Inleiding: Vier dimensies
Vrijzinnig humanisme is een levensbeschouwing. De levensbeschouwing verwijst naar onze kijk op de wereld,
op de mens, op de maatschappij en op de zin van dit alles. Dit op een min of meer duidelijk gestelde en
geordende manier.
Vier dimensies:
Wereldbeeld
Mensbeeld
Maatschappijbeeld
Zin-beeld
Binnen het vrijzinnig humanisme gebruiken we de term zin-beeld om onze visie en betekenis van het leven te
bekijken. De term stelt eigenlijk bij andere levensbeschouwingen het ‘godsbeeld’ voor. Vrijzinnig humanisten
geloven niet in goden.
Het begrip wereldbeeld verwijst naar het geheel van opvattingen en inzichten over de natuurlijke werkelijkheid
en over de mens als deel van die natuurlijke werkelijkheid.
De vier dimensies samen worden binnen het vrijzinnig humanisme naar voren geschoven als de algemene
levensvisie.
De vier dimensies zijn gebaseerd op de vragen van Immanuel Kant. Het zijn vragen waar elke mens al wel eens
op heeft gebotst en waar een levensbeschouwing antwoord op probeert te geven. De mens is van nature een
nieuwsgierig wezen. Een levensbeschouwing verhoudt zich altijd met de vraag ‘wat kan ik kennen’ die
Immanuel Kant zich afvroeg. De mens is opzoek naar kennis en probeert te vatten hoe de dingen in elkaar
zitten.
Afhankelijk van het mensbeeld van een levensbeschouwing of godsdienst zullen vragen op verschillende
manieren beantwoord worden.
We zien de mens als een moreel handelend wezen in een sociale context. Doordat de mens bewust is van
zichzelf is hij ook in staat tot bewust gericht handelen. Hij kan dus dingen doen met een reden of een met een
bepaald doel. Natuurlijk bekijken we niet naar alle menselijke handelingen vanuit een moreel oogpunt, als we
gaan wandelen gaat niemand beweren dat ik hierdoor een goed of slecht mens ben. Maar voor bepaalde
handelingen is dit wel zo, handelingen die een invloed hebben op het welzijn van andere mensen, etc.
Sommige handelingen kunnen dus ook moreel afgekeurd worden terwijl andere handelingen juist
aangemoedigd zullen worden. De mens zal vaak beslissingen moeten nemen waarbij hij niet weet welke keuze
moreel correct is hierbij zullen levensbeschouwingen ook verschillende antwoorden geven.
De mens stelt zich soms vragen omtrent de betekenis van de wereld en van zijn leefwereld. We kunnen hierin
vaststellen dat de mens hierin uniek is want hij stelt zinvragen met betrekking tot de wereld maar ook tot
betrekking van het leven. De mens is dus opzoek naar de zin van het bestaan. Iedere levensbeschouwing heeft
wel iets anders te zeggen over de zin van het leven, over geluk en de dood. Wij als vrijzinnig humanist gaan
deze vragen beantwoorden volgens het zin-beeld.
1
,We kunnen vaststellen dat de vier dimensies in de werkelijkheid niet strikt gescheiden zijn want dat ze in feite
met elkaar verbonden zijn. Een levensbeschouwing is een samenhangend geheel.
Humanisten zijn mensen met een open geest, ze blijven zoeken naar kennis, de waarheid, geluk, het goede
leven, … .Ze zijn ook vooruitstrevend, modern, progressief, … .Er bestaat niet zo iets als een vrijzinnig
humanistische bijbel ze vinden dat ieder mens hun eigen verhaal zou moeten schrijven.
2
, Hoofdstuk 1: Visie op de wereld
Een vrijzinnig humanistisch wereldbeeld is rationeel, wetenschappelijk en argumentatief van aard. Het
wereldbeeld is gebaseerd op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek en op argumentatie (ontstaan van
de aarde gebeurt aan de hand van de bigbang en niet volgens jezus christus).
Het vrijzinnige humanistische wereldbeeld bestaat niet. De wetenschap evolueert constant en wat vandaag als
zeker wordt gezien kan morgen misschien worden tegengesproken. Daarom zeggen we dat het vrijzinnige
humanistische wereldbeeld niet bestaat. Natuurlijk is het wel zo dat het wereldbeeld een zeker basis heeft
opgebouwd. Zo denken we aan het ontstaan van de mens, als vrijzinnig humanisten nemen we de
evolutietheorie aan omdat dit de meest zekere is.
