Pedagogiek
Hoofdstuk 1: Wat is pedagogiek?
1. Korte inleiding
Pedagogie
- komt van het Griekse woord ‘paidagōgós’= de slaaf die de kinderen van en naar
school bracht.
- Studie van de opvoeding van kinderen en jongeren van 0-18 jaar
PedagogieK: wat zijn goede opvoedingsmethoden? dingen vergelijken met elkaar. Is
een wetenschap maar geen exacte wetenschap (niet enkel verklaren en beschrijven), is
waardengeboden. Hoe kunnen we het verbeteren? bij stilstaan en nadenken.
HANDELINGSWETENSCHAP
2. Pedagogiek is een handelingswetenschap
- Wil komen tot inzichten die bruikbaar zijn in de praktijk van opvoeding
- Handelen van opvoeders staat centraal
o Hoe opvoeders ondersteunen om kind te kunnen helpen met ontwikkelen,
de noden te vervullen,…
2.1 Drie niveaus van pedagogisch handelen
Vb. tiener die niet wil helpen in het huishouden aangezien ze moet studeren want ze
heeft een toets de volgende dag en de mama zou de schuld krijgen als ze dan buist
ontstaat een conflict
Hoe kan de mama reageren?
o Kan voorkomen door vroeger gestudeerd te hebben, beter plannen
Samen een planning opmaken
o Morgen dan helpen in het huishouden
Theorie: De praktijk:
Praktijktheorie:
opvoedingswetenschap opvoedkunde
opvoedingsleer
Theoretische aanwijzingen Het dagelijkse
(pedagogieK) (pedagogiE)
die het pedagogisch opvoeden
handelen ondersteunen
Wetenschap Vb. advies over hoe om te Vb. vader probeert agressief
Vb. wetenschappelijk
gaan met straffen en gedrag van zoon te negeren
artikel over effecten
belonen – beter belonen en beloont hem wanneer hij
van straffen en belonen
voor wat kind goed doet, lief is; het lukt niet altijd…
dan straffen voor wat kind
verkeerd doet
- PedagogieK (theorie): wetenschappelijke studies die gepubliceerd worden (theorie
opstellen).
- Praktijktheorie: hoe kan je die theorie nu gaan toepassen in de praktijk?
adviezen, tips,…
1
, - PedagogiE (praktijk): wat er juist in de praktijk gebeurd hoe doen ze het?
3. Het ontstaan van de pedagogie en pedagogiek als
wetenschap…
3.1 Opvoeding (de praktijk) is een thema dat even oud is als
de mensheid
Vb. Griekse oudheid
De Spartaanse opvoeding ( heel strenge opvoeding)
- Grootbrengen buiten het gezin zodat ze zelfstandig hun weg vinden
- Doelen: lichamelijke ontwikkeling en discipline
Opvoedingspraktijk was vroeger een thema voor filosofen (Aristoteles, Socrates,
Rousseau).
Er waren al veel geschriften maar er was nog geen wetenschap rond
3.2 Pedagogiek als wetenschap is jong
- Eerste leerstoel aan de universiteit van Halle (Duitsland): 1779
- Als wetenschap dus pas laat invloed op het werkveld; bekende eerste pedagogen:
Decroly in België, Langeveld, Kohnstamm, Bladergroen in Nederland,…
o Belangrijke invloed gehad op hoe we vandaag naar opvoeden kijken
3.3 Situering pedagogiek in de wetenschappen
Pedagogiek is een deelwetenschap.
3.3.1 Pedagogiek als deelwetenschap: naargelang leeftijd
Agogiek
Pedagogiek Gerontagogiek
Andragogiek
- PEDagogiek: kinderen en jongeren
- ANDRAgogiek: volwassenen
- GERONTagogiek: ouderen (bejaarden)
Over welke deelwetenschap gaat het + gaat het om wetenschap of praktijktheorie?
In Tertio, een opinieweekblad, van 07/03/07 lezen we: ‘Het stereotiepe beeld van de
rustende, instemmende bejaarde brokkelt af en ruimt plaats voor allerlei groepen die
zich binnen de ouderenpopulatie onderscheiden. Bovendien wordt de rusthuisbevolking
alsmaar ouder en hulpbehoevender en vraagt die om een eigen aanpak.’
Gerontagogiek + wetenschap (studie) én praktijktheorie
Over welke deelwetenschap gaat het + gaat het om wetenschap of praktijktheorie?
Opvoedingscursus voor ouders van jonge kinderen.
