RECHT: les 1 + 2 + 3
A. Inleiding
1) Wat is recht
2) Indeling van het recht
3) Bronnen van het recht
Wat is recht?
I. Definitie
Recht is het geheel der regels die op een bepaald tijdstip, in een bepaalde gemeenschap
gelden en op haar gezag zijn vastgesteld.
a. Geheel der regels: tussen de mensen en het apparaat dat deze regels maakt
b. Op een bepaald tijdstip
c. In een bepaalde gemeenschap
d. Op haar gezag vastgesteld
I. Kenmerken van het recht
a. Recht is een geheel van regels, regelingen en instellingen
1. Gebodsbepalingen: "je moet"
• Opkomstplicht
= je moet gaan stemmen maar je kan ook blanco stemmen
• Leerplicht
= vanaf bep leeftijd verplicht om te leren
• Aangifteplicht van geboorte
• Dienstplicht
= nu opgeschort maar in tijden van oorlog kan dit makkelijk terug
ingevoerd worden
• Belastingplicht
= belastingen betalen
2. Verbodsbepalingen: dingen die je niet mag doen
• Verbod op bigamie
= verbod om meer dan 1 huwelijk af te sluiten
• Oneerlijke handelspraktijken
= huis aan huis verkoop mag niet door praatjes en bedrog
• Strafrecht
3. Verlofbepalingen: je mag kiezen of je het gebruikt
• Indexering van woninghuur
= huurprijs gaan vastmaken aan de evolutie van de welvaart: stijgt de
index, dan stijgt de huurprijs, gebeurt automatisch tenzij contract hiervan
afwijkt
, • Huwelijksrecht
= bij een huwelijk kan je kiezen voor scheiding van goederen of algemene
gemeenschap van goederen, bij huwelijk heb je automatisch
gemeenschap van goederen tenzij je ervan afwijkt in het contract
4. Technisch regels: leggen plichten op met het oog op uniformiteit
• Dagvaarding, identiteitskaart, akten van de burgerlijke stand
= uniformiteit nastreven
5. Individuele beslissingen: geen algemene draagwijdte
• Vonnissen of arresten, bouwvergunningen, benoemingen
= gelden niet voor alle burgers, enkel voor de personen waarop ze
betrekking hebben
a. Variëren in tijd
b. Variëren in plaats
Recht en regels zijn een instrument in handen van machthebbers om ons in een bepaalde
richting te sturen om de samenleving op een bepaalde manier te ordenen, volgens hun
inzichten.
Middeleeuwen = vol overheidsgeweld, standenmaatschappij = slecht, adel had alle
privileges, lagere stand werd behandeld als slaven.
FRANSE REVOLUTIE: politieke ideologie
Basis: ‘Liberté, égalité et fraternité !’ = vrijheid, gelijkheid en broederschap
Liberté
Liberalisme : streven naar zoveel mogelijk vrijheid van het individu
Overzicht liberale partijen + liberale ministers in de federale regering
= zie apart document
Wat heeft dit betekent voor het recht?
1831 : Hoofdstuk ‘Rechten en vrijheden’ in de Grondwet
= hiermee werd het individu beschermt tegen de overheid
Belastingverlaging : de liberalen willen dat de overheid zo weinig mogelijk
doet en dat de mensen zelf zaken ondernemen
Fraternité
Christen Démocratie : christelijke opvattingen, oog voor gemeenschapszin en
naastenliefde
Overzicht christen democratie + christen democratische ministers in de federale regering
= zie apart document
Wat heeft dit betekent voor het recht?
Onze samenleving is doordrongen van het christendemocraten
gedachtengoed (bv verbod op bigamie)
1990 : kantelpunt door de abortuskwestie
Kindergeld
, Egalité
Socialisme : ieder moet dezelfde mogelijkheden krijgen
Niet gelijk aan communisme : iedereen moet gelijk behandeld worden
Overzicht socialistische partijen en socialistische ministers in de federale regering
= zie apart document
Wat heeft dit betekent voor het recht?
Eind 19e eeuw…
Invloed van Karl Marx - tijd van Daens
= Karl Marx = Duitse filosoof en socioloog, beschouwd werd als de
grondlegger van het socialisme; theorie: hij ziet mensen als slaven in
fabrieken
Arbeiders verenigen zich: oprichting van de Spaarkas en het Syndicaat
= Arbeiders = toen heel veel armoede dus ze gaan beetje van hun loon gaan
sparen via de Spaarkas (voorloper mutualiteit); arbeiders gingen zich dus
meer en meer gaan verenigen en zo ontstond het syndicaat en de vakbonden
verder
1893: algemeen meervoudig stemrecht voor mannen
= hoe hoger de studies, hoe hoger het stemrecht
Begin 20ste eeuw:
Tijdens WOI groot ongenoegen over de denegrerende verhoudingen in het
leger tussen de Franstalige elite en de Vlaamse soldaten
= socialisme breekt door
1917: Russische revolutie - Bolsjewieken (communisten) komen aan de macht
Belgische overheid gaat samenzitten met de socialisten uit vrees voor een
Russisch scenario
-> invoering algemeen enkelvoudig stemrecht voor mannen
-> eerstkomende verkiezingen meer socialisten in het parlement
-> ontwikkeling van arbeidsrecht en sociaal recht
Samengevat:
- Oorspronkelijk: liberal en christendemocraten
- 1920-1970: vooral christendemocraten en socialisten
- Na 1970: wisselende combinaties
Nationalisme
Het volk moet zichzelf kunnen besturen, zonder inmenging van ander volk
Overzicht nationalistische partijen en nationalisten in de federale regering
= zie apart document
! Vlaams Belang nooit deel uitgemaakt vd federale/Vlaamse regering door cordon
sanitaire
, Cordon Sanitaire
o Wat?
