Bestuursrecht:
college aantekening en samenvatting
week 7 (17 oktober) De burger tegen de overheid: rechtsbescherming bij de bestuursrechter 2
Hoorcollege: 2
Literatuur: 5
Hoofdstuk 17 - De procedure bij de bestuursrechter 5
week 6 (10 oktober) De overheid tegen de burger: handhaving door bestuursorganen 9
Hoorcollege: 9
Literatuur: 13
Hoofdstuk 14 - Herstelsancties 13
Hoofdstuk 15 - Bestraffende bestuurlijke sancties 14
Hoofdstuk 16 - Handhaven of gedogen 15
week 5 (3 oktober) Nadeelcompensatie, gebruik privaatrecht, rechtsbescherming (bevoegdheid en
ontvankelijkheid) 16
Hoorcollege: 16
Literatuur: 23
Hoofdstuk 10 - Nadeelcompensatie wegens rechtmatige overheidsdaad 23
Hoofdstuk 12 - Overheid en privaatrecht 24
Hoofdstuk 17 - De procedure bij de bestuursrechter 26
Week 4 (26 september): Rechtsbeginselen waar bestuursorganen aan zijn gebonden: evenredigheidsbeginsel,
vertrouwensbeginsel 27
Hoorcollege: 27
Literatuur: 29
Hoofdstuk 8- Nemen van (materiële) besluiten 29
Hoofdstuk 9 - Nemen van bijzondere soorten besluiten 31
Week 3 (19 september): Besluitvorming door bestuursorganen 32
Hoorcollege: 32
Literatuur: 34
Hoofdstuk 4- Handelingen van het bestuur 34
Hoofdstuk 5- soorten besluiten 35
Hoofdstuk 7- Bevoegdheidsuitoefening door het bestuur 36
Week 2 (12 september): De twee spelers in het bestuursrecht: overheid (bestuursorganen) en burger
(belanghebbenden) 38
Hoorcollege: 38
Literatuur: 41
Hoofdstuk 2 - De personen in bestuursrecht 41
Week 1 (5 september): Inleiding bestuursrecht als instrument voor de overheid en als waarborg voor burgers
43
Hoorcollege: 43
Literatuur: 45
Hoofdstuk 1 - Inleiding 45
Hoofdstuk 17.1 - Inleiding 46
,week 7 (17 oktober) De burger tegen de overheid:
rechtsbescherming bij de bestuursrechter
Hoorcollege:
Bij gewone civiele rechter en de bijzondere bestuursrechter
- Bij een geschil tussen twee personen vordering bij de civiele rechter
- Nakoming
- schadevergoeding wegens onrechtmatige daad
- etc
- Bij geschil met de overheid over een besluit: vordering bij de bestuursrechter
- vernietiging van het besluit
Wat kan/moet deze ontevreden burger ondernemen - voorprocedure:
Handeling waar de onvrede tegen is
gericht
Besluit Andere handeling
Instantie waar Bestuursorgaan Bezwaar bij bestuursorgaan Klacht bij bestuursorgaan
de onvrede
tegen is gericht Beroep bij de bestuursrechter Vordering bij de civiele rechter
Uitvoerende instelling Klacht bij uitvoerende instelling
Vordering bij de civiele rechter
Voor en nadelen van kunnen/moeten procederen bij de bestuursrechter
- Voordelen
- Geen verplichte procesvertegenwoordiging
- Laag griffierecht
- Gering procesrisico
- Nadelen
- Korte beroepstermijn
Als een bestuursorgaan heeft een korte termijn van 6 weken om te reageren op een bezwaar,
in deze termijn zit ook het in beroep gaan.