2
,Hoe ga je bewuster en met meer kwaliteit om met je kinderen zonder jezelf als persoon
te kort te doen? Dat is de centrale vraag van de opvoedingscursus 'Oefenschool voor
ouders van jonge kinderen‘ in Brasschaat (Antwerpen). Gedurende acht dinsdagavonden
werk je rond thema's als beeldvorming, invloed, duidelijk zijn, luisteren, weigeren,….
Hierbij gaat vooral veel aandacht naar de onderlinge wisselwerking en beïnvloeding
tussen jou en je kind. Het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) De Terp en de
Gezinsbond Brasschaat staan in voor de organisatie. (2008)
Pedagogiek + praktijktheorie (adviezen)
Over welke deelwetenschap gaat het + gaat het om wetenschap of praktijktheorie?
Een onderzoek van het CBGS toont aan dat het huwelijk geen voorwaarde meer is om
gelukkig te zijn. De Vlaming meent dat het beter is een slecht huwelijk te beëindigen.
Toch vinden acht op tien Vlamingen het toenemend aantal echtscheidingen
onrustwekkend. De demografische ontwikkelingen worden dus niet ondersteund door een
maatschappelijke goedkeuring. (Corijn, 2005, p. 34)
Andragogiek + wetenschap (studie)
Over welke deelwetenschap gaat het + gaat het om wetenschap of praktijktheorie?
Audenaert V. (2006), Besluitvorming bij jonge ouders inzake de combinatie arbeid en
gezin. II. Analyse, resultaten en beleidsaanbevelingen (EQUAL-project), Reeks CBGS-
Werkdocumenten, Nr. 1.
Andragogiek + wetenschap (theoretisch rapport) én praktijktheorie
(beleidsaanbevelingen)
3.3.2 Pedagogiek als deelwetenschap: naargelang studieobject
Agogiek
Pedagogiek Orthopedagogiek
Sociale Psychoagogiek
agogiek
- PEDagogiek:
o Onderwijspedagogiek
o Klinische pedagogiek
o Gezinspedagogiek: hoe ouders omgaan met hun kinderen
o Forensische pedagogiek
o Historische pedagogiek
o Theoretische pedagogiek
o Sociale pedagogiek
- SOCIALE agogiek: gericht op maatschappelijke problemen
- PSYCHOagogiek: gericht op mensen in psychische nood
- ORTHOPEDagogiek: gericht op mensen hun nood, bepaalde beperkingen,
problematieken,…
3
, Over welke deelwetenschap gaat het?
Zo wordt druggebruik meestal als een jongerenprobleem gezien. Via gezondheidszorg of
via het gerecht wordt vaak dwingend opgetreden ten aanzien van de jongeren zelf. Als
ouderen massaal zwaar verslavende pillen slikken, worden de farmaceutische industrie
en de samenleving met de vinger gewezen en blijven de ouderen in tegenstelling tot de
jongeren grotendeels buiten schot.
Sociale agogiek
Over welke deelwetenschap gaat het?
‘Twee derden van de bevraagde jongeren liep meer dan één keer weg, bijna de helft liep
vier of meer keren weg. De gemiddelde leeftijd van de jongeren bij hun eerste vlucht
schommelt rond 14 jaar, bij hun laatste vlucht is dat 16 jaar. De meeste jongeren liepen
alleen weg. Gezinsproblemen en conflicten in de instelling vormden de belangrijkste
oorzaak voor het weglopen. Weglopen gebeurde impulsief, meestal als reactie op een
‘zoveelste’ ruzie. De grote meerderheid van de weglopers kon terecht bij vrienden. De
meeste wegloopperiodes bleven beperkt tot enkele dagen. De meeste jongeren hadden
geen hulp nodig tijdens hun ontvluchting, degenen die toch hulp nodig hadden,
verwachtten die van hun vrienden en andere bekenden. Slechts weinig jongeren deden
beroep op hulpverlenende diensten. Enkele jongeren ervaarden positieve aspecten aan
het weglopen, maar bij de meeste overheerste het negatieve: de angst, eenzaamheid en
honger.’ (Weglopen: weg … van wat? Studie over het profiel en de ervaringen van
weglopers in België; p.144; uitgave van Child Focus en Konig Boudewijnstichting)
Orthopedagogiek of psychoagogiek
3.4 Situering pedagogiek in de wetenschappen
Hulpwetenschappen van de pedagogiek
= wetenschappen waarvan de inzichten helpen voor de theorievorming van een andere
wetenschap, in dit geval de pedagogiek.
3.4.1 Wat zouden hulpwetenschappen van de pedagogiek kunnen zijn?
Bij wie of waar gaan ouders zoal te rade als ze over iets twijfelen met betrekking tot hun
kind of het gedrag van hun kind?
