Inhoudsopgave
TIB Les 1: Theorie:.......................................................................................................................................... 2
TIB Les 2: Realisme......................................................................................................................................... 4
Les 3 Regimetheorie:.................................................................................................................................... 15
Les 4: Constructivisme.................................................................................................................................. 24
Les 5: Historisch materialisme (neomarxisme).............................................................................................. 29
Les 6: Samenwerking, 2 level games & afdwingbaarheid: (zie les 3)..............................................................35
Les 7: Sancties & afdwinging/naleving:......................................................................................................... 40
Les 8: de democratische vrede...................................................................................................................... 49
Les 9: Feminist internationale betrekkingen.................................................................................................54
Les 10: Klimaatverandering & internationale samenwerking.........................................................................68
Les 11: Europese integratie........................................................................................................................... 71
1
,TIB Les 1: Theorie:
TIB zal overzicht bieden van analyse-benaderingen; welke verklaringen van fenomenen in de
internationale politiek?
Hierbij wordt er nadruk gelegd op verklarende theorie (die peilt naar de causaliteit)
gebaseerd op empirisch onderzoek.
à Verklarende theorie: het begrijpen waarom bepaalde gebeurtenissen of
situaties plaatsvinden door middel van theoretische raamwerken.
à Peilen naar causaliteit: onderzoekers zijn opzoek naar causale relaties; ze
proberen vast te stellen welke factoren of variabelen andere factoren
beïnvloeden. Welke factoren zijn de oorzaak van bepaalde uitkomsten?
à Gebaseerd op empirisch onderzoek: de onderzoeksbenadering steunt op het
verzamelen van feitelijke gegevens en empirische observaties om hun
theorieën en hypothesen te testen.
Wat is theorie?
- Een woord met meerdere betekenissen: Het is een verklaring voor een fenomeen;
een stelling/hypothese; een set van hypothesen; een geheel van aannames,
concepten en hypothesen; een manier waarmee men particuliere/concrete
stellingen kan afleiden van algemene/abstracte begrippen en stellingen.
à Elke theorie werkt met aannames—impliciet of expliciet: een simplificerende
aanname of de eindeloze ketting van waarom-vragen te stoppen. Aannames
moeten niet realistisch zijn; dit hangt af van de doelstelling en van hun nut
om fenomen te verklaren.
à Er zijn twee soorten hypothesen:
1) Probabilistisch: “waarschijnlijker dat …”
2) Deterministisch: noodzakelijke en voldoende voorwaarden.
- Het is een antwoord op algemene vs. particuliere waarom-vragen:
à Algemeen: Waarom voeren staten oorlog?
à Particulier: Waarom heeft de VS Irak veroverd?
- Theorie is een antwoord op een algemene vraag: dit door middel van een
afhankelijke en onafhankelijke variabele:
à Hetgeen te verklaren is de afhankelijke variabele.
à Hetgeen verklaart is de onafhankelijke variabele.
à De onafhankelijke variabele is de oorzaak; de waarde hiervan hangt los van
andere variabelen die besproken worden. De afhankelijke variabele is het
gevolg; de waarde hiervan hangt af van de manipulatie door de
onafhankelijke variabele. Het is dus afhankelijk van jouw onafhankelijke
variabele.
- De onafhankelijke en afhankelijke variabele zoeken:
1) Zoek naar causale relaties: Probeer te begrijpen welke variabelen invloed
hebben op andere variabelen. Kijk naar verbanden die suggereren dat
veranderingen in één variabele leiden tot veranderingen in een andere
variabele. Dit wijst vaak op de onafhankelijke en afhankelijke variabelen.
2
, 2) Identificeer de actieve factor: De onafhankelijke variabele is meestal degene
die als oorzaak of actieve factor wordt beschouwd. Het is degene waarvan
wordt aangenomen dat deze invloed heeft op de andere variabele(n).
3) Zoek naar uitkomsten: De afhankelijke variabele is degene die wordt
beïnvloed of beïnvloedbaar is door de onafhankelijke variabele. Dit is vaak de
uitkomst of het resultaat dat wordt bestudeerd.
4) Let op het taalgebruik: Woorden zoals "leidt tot," "beïnvloedt," "heeft
invloed op," "veroorzaakt," "afhankelijk van," en "geassocieerd met" kunnen
aanwijzingen geven over de causale relaties tussen variabelen.