Structuur toetsing:
1. Bevoegd I (besluit): Nee -> rechtbank onbevoegd / Ja? ->
2. Bevoegd II (juiste bestuursrechter): Nee -> rechtbank onbevoegd / Ja? ->
3. Ontvankelijk (onherstelbaar): Nee -> uitspraak: beroep niet-ontvankelijk / Ja? ->
4. Ontvankelijk (herstelbaar): Nee -> uitspraak: beroep niet-ontvankelijk / Ja? ->
5. Gegrond? - Uitspraak: beroep gegrond of beroep ongegrond
Bevoegdheid 2:
- Indien bevoegd vanwege besluit: welke bestuursrechter is bevoegd?
, - Indien: twee instanties
- Beroep bij rechtbank (bij beroep bij RB welke van de 11)
- Hoger beroep bij ABRvs, CBb, CRvB, Hof/HR
- Indien: een instantie
- ABRvs, CBb en CRvB (kunnen dus niet in hoger beroep)
- Indien bevoegd is vastgesteld: door naar ontvankelijkheid
Ontvankelijkheid 2: verschoonbare tekortkomingen
- Beroepsgronden (6:5-1d)
- Voorprocedure (7:1)
- Bezwaar: verzoek aan bestuursorgaan het eigen besluit te overwegen
- Procedure: onbevangen horen
- Uitkomst: besluit blijft zoals het is, of wordt herroepen
- Jargon: b.i.p en b.o.b.
- Zeefwerking
Beroep (ongegrond?: is de rechter bevoegd en het beroep is ontvankelijk, dan is de vraag:
- Is het besluit (voor zover aangevochten) rechtmatig?
- Zo ja, beroep ongegrond -> besluit blijft in stand
- Zo nee, beroep gegrond -> besluit vernietigd
- Drie vrage zijn van belang:
- Wat is de omvang van het geding?
- Zijn de feiten juist vastgelegd?
- Is het recht juist op de feiten toegepast?
De voorbeelden van schade door overheidshandelen geclassificeerd
Waar is de schade door veroorzaakt?
Onrechtmatige handeling / Rechtmatige handeling /
Schade vergoeding Nadeelcompensatie
Besluit Wiefering vergunning Afsluiting Damsterdiep ->
tandartspraktijk verlies waarde woning
Andere handeling Slecht aangegeven bussluis Huisverzoeking bij
varkensstal -> schade aan
varkens
1.) Nadeelcompensatie op grond van de wet, voorbeelden
a.) Onteigening (onteigeningswet)
b.) Planschade (wet op de ruimtelijke ordening)
“Indien een belanghebbende door een bepaald besluit schade lijdt of zal lijden, die
redelijkerwijs niet (geheel) voor zijn rekening behoort te blijven (...), kent het
bestuursorgaan hem op aanvraag een naar billijkheid te bepalen schadevergoeding
toe”
Hoe werkt het? Burger doet aanvraag bij bestuursorgaan
2.) Nadeelcompensatie op grond van een beleidsregel
a.) De verplichting tot nadeelcompensatie is vastgelegd in een beleidsregel,
betrekking hebbend op vergoeding van nadeel t.g.v. besluiten en/of feitelijke
handelingen. - Voorbeeld: metro schade rotterdam
, b.) Hoe werkt het: Bestuursorgaan stelt beleidsregel op - Burger vraagt
bestuursorgaan om nadeelcompensatie o.g.v. de beleidsregels
c.) Bijzonder aspect: Het maakt niet of het nadeel is veroorzaakt door een besluit
of feitelijke handelen elk reactie o.g.v. de beleidsregel is een besluit.
3.) Buitenwettelijke nadeelcompensatie: onzelfstandig nadeelcompensatiebesluit
a.) Vroeger: als er niet was geregeld in wet/beleidsregel, moet je terugvallen op
de constructie van het onzelfstandig nadeelcompensatiebesluit. -> voorbeeld
brug Paul Krugerbrug
b.) Hoe werkt het? Burger gaat in beroep tegen het nadeel veroorzakende besluit
omdat daarin geen/ te weinig nadeelcompensatie is erkent
Nadelen onzelfstandig nadeelcompensatiebesluit:
1. Als burger moet je proceduren tegen en besluit (het onzelfstandig
andeelcomepnstatie-besluti) waarvan iedereen weet dat het rechtmatig is en
uitgevoerd zou moeten worden
2. Er is geen duidelijke grondslag voor de verplichting van het bestuur om nadeel te
compenseren. Vernietiging door de bestuursrechter werd veelal gekoppeld aan
onevenredige belangenafweging, maar… klopt dat wel?