4. Pedagogie
4
Hoofdstuk 1: Wat is pedagogiek?
1. Korte inleiding
Pedagogie
- komt van het Griekse woord ‘paidagōgós’= de slaaf die de kinderen van en naar
school bracht.
- Studie van de opvoeding van kinderen en jongeren van 0-18 jaar
PedagogieK: wat zijn goede opvoedingsmethoden? dingen vergelijken met elkaar. Is
een wetenschap maar geen exacte wetenschap (niet enkel verklaren en beschrijven), is
waardengeboden. Hoe kunnen we het verbeteren? bij stilstaan en nadenken.
HANDELINGSWETENSCHAP
2. Pedagogiek is een handelingswetenschap
- Wil komen tot inzichten die bruikbaar zijn in de praktijk van opvoeding
- Handelen van opvoeders staat centraal
o Hoe opvoeders ondersteunen om kind te kunnen helpen met ontwikkelen,
de noden te vervullen,…
2.1 Drie niveaus van pedagogisch handelen
Vb. tiener die niet wil helpen in het huishouden aangezien ze moet studeren want ze
heeft een toets de volgende dag en de mama zou de schuld krijgen als ze dan buist
ontstaat een conflict
Hoe kan de mama reageren?
o Kan voorkomen door vroeger gestudeerd te hebben, beter plannen
Samen een planning opmaken
o Morgen dan helpen in het huishouden
Theorie: De praktijk:
Praktijktheorie:
opvoedingswetenschap opvoedkunde
opvoedingsleer
Theoretische aanwijzingen Het dagelijkse
(pedagogieK) (pedagogiE)
die het pedagogisch opvoeden
handelen ondersteunen
Wetenschap Vb. advies over hoe om te Vb. vader probeert agressief
Vb. wetenschappelijk
gaan met straffen en gedrag van zoon te negeren
artikel over effecten
belonen – beter belonen en beloont hem wanneer hij
van straffen en belonen
voor wat kind goed doet, lief is; het lukt niet altijd…
dan straffen voor wat kind
verkeerd doet
- PedagogieK (theorie): wetenschappelijke studies die gepubliceerd worden (theorie
opstellen).
- Praktijktheorie: hoe kan je die theorie nu gaan toepassen in de praktijk?
adviezen, tips,…
1
, - PedagogiE (praktijk): wat er juist in de praktijk gebeurd hoe doen ze het?
3. Het ontstaan van de pedagogie en pedagogiek als
wetenschap…
3.1 Opvoeding (de praktijk) is een thema dat even oud is als
de mensheid
Vb. Griekse oudheid
De Spartaanse opvoeding ( heel strenge opvoeding)
- Grootbrengen buiten het gezin zodat ze zelfstandig hun weg vinden
- Doelen: lichamelijke ontwikkeling en discipline
Opvoedingspraktijk was vroeger een thema voor filosofen (Aristoteles, Socrates,
Rousseau).
Er waren al veel geschriften maar er was nog geen wetenschap rond
3.2 Pedagogiek als wetenschap is jong
- Eerste leerstoel aan de universiteit van Halle (Duitsland): 1779
- Als wetenschap dus pas laat invloed op het werkveld; bekende eerste pedagogen:
Decroly in België, Langeveld, Kohnstamm, Bladergroen in Nederland,…
o Belangrijke invloed gehad op hoe we vandaag naar opvoeden kijken
3.3 Situering pedagogiek in de wetenschappen
Pedagogiek is een deelwetenschap.
3.3.1 Pedagogiek als deelwetenschap: naargelang leeftijd
Agogiek
Pedagogiek Gerontagogiek
Andragogiek
- PEDagogiek: kinderen en jongeren
- ANDRAgogiek: volwassenen
- GERONTagogiek: ouderen (bejaarden)
Over welke deelwetenschap gaat het + gaat het om wetenschap of praktijktheorie?
In Tertio, een opinieweekblad, van 07/03/07 lezen we: ‘Het stereotiepe beeld van de
rustende, instemmende bejaarde brokkelt af en ruimt plaats voor allerlei groepen die
zich binnen de ouderenpopulatie onderscheiden. Bovendien wordt de rusthuisbevolking
alsmaar ouder en hulpbehoevender en vraagt die om een eigen aanpak.’
Gerontagogiek + wetenschap (studie) én praktijktheorie
Over welke deelwetenschap gaat het + gaat het om wetenschap of praktijktheorie?
Opvoedingscursus voor ouders van jonge kinderen.