Het vrijzinnig humanistisch wereldbeeld is dus niet gebaseerd op geloof, traditie, cultuur, gewoonte, … maar
op wetenschap en argumentatie.
1.1 Ik zoek, vrij en vrolijk:
Voor een vrijzinnig humanist is vrij onderzoek of vrijheid van onderzoek essentieel. Via vrij onderzoek is het
mogelijk om betrouwbare uitspraken te doen over de werkelijkheid.
Vrij onderzoek = in het onderzoek laat men zich niet zomaar leiden door wat reeds eerder over een bepaald
onderzoeksobject werd gezegd of gepubliceerd. Men gaat dus niet uit dat ze op voorhand al de waarheid
weten.
Vrij onderzoek probeert dus zo open, objectief en kritisch mogelijk aan onderzoek te doen. Onderzoekers
mogen zich dus niet laten leiden door geloof, dogma’s, … Ze mogen enkel de feiten voor zich laten spreken.
Vrij onderzoek is geen eenvoudige opdracht aangezien een mens gemakkelijk geneigd is zich vast te klampen
aan gekend denkpatronen.
“Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht,
noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten
zelf, want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken.” Deze uitspraak wil eigenlijk zeggen dat alle
feiten klaar en duidelijk zouden moeten zijn binnen de wetenschap maar vandaag de dag is het binnen de
wetenschap niet meer zo eenvoudig is. Tot op een bepaalde hoogte worden wetenschappelijke feiten
afgesproken, overeengekomen of als momenteel het meest waarschijnlijke aangenomen. Dit betekent niet dat
er geen sprake meer is van objectiviteit.
Bij vrij onderzoek moeten we ook steeds in het achterhoofd houden dat hiermee ook het attitudinale bedoeld
wordt. Je moet proactief opzoek gaan naar elementen die eigen mening, visie, … kunnen aantasten.
Wetenschapsbeoefening = een onderzoeker gaat zijn beeld van de werkelijkheid in overeenstemming
proberen te brengen met zijn veronderstellingen, in plaats van zijn wereldbeeld aan te passen aan de feiten.
Een gelovige wetenschapper doet aan vrij onderzoek als hij in staat is zijn basisuitgangspunten in het
onderzoek mee in vraag te stellen maar dit is ook iets dat een ongelovige wetenschapper moet doen.
3
Vrijzinnig humanisme is een levensbeschouwing. De levensbeschouwing verwijst naar onze kijk op de wereld,
op de mens, op de maatschappij en op de zin van dit alles. Dit op een min of meer duidelijk gestelde en
geordende manier.
Vier dimensies:
Wereldbeeld
Mensbeeld
Maatschappijbeeld
Zin-beeld
Binnen het vrijzinnig humanisme gebruiken we de term zin-beeld om onze visie en betekenis van het leven te
bekijken. De term stelt eigenlijk bij andere levensbeschouwingen het ‘godsbeeld’ voor. Vrijzinnig humanisten
geloven niet in goden.
Het begrip wereldbeeld verwijst naar het geheel van opvattingen en inzichten over de natuurlijke werkelijkheid
en over de mens als deel van die natuurlijke werkelijkheid.
De vier dimensies samen worden binnen het vrijzinnig humanisme naar voren geschoven als de algemene
levensvisie.
De vier dimensies zijn gebaseerd op de vragen van Immanuel Kant. Het zijn vragen waar elke mens al wel eens
op heeft gebotst en waar een levensbeschouwing antwoord op probeert te geven. De mens is van nature een
nieuwsgierig wezen. Een levensbeschouwing verhoudt zich altijd met de vraag ‘wat kan ik kennen’ die
Immanuel Kant zich afvroeg. De mens is opzoek naar kennis en probeert te vatten hoe de dingen in elkaar
zitten.
Afhankelijk van het mensbeeld van een levensbeschouwing of godsdienst zullen vragen op verschillende
manieren beantwoord worden.
We zien de mens als een moreel handelend wezen in een sociale context. Doordat de mens bewust is van
zichzelf is hij ook in staat tot bewust gericht handelen. Hij kan dus dingen doen met een reden of een met een
bepaald doel. Natuurlijk bekijken we niet naar alle menselijke handelingen vanuit een moreel oogpunt, als we
gaan wandelen gaat niemand beweren dat ik hierdoor een goed of slecht mens ben. Maar voor bepaalde
handelingen is dit wel zo, handelingen die een invloed hebben op het welzijn van andere mensen, etc.