3. Op het moment dat je tegen het besluit procedeert, weet je meestal nog niet of je
schade hebt en zo ja, hoeveel?
Zelfstandig nadeelcompensatie, uitgangspunten:
- Als het handelen van het bestuur in het kader van de rechtmatige uitoefening van een
publiekrechtelijke bevoegdheid bij jou leidt tot schade,
- Dan kan je het bestuur vragen om vergoeding daarvan
- Het bestuur moet jouw verzoek beoordelen in het licht van het égalité-beginsel
- De reactie van het bestuur op jouw verzoek is een besluit
HR in casus Lavrijssen
De verschillende rechtswege:
1. Wet/beleidsregel; verplicht bestuur tot nadeelcompensatie: reactie op jouw verzoek is
een bij de bestuursrechter appellabel besluit
2. Geen regeling in wet/beleidsregels: als nadeel is veroorzaakt door een appellabel
besluit, dan is de reactie op het verzoek om vergoeding van het nadeel ook appellabel
besluit
3. (zie literatuur)
Randvoorwaarden voor vergoeding van nadeel:
1. Discretionaire bevoegdheid
a. Nadeel moet zich veroorzaakt door de uitoefening van een discretionaire
bevoegdheid
2. Speciale last
a. Nadeel moet ten opzichte van andere burgers onevenredig zijn
3. Abnormale last
a. Nadeel moet vallen buiten het normale maatschappelijke risico: de schade
moet onevenredig zijn ten opzichte van normaal te verduren nadeel
college aantekening en samenvatting
week 7 (17 oktober) De burger tegen de overheid: rechtsbescherming bij de bestuursrechter 2
Hoorcollege: 2
Literatuur: 5
Hoofdstuk 17 - De procedure bij de bestuursrechter 5
week 6 (10 oktober) De overheid tegen de burger: handhaving door bestuursorganen 9
Hoorcollege: 9
Literatuur: 13
Hoofdstuk 14 - Herstelsancties 13
Hoofdstuk 15 - Bestraffende bestuurlijke sancties 14
Hoofdstuk 16 - Handhaven of gedogen 15
week 5 (3 oktober) Nadeelcompensatie, gebruik privaatrecht, rechtsbescherming (bevoegdheid en
ontvankelijkheid) 16
Hoorcollege: 16
Literatuur: 23
Hoofdstuk 10 - Nadeelcompensatie wegens rechtmatige overheidsdaad 23
Hoofdstuk 12 - Overheid en privaatrecht 24
Hoofdstuk 17 - De procedure bij de bestuursrechter 26
Week 4 (26 september): Rechtsbeginselen waar bestuursorganen aan zijn gebonden: evenredigheidsbeginsel,
vertrouwensbeginsel 27
Hoorcollege: 27
Literatuur: 29
Hoofdstuk 8- Nemen van (materiële) besluiten 29
Hoofdstuk 9 - Nemen van bijzondere soorten besluiten 31
Week 3 (19 september): Besluitvorming door bestuursorganen 32
Hoorcollege: 32
Literatuur: 34
Hoofdstuk 4- Handelingen van het bestuur 34
Hoofdstuk 5- soorten besluiten 35
Hoofdstuk 7- Bevoegdheidsuitoefening door het bestuur 36
Week 2 (12 september): De twee spelers in het bestuursrecht: overheid (bestuursorganen) en burger
(belanghebbenden) 38
Hoorcollege: 38
Literatuur: 41
Hoofdstuk 2 - De personen in bestuursrecht 41
Week 1 (5 september): Inleiding bestuursrecht als instrument voor de overheid en als waarborg voor burgers