De traditionele partijen willen het Vlaams Blok uitsluiten en isoleren
o Wanneer?
Sedert ‘zwarte zondag’ (1991) het Vlaamse blok brak toen national door, doch
al door Agalev gestart in 1989
o Waarom?
Vlaams Blok wordt als extreem rechts en racistisch beschouwd
o Nu
discussies pro en contra
o Toekomst
cordon nog houdbaar?
Nationalisme – periode tussen WOI en WOII
Eind WOI dus:
Duitsland: Verdrag van Versailles -> armoede en frustraties -> Hitler komt aan de
macht -> wil Duitsland terug trots en machtig maken
Hitler: 1930 = won de verkiezingen en wordt alleenheerser; 1939 = valt Polen
binnen = begin WOII
België:
- Problemen tussen Franstalige legerleiding en Vlaamse soldaten
- Rechtszaken tegen Vlamingen die volledig in het Frans verliepen
-
grote onvrede bij de Vlamingen -> voedingsbodem voor Vlaams Nationalisme
WOII:
Vlamingen krijgen van de Duitse bezetter de kans om samen te werken onder de
belofte van zelfbestuur
Nederlaag voor Duitsers én Vlamingen -> 20 jaar lang nog nauwelijks van invloed
= Vlamingen wisten eerst niets van die jodenuitrooiing en de praktijken van de
Duitsers
Vanaf 1960:
Universiteit Leuven – lessen in het Frans = studentenprotest -> ondanks grote
rellen halen de studenten hun slag thuis -> opflakkering Vlaams nationalism ->
opleving van de Volksunie
Diverse staatshervormingen: meer bevoegdheden voor de gemeenschappen
Maar volksunie niet radical genoeg volgens sommigen -> oprichting Vlaams Blok
(nu: Vlaams Belang)
A. Inleiding
1) Wat is recht
2) Indeling van het recht
3) Bronnen van het recht
Wat is recht?
I. Definitie
Recht is het geheel der regels die op een bepaald tijdstip, in een bepaalde gemeenschap
gelden en op haar gezag zijn vastgesteld.
a. Geheel der regels: tussen de mensen en het apparaat dat deze regels maakt
b. Op een bepaald tijdstip
c. In een bepaalde gemeenschap
d. Op haar gezag vastgesteld
I. Kenmerken van het recht
a. Recht is een geheel van regels, regelingen en instellingen
1. Gebodsbepalingen: "je moet"
• Opkomstplicht
= je moet gaan stemmen maar je kan ook blanco stemmen
• Leerplicht
= vanaf bep leeftijd verplicht om te leren
• Aangifteplicht van geboorte
• Dienstplicht
= nu opgeschort maar in tijden van oorlog kan dit makkelijk terug
ingevoerd worden
• Belastingplicht
= belastingen betalen
2. Verbodsbepalingen: dingen die je niet mag doen
• Verbod op bigamie
= verbod om meer dan 1 huwelijk af te sluiten
• Oneerlijke handelspraktijken
= huis aan huis verkoop mag niet door praatjes en bedrog
• Strafrecht
3. Verlofbepalingen: je mag kiezen of je het gebruikt
• Indexering van woninghuur
= huurprijs gaan vastmaken aan de evolutie van de welvaart: stijgt de
index, dan stijgt de huurprijs, gebeurt automatisch tenzij contract hiervan
afwijkt
, • Huwelijksrecht
= bij een huwelijk kan je kiezen voor scheiding van goederen of algemene
gemeenschap van goederen, bij huwelijk heb je automatisch
gemeenschap van goederen tenzij je ervan afwijkt in het contract
4. Technisch regels: leggen plichten op met het oog op uniformiteit
• Dagvaarding, identiteitskaart, akten van de burgerlijke stand
= uniformiteit nastreven
5. Individuele beslissingen: geen algemene draagwijdte
• Vonnissen of arresten, bouwvergunningen, benoemingen
= gelden niet voor alle burgers, enkel voor de personen waarop ze
betrekking hebben
a. Variëren in tijd
b. Variëren in plaats
Recht en regels zijn een instrument in handen van machthebbers om ons in een bepaalde
richting te sturen om de samenleving op een bepaalde manier te ordenen, volgens hun
inzichten.