Sommige handelingen kunnen dus ook moreel afgekeurd worden terwijl andere handelingen juist
aangemoedigd zullen worden. De mens zal vaak beslissingen moeten nemen waarbij hij niet weet welke keuze
moreel correct is hierbij zullen levensbeschouwingen ook verschillende antwoorden geven.
De mens stelt zich soms vragen omtrent de betekenis van de wereld en van zijn leefwereld. We kunnen hierin
vaststellen dat de mens hierin uniek is want hij stelt zinvragen met betrekking tot de wereld maar ook tot
betrekking van het leven. De mens is dus opzoek naar de zin van het bestaan. Iedere levensbeschouwing heeft
wel iets anders te zeggen over de zin van het leven, over geluk en de dood. Wij als vrijzinnig humanist gaan
deze vragen beantwoorden volgens het zin-beeld.
1
,We kunnen vaststellen dat de vier dimensies in de werkelijkheid niet strikt gescheiden zijn want dat ze in feite
met elkaar verbonden zijn. Een levensbeschouwing is een samenhangend geheel.
Humanisten zijn mensen met een open geest, ze blijven zoeken naar kennis, de waarheid, geluk, het goede
leven, … .Ze zijn ook vooruitstrevend, modern, progressief, … .Er bestaat niet zo iets als een vrijzinnig
humanistische bijbel ze vinden dat ieder mens hun eigen verhaal zou moeten schrijven.
2
, Hoofdstuk 1: Visie op de wereld
Een vrijzinnig humanistisch wereldbeeld is rationeel, wetenschappelijk en argumentatief van aard. Het
wereldbeeld is gebaseerd op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek en op argumentatie (ontstaan van
de aarde gebeurt aan de hand van de bigbang en niet volgens jezus christus).
Het vrijzinnige humanistische wereldbeeld bestaat niet. De wetenschap evolueert constant en wat vandaag als
zeker wordt gezien kan morgen misschien worden tegengesproken. Daarom zeggen we dat het vrijzinnige
humanistische wereldbeeld niet bestaat. Natuurlijk is het wel zo dat het wereldbeeld een zeker basis heeft
opgebouwd. Zo denken we aan het ontstaan van de mens, als vrijzinnig humanisten nemen we de
evolutietheorie aan omdat dit de meest zekere is.
Het vrijzinnig humanistisch wereldbeeld is dus niet gebaseerd op geloof, traditie, cultuur, gewoonte, … maar
op wetenschap en argumentatie.
1.1 Ik zoek, vrij en vrolijk:
Voor een vrijzinnig humanist is vrij onderzoek of vrijheid van onderzoek essentieel. Via vrij onderzoek is het
mogelijk om betrouwbare uitspraken te doen over de werkelijkheid.
Vrij onderzoek = in het onderzoek laat men zich niet zomaar leiden door wat reeds eerder over een bepaald
onderzoeksobject werd gezegd of gepubliceerd. Men gaat dus niet uit dat ze op voorhand al de waarheid
weten.
Vrij onderzoek probeert dus zo open, objectief en kritisch mogelijk aan onderzoek te doen. Onderzoekers
mogen zich dus niet laten leiden door geloof, dogma’s, … Ze mogen enkel de feiten voor zich laten spreken.
Vrij onderzoek is geen eenvoudige opdracht aangezien een mens gemakkelijk geneigd is zich vast te klampen
aan gekend denkpatronen.
“Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht,
noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten
zelf, want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken.” Deze uitspraak wil eigenlijk zeggen dat alle
feiten klaar en duidelijk zouden moeten zijn binnen de wetenschap maar vandaag de dag is het binnen de
wetenschap niet meer zo eenvoudig is. Tot op een bepaalde hoogte worden wetenschappelijke feiten
afgesproken, overeengekomen of als momenteel het meest waarschijnlijke aangenomen. Dit betekent niet dat
er geen sprake meer is van objectiviteit.
Bij vrij onderzoek moeten we ook steeds in het achterhoofd houden dat hiermee ook het attitudinale bedoeld
wordt. Je moet proactief opzoek gaan naar elementen die eigen mening, visie, … kunnen aantasten.
Wetenschapsbeoefening = een onderzoeker gaat zijn beeld van de werkelijkheid in overeenstemming
proberen te brengen met zijn veronderstellingen, in plaats van zijn wereldbeeld aan te passen aan de feiten.
Een gelovige wetenschapper doet aan vrij onderzoek als hij in staat is zijn basisuitgangspunten in het
onderzoek mee in vraag te stellen maar dit is ook iets dat een ongelovige wetenschapper moet doen.
3