43
Hoorcollege: 43
Literatuur: 45
Hoofdstuk 1 - Inleiding 45
Hoofdstuk 17.1 - Inleiding 46
,week 7 (17 oktober) De burger tegen de overheid:
rechtsbescherming bij de bestuursrechter
Hoorcollege:
Bij gewone civiele rechter en de bijzondere bestuursrechter
- Bij een geschil tussen twee personen vordering bij de civiele rechter
- Nakoming
- schadevergoeding wegens onrechtmatige daad
- etc
- Bij geschil met de overheid over een besluit: vordering bij de bestuursrechter
- vernietiging van het besluit
Wat kan/moet deze ontevreden burger ondernemen - voorprocedure:
Handeling waar de onvrede tegen is
gericht
Besluit Andere handeling
Instantie waar Bestuursorgaan Bezwaar bij bestuursorgaan Klacht bij bestuursorgaan
de onvrede
tegen is gericht Beroep bij de bestuursrechter Vordering bij de civiele rechter
Uitvoerende instelling Klacht bij uitvoerende instelling
Vordering bij de civiele rechter
Voor en nadelen van kunnen/moeten procederen bij de bestuursrechter
- Voordelen
- Geen verplichte procesvertegenwoordiging
- Laag griffierecht
- Gering procesrisico
- Nadelen
- Korte beroepstermijn
Als een bestuursorgaan heeft een korte termijn van 6 weken om te reageren op een bezwaar,
in deze termijn zit ook het in beroep gaan.
Structuur toetsing:
1. Bevoegd I (besluit): Nee -> rechtbank onbevoegd / Ja? ->
2. Bevoegd II (juiste bestuursrechter): Nee -> rechtbank onbevoegd / Ja? ->
3. Ontvankelijk (onherstelbaar): Nee -> uitspraak: beroep niet-ontvankelijk / Ja? ->
4. Ontvankelijk (herstelbaar): Nee -> uitspraak: beroep niet-ontvankelijk / Ja? ->
5. Gegrond? - Uitspraak: beroep gegrond of beroep ongegrond
Bevoegdheid 2:
- Indien bevoegd vanwege besluit: welke bestuursrechter is bevoegd?
, - Indien: twee instanties
- Beroep bij rechtbank (bij beroep bij RB welke van de 11)
- Hoger beroep bij ABRvs, CBb, CRvB, Hof/HR
- Indien: een instantie
- ABRvs, CBb en CRvB (kunnen dus niet in hoger beroep)
- Indien bevoegd is vastgesteld: door naar ontvankelijkheid
Ontvankelijkheid 2: verschoonbare tekortkomingen
- Beroepsgronden (6:5-1d)
- Voorprocedure (7:1)
- Bezwaar: verzoek aan bestuursorgaan het eigen besluit te overwegen
- Procedure: onbevangen horen
- Uitkomst: besluit blijft zoals het is, of wordt herroepen
- Jargon: b.i.p en b.o.b.
- Zeefwerking
Beroep (ongegrond?: is de rechter bevoegd en het beroep is ontvankelijk, dan is de vraag:
- Is het besluit (voor zover aangevochten) rechtmatig?
- Zo ja, beroep ongegrond -> besluit blijft in stand
- Zo nee, beroep gegrond -> besluit vernietigd
- Drie vrage zijn van belang:
- Wat is de omvang van het geding?
- Zijn de feiten juist vastgelegd?
- Is het recht juist op de feiten toegepast?
De voorbeelden van schade door overheidshandelen geclassificeerd
Waar is de schade door veroorzaakt?
