieningen voor ouders.
Ook werden het aantal programma’s en methodieken uitgebreid. Toch was er lange tjd nog geen
sprake van een goed georganiseerd en overzichtelijk aanbod waar ouders op konden rekenen. Daarin
kwam verandering met de Wet op de jeugdzorg in 2005. Hierin was vastgelegd dat gemeenten
verantwoordelijk zijn voor de vormgeving van een lokaal preventef aanbod van opgroei- en
, opvoedhulp dat toegankelijk is voor alle ouders en jeugdigen. Inmiddels wordt het belang van advies
en hulp bij opvoeden breed erkend en heef het een formele basis gekregen in het beleid van elke
gemeente. Deze ontwikkelen hebben ertoe geleid dat de inspanningen op het gebied van
opvoedingsondersteuning aanzienlijk zijn toegenomen, evenals het aantal professionals dat op dit
terrein werkzaam is.
Er zijn verschillende defnites van opvoedingsondersteuning en die maken duidelijk dat
opvoedingsondersteuning breed of smal kan worden opgevat en ook in vorm en intensiteit kan
variëren. Op grond daarvan worden verschillende niveaus van prevente onderscheiden:
De basis ligt in het informele steuncircuit, dicht bij huis in de eigen familie, bij de buren en de
vriendenkring. Dat is voor alle ouders de belangrijkste bron van steun. Daarop volgen de algemene
voorlichtngsactviteiten die in principe bedoeld zijn voor alle ouders met vragen over de opvoeding.
Selecteve prevente spitst zich toe op specifeke doelgroepen. Dit gebeurt wel nog steeds in de vorm
van een open en vrij toegankelijk aanbod. Geïndiceerde prevente wordt meer gericht aangeboden
aan individuele of groepen ouders bij wie is gesignaleerd dat zij problemen hebben of die grote kans
lopen die te krijgen vanwege de aanwezigheid van meerdere risicofactoren. Soms kan dit overgaan in
een vorm van bemoeizorg waarbij professionals ongevraagd contact proberen te leggen met ouders
die daar in eerste instante niet om hebben gevraagd.
Rechten van kinderen
Het VN-gedrag voor de Rechten van het Kind levert de basis voor het beleid rond opvoed- en
opgroeihulp. De rechten van kinderen brengen voor de opvoeders de licht mee om kinderen de zorg en
steun te bieden die ze nodig hebben om zich goed te ontwikkelen. In het verdrag staat dat het de taak is
van ‘de staat’ om ouders daarin te steunen. Een stabiele gezinssituate en een goede opvoeding leveren
een cruciale bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen. Uit het oogpunt van prevente is het voor een
gemeente dus de moeite waard om hierin te investeren. De Raad van Europa omarmt hiervoor het
concept ‘Positve Parentng’ dat een positeve betrokkenheid van ouders wil bevorderen door een
manier van opvoeden te stmuleren die recht doet aan kinderen én ouders. De natonale overheden
hebben de taak om in gezinnen een positef opvoedingsklimaat te bevorderen door de principes van
positef opvoeden onder de aandacht te brengen en ouders te steunen bij het opvoeden. In Nederland is
niet de natonale staat, maar zijn de gemeenten hiervoor verantwoordelijk.
Het doel van de opvoedingsondersteuning is een optmale ontwikkeling van kinderen te bevorderen
en problemen die de ontwikkeling belemmeren, waar mogelijk, te voorkomen of te verminderen. In
de uitvoering spits opvoedingsondersteuning zich toe op beïnvloeding en versterking van het
primaire opvoedmilieu door:
, - Het vergroten van kennis over en inzicht in de opvoeding en ontwikkeling van kinderen, door
informate en voorlichtng en door onderlinge uitwisseling tussen ouders te bevorderen
- Het versterken van de pedagogische competentes en opvoedvaardigheden van ouders
- Het tjdig signaleren en aanpakken van problemen die de ontwikkeling van kinderen negatef
kunnen beïnvloeden
- Het verminderen van draaglast en waar nodig organiseren van praktsche hulp of steun
- Het versterken van het sociale netwerk rond gezinnen en het realiseren van een goede
pedagogische infrastructuur op wijkniveau
Steun aan ouders is er niet opgericht op de lasten of taken over te nemen. Het gaat juist om
empowerment. Dat vertaalt zich in de volgende uitgangspunten:
- Vraaggericht werken, aansluiten bij de vragen/behoefen van ouders
- Opvoedingsonzekerheid normaliseren
- Focussen op wat goed gaat, de eigen kracht en het zelfoplossend vermogen van ouders
aanspreken
- Oog hebben voor diversiteit in opvoeden, de ervaringsdeskundigheid en eigen visie van
ouders op opvoeden respecteren
- Samenwerken met ouders en belangrijke anderen in hun sociale netwerk.
2.2 Profel van de gebriikers
Opvoedingsondersteuning richt zich op ouders met vragen, twijfels of onzekerheden over het
opvoeden en hun vaardigheden als ouder. Vaak betref het ouders en opvoeders die stress ervaren
bij het opvoeden. De schatngen over het aantal gebruikers van opvoedondersteuning lopen nogal
uit een en daarom is het lastg om te bepalen hoe groot deze groep is.
Een lokaal ondersteuningsaanbod moet aansluiten bij de behoefen van potentële gebruikers. Het
feit dat opvoeden stress oplevert, hoef echter niet automatsch te betekenen dat ouders behoefe
hebben aan professionele opvoedsteun. Als er behoefe is aan steun, zoeken zij die het liefst binnen
het eigen informele circuit van familie of vrienden. Pas als het eigen netwerk gebreken vertoont
komen professionals en voorzieningen in beeld. Duidelijk is wel dat de behoefe aan georganiseerde
opvoedsteun toeneemt als de balans tussen draaglast en draagkracht verstoord is.
Op gemeentelijk niveau is het budget voor preventeve opvoedsteun beperkt, waardoor er keuzes
gemaakt moeten worden. Als basis kiezen de meeste gemeenten voor een algemeen aanbod van
informate en voorlichtng voor alle ouders, aangevuld met specifeke voorlichtngsactviteiten of
ondersteunende programma’s. Afankelijk van de vragen en behoefen die er onder ouders leven en
val lokale speerpunten, kan een ondersteuningsaanbod gericht zijn op de volgende groepen
gebruikers:
- Ouders met kinderen in een bepaalde ontwikkelingsfase
- Ouders met specifeke vragen of vergelijkbare problematek
- Ouders/gezinnen in maatschappelijke achterstand
Bij beperkte middelen lijkt het legitem om opvoedingsondersteuning vooral beschikbaar te stellen
voor gezinnen die het echt nodig hebben. Dit heef alleen ook nadelen. Prioriteit geven aan gezinnen
in risicovolle omstandigheden kan leiden tot stgmatsering of vermijdingsgedrag en andere ouders
ten onrechte uitsluiten van hulp.
Hoe opvoedsteun dus het beste georganiseerd kan worden, blijf dus een punt van zorg. Een
combinate van een algemeen aanbod met een doorloop naar gerichte interventes bij gesignaleerde