2
,Hoe ga je bewuster en met meer kwaliteit om met je kinderen zonder jezelf als persoon
te kort te doen? Dat is de centrale vraag van de opvoedingscursus 'Oefenschool voor
ouders van jonge kinderen‘ in Brasschaat (Antwerpen). Gedurende acht dinsdagavonden
werk je rond thema's als beeldvorming, invloed, duidelijk zijn, luisteren, weigeren,….
Hierbij gaat vooral veel aandacht naar de onderlinge wisselwerking en beïnvloeding
tussen jou en je kind. Het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) De Terp en de
Gezinsbond Brasschaat staan in voor de organisatie. (2008)
Pedagogiek + praktijktheorie (adviezen)
Over welke deelwetenschap gaat het + gaat het om wetenschap of praktijktheorie?
Een onderzoek van het CBGS toont aan dat het huwelijk geen voorwaarde meer is om
gelukkig te zijn. De Vlaming meent dat het beter is een slecht huwelijk te beëindigen.
Toch vinden acht op tien Vlamingen het toenemend aantal echtscheidingen
onrustwekkend. De demografische ontwikkelingen worden dus niet ondersteund door een
maatschappelijke goedkeuring. (Corijn, 2005, p. 34)
Andragogiek + wetenschap (studie)
Over welke deelwetenschap gaat het + gaat het om wetenschap of praktijktheorie?
Audenaert V. (2006), Besluitvorming bij jonge ouders inzake de combinatie arbeid en
gezin. II. Analyse, resultaten en beleidsaanbevelingen (EQUAL-project), Reeks CBGS-
Werkdocumenten, Nr. 1.
Andragogiek + wetenschap (theoretisch rapport) én praktijktheorie
(beleidsaanbevelingen)
3.3.2 Pedagogiek als deelwetenschap: naargelang studieobject
Agogiek
Pedagogiek Orthopedagogiek
Sociale Psychoagogiek
agogiek
- PEDagogiek:
o Onderwijspedagogiek
o Klinische pedagogiek
o Gezinspedagogiek: hoe ouders omgaan met hun kinderen
o Forensische pedagogiek
o Historische pedagogiek
o Theoretische pedagogiek
o Sociale pedagogiek
- SOCIALE agogiek: gericht op maatschappelijke problemen
- PSYCHOagogiek: gericht op mensen in psychische nood
- ORTHOPEDagogiek: gericht op mensen hun nood, bepaalde beperkingen,
problematieken,…
3
, Over welke deelwetenschap gaat het?
Zo wordt druggebruik meestal als een jongerenprobleem gezien. Via gezondheidszorg of
via het gerecht wordt vaak dwingend opgetreden ten aanzien van de jongeren zelf. Als
ouderen massaal zwaar verslavende pillen slikken, worden de farmaceutische industrie
en de samenleving met de vinger gewezen en blijven de ouderen in tegenstelling tot de
jongeren grotendeels buiten schot.
Sociale agogiek
Over welke deelwetenschap gaat het?
‘Twee derden van de bevraagde jongeren liep meer dan één keer weg, bijna de helft liep
vier of meer keren weg. De gemiddelde leeftijd van de jongeren bij hun eerste vlucht
schommelt rond 14 jaar, bij hun laatste vlucht is dat 16 jaar. De meeste jongeren liepen
alleen weg. Gezinsproblemen en conflicten in de instelling vormden de belangrijkste
oorzaak voor het weglopen. Weglopen gebeurde impulsief, meestal als reactie op een
‘zoveelste’ ruzie. De grote meerderheid van de weglopers kon terecht bij vrienden. De
meeste wegloopperiodes bleven beperkt tot enkele dagen. De meeste jongeren hadden
geen hulp nodig tijdens hun ontvluchting, degenen die toch hulp nodig hadden,
verwachtten die van hun vrienden en andere bekenden. Slechts weinig jongeren deden
beroep op hulpverlenende diensten. Enkele jongeren ervaarden positieve aspecten aan
het weglopen, maar bij de meeste overheerste het negatieve: de angst, eenzaamheid en
honger.’ (Weglopen: weg … van wat? Studie over het profiel en de ervaringen van
weglopers in België; p.144; uitgave van Child Focus en Konig Boudewijnstichting)
Orthopedagogiek of psychoagogiek
3.4 Situering pedagogiek in de wetenschappen
Hulpwetenschappen van de pedagogiek
= wetenschappen waarvan de inzichten helpen voor de theorievorming van een andere
wetenschap, in dit geval de pedagogiek.
3.4.1 Wat zouden hulpwetenschappen van de pedagogiek kunnen zijn?
Bij wie of waar gaan ouders zoal te rade als ze over iets twijfelen met betrekking tot hun
kind of het gedrag van hun kind?
4. Pedagogie
4