Onrechtmatige handeling / Rechtmatige handeling /
Schade vergoeding Nadeelcompensatie
Besluit Wiefering vergunning Afsluiting Damsterdiep ->
tandartspraktijk verlies waarde woning
Andere handeling Slecht aangegeven bussluis Huisverzoeking bij
varkensstal -> schade aan
varkens
1.) Nadeelcompensatie op grond van de wet, voorbeelden
a.) Onteigening (onteigeningswet)
b.) Planschade (wet op de ruimtelijke ordening)
“Indien een belanghebbende door een bepaald besluit schade lijdt of zal lijden, die
redelijkerwijs niet (geheel) voor zijn rekening behoort te blijven (...), kent het
bestuursorgaan hem op aanvraag een naar billijkheid te bepalen schadevergoeding
toe”
Hoe werkt het? Burger doet aanvraag bij bestuursorgaan
2.) Nadeelcompensatie op grond van een beleidsregel
a.) De verplichting tot nadeelcompensatie is vastgelegd in een beleidsregel,
betrekking hebbend op vergoeding van nadeel t.g.v. besluiten en/of feitelijke
handelingen. - Voorbeeld: metro schade rotterdam
, b.) Hoe werkt het: Bestuursorgaan stelt beleidsregel op - Burger vraagt
bestuursorgaan om nadeelcompensatie o.g.v. de beleidsregels
c.) Bijzonder aspect: Het maakt niet of het nadeel is veroorzaakt door een besluit
of feitelijke handelen elk reactie o.g.v. de beleidsregel is een besluit.
3.) Buitenwettelijke nadeelcompensatie: onzelfstandig nadeelcompensatiebesluit
a.) Vroeger: als er niet was geregeld in wet/beleidsregel, moet je terugvallen op
de constructie van het onzelfstandig nadeelcompensatiebesluit. -> voorbeeld
brug Paul Krugerbrug
b.) Hoe werkt het? Burger gaat in beroep tegen het nadeel veroorzakende besluit
omdat daarin geen/ te weinig nadeelcompensatie is erkent
Nadelen onzelfstandig nadeelcompensatiebesluit:
1. Als burger moet je proceduren tegen en besluit (het onzelfstandig
andeelcomepnstatie-besluti) waarvan iedereen weet dat het rechtmatig is en
uitgevoerd zou moeten worden
2. Er is geen duidelijke grondslag voor de verplichting van het bestuur om nadeel te
compenseren. Vernietiging door de bestuursrechter werd veelal gekoppeld aan
onevenredige belangenafweging, maar… klopt dat wel?
3. Op het moment dat je tegen het besluit procedeert, weet je meestal nog niet of je
schade hebt en zo ja, hoeveel?
Zelfstandig nadeelcompensatie, uitgangspunten:
- Als het handelen van het bestuur in het kader van de rechtmatige uitoefening van een
publiekrechtelijke bevoegdheid bij jou leidt tot schade,
- Dan kan je het bestuur vragen om vergoeding daarvan
- Het bestuur moet jouw verzoek beoordelen in het licht van het égalité-beginsel
- De reactie van het bestuur op jouw verzoek is een besluit
HR in casus Lavrijssen
De verschillende rechtswege:
1. Wet/beleidsregel; verplicht bestuur tot nadeelcompensatie: reactie op jouw verzoek is
een bij de bestuursrechter appellabel besluit
2. Geen regeling in wet/beleidsregels: als nadeel is veroorzaakt door een appellabel
besluit, dan is de reactie op het verzoek om vergoeding van het nadeel ook appellabel
besluit
3. (zie literatuur)
Randvoorwaarden voor vergoeding van nadeel:
1. Discretionaire bevoegdheid
a. Nadeel moet zich veroorzaakt door de uitoefening van een discretionaire
bevoegdheid
2. Speciale last
a. Nadeel moet ten opzichte van andere burgers onevenredig zijn
3. Abnormale last
a. Nadeel moet vallen buiten het normale maatschappelijke risico: de schade
moet onevenredig zijn ten opzichte van normaal te verduren nadeel