Middeleeuwen = vol overheidsgeweld, standenmaatschappij = slecht, adel had alle
privileges, lagere stand werd behandeld als slaven.
FRANSE REVOLUTIE: politieke ideologie
Basis: ‘Liberté, égalité et fraternité !’ = vrijheid, gelijkheid en broederschap
Liberté
Liberalisme : streven naar zoveel mogelijk vrijheid van het individu
Overzicht liberale partijen + liberale ministers in de federale regering
= zie apart document
Wat heeft dit betekent voor het recht?
1831 : Hoofdstuk ‘Rechten en vrijheden’ in de Grondwet
= hiermee werd het individu beschermt tegen de overheid
Belastingverlaging : de liberalen willen dat de overheid zo weinig mogelijk
doet en dat de mensen zelf zaken ondernemen
Fraternité
Christen Démocratie : christelijke opvattingen, oog voor gemeenschapszin en
naastenliefde
Overzicht christen democratie + christen democratische ministers in de federale regering
= zie apart document
Wat heeft dit betekent voor het recht?
Onze samenleving is doordrongen van het christendemocraten
gedachtengoed (bv verbod op bigamie)
1990 : kantelpunt door de abortuskwestie
Kindergeld
, Egalité
Socialisme : ieder moet dezelfde mogelijkheden krijgen
Niet gelijk aan communisme : iedereen moet gelijk behandeld worden
Overzicht socialistische partijen en socialistische ministers in de federale regering
= zie apart document
Wat heeft dit betekent voor het recht?
Eind 19e eeuw…
Invloed van Karl Marx - tijd van Daens
= Karl Marx = Duitse filosoof en socioloog, beschouwd werd als de
grondlegger van het socialisme; theorie: hij ziet mensen als slaven in
fabrieken
Arbeiders verenigen zich: oprichting van de Spaarkas en het Syndicaat
= Arbeiders = toen heel veel armoede dus ze gaan beetje van hun loon gaan
sparen via de Spaarkas (voorloper mutualiteit); arbeiders gingen zich dus
meer en meer gaan verenigen en zo ontstond het syndicaat en de vakbonden
verder
1893: algemeen meervoudig stemrecht voor mannen
= hoe hoger de studies, hoe hoger het stemrecht
Begin 20ste eeuw:
Tijdens WOI groot ongenoegen over de denegrerende verhoudingen in het
leger tussen de Franstalige elite en de Vlaamse soldaten
= socialisme breekt door
1917: Russische revolutie - Bolsjewieken (communisten) komen aan de macht
Belgische overheid gaat samenzitten met de socialisten uit vrees voor een
Russisch scenario
-> invoering algemeen enkelvoudig stemrecht voor mannen
-> eerstkomende verkiezingen meer socialisten in het parlement
-> ontwikkeling van arbeidsrecht en sociaal recht
Samengevat:
- Oorspronkelijk: liberal en christendemocraten
- 1920-1970: vooral christendemocraten en socialisten
- Na 1970: wisselende combinaties
Nationalisme
Het volk moet zichzelf kunnen besturen, zonder inmenging van ander volk
Overzicht nationalistische partijen en nationalisten in de federale regering
= zie apart document
! Vlaams Belang nooit deel uitgemaakt vd federale/Vlaamse regering door cordon
sanitaire
, Cordon Sanitaire
o Wat?
De traditionele partijen willen het Vlaams Blok uitsluiten en isoleren
o Wanneer?
Sedert ‘zwarte zondag’ (1991) het Vlaamse blok brak toen national door, doch
al door Agalev gestart in 1989
o Waarom?
Vlaams Blok wordt als extreem rechts en racistisch beschouwd
o Nu
discussies pro en contra
o Toekomst
cordon nog houdbaar?
Nationalisme – periode tussen WOI en WOII
Eind WOI dus:
Duitsland: Verdrag van Versailles -> armoede en frustraties -> Hitler komt aan de
macht -> wil Duitsland terug trots en machtig maken
Hitler: 1930 = won de verkiezingen en wordt alleenheerser; 1939 = valt Polen
binnen = begin WOII
België:
- Problemen tussen Franstalige legerleiding en Vlaamse soldaten
- Rechtszaken tegen Vlamingen die volledig in het Frans verliepen
-
grote onvrede bij de Vlamingen -> voedingsbodem voor Vlaams Nationalisme
WOII:
Vlamingen krijgen van de Duitse bezetter de kans om samen te werken onder de
belofte van zelfbestuur
Nederlaag voor Duitsers én Vlamingen -> 20 jaar lang nog nauwelijks van invloed
= Vlamingen wisten eerst niets van die jodenuitrooiing en de praktijken van de
Duitsers
Vanaf 1960:
Universiteit Leuven – lessen in het Frans = studentenprotest -> ondanks grote
rellen halen de studenten hun slag thuis -> opflakkering Vlaams nationalism ->
opleving van de Volksunie
Diverse staatshervormingen: meer bevoegdheden voor de gemeenschappen
Maar volksunie niet radical genoeg volgens sommigen -> oprichting Vlaams Blok
(nu: Vlaams Belang)