- Een goede theorie:
à Heeft heldere concepten—ladder van abstractie: verwijst naar het idee dat
concepten variëren in abstractieniveau, van zeer abstract tot zeer concreet.
Door concepten helder te definiëren, kan men deze goed begrijpen.
à Is logisch consistent waarbij de formuleringen van oorzaak-gevolg relaties
niet contradictorisch zijn met elkaar.
à Het informatiegehalte is hoog: het kan veel empirische fenomenen
verklaren.
à Het is empirisch nuttig: de waarom-vraag van de hypothese kan er mee
beantwoord worden.
à De richting van de causaliteit: dit verwijst naar of A de oorzaak is van B of B
juist de oorzaak is van A, of misschien zijn er wel wederzijdse oorzaak-
gevolgrelaties. Het begrijpen van de richting van de causaliteit is belangrijk
om te voorkomen dat men de oorzaak-gevolgrelaties foutief interpreteert.
3
, TIB Les 2: Realisme
3 analyseniveaus in IB (Waltz 1959):
- Realist Kenneth Waltz creëerde “3 images of analysis” oftewel 3 analyseniveaus
om uit te leggen hoe conflict ontstaat in internationale politiek. Hierbij
onderscheidde hij drie niveaus over de oorzaken van oorlog. Sindsdien worden
deze 3 analyseniveaus gebruikt om conflicten in internationale politiek te
verklaren. Deze drie niveaus zijn:
1) Individueel/menselijke natuur en psychologie:
Waltz stelde dat oorlog vaak veroorzaakt wordt door de aard van
bepaalde politieke leiders (Napoleon of Saddam Hoessein), of door de
menselijke natuur in het algemeen.
Onderzoekers richten zich hierbij op de rol van individuen in de
internationale politiek. Hierbij tracht men de psychologische en
menselijke aard van politieke actoren te begrijpen (zoals leiders van
staten).
Dit komt overeen met het klassieke realisme.
2) Eenheden/ units /collectieve actoren:
Het tweede niveau stelt dat oorlogen vaak veroorzaakt worden door de
binnenlandse samenstelling van staten.
Hierbij stellen sommigen dat een voorbeeld hiervan kan gevonden
worden in de hedendaagse westerse wereld bij het idee dat niet-
democratische staten, vanwege hun interne samenstelling, oorlogen
beginnen.
Onderzoekers analyseren hierbij de acties en kenmerken van
collectieve actoren (zoals staten die intern bestaan uit stad(staten),
firma’s partijen, lobby’s NGO’s, instituties, …). Hier bestuderen
onderzoekers hoe deze eenheden handelen, onderling communiceren
en samenwerken op het internationale toneel.
Waltz uitte kritiek op theorieën van niveau 2. Hij noemde deze
“reductionist” omdat deze zich voornamelijk beperken tot (het gedrag
van) eenheden en niet dieper ingaan op de structuur van het
internationale systeem zelf.
3) Structuur van het internationale systeem (kijkend naar het systeem):
Het derde niveau is volgens Waltz het meest invloedrijk wat betreft de
oorzaken van oorlog (alhoewel dat ze alle drie noodzakelijk zijn). Het
derde niveau stelt dat de oorzaken van oorlog gevonden worden op
het systematisch niveau; namelijk dat de anarchistische structuur van
het internationale systeem de grondoorzaak van oorlog is. Hierbij
wordt anarchie gezien als een toestand waarin er geen internationale
soeverein is die de interacties tussen autonome natiestaten regelt. Er is
geen hogere macht op het internationale niveau dat staten te hulp kan
schieten wanneer deze in de problemen komt. Volgens Waltz, is het dit
besef (dat elke staat op elk moment toevlucht kan nemen tot
gewapend geweld), dat elke staat dwingt altijd voorbereid te zijn op die
onvoorziene gebeurtenis.
4
TIB Les 1: Theorie:.......................................................................................................................................... 2
TIB Les 2: Realisme......................................................................................................................................... 4
Les 3 Regimetheorie:.................................................................................................................................... 15
Les 4: Constructivisme.................................................................................................................................. 24
Les 5: Historisch materialisme (neomarxisme).............................................................................................. 29
Les 6: Samenwerking, 2 level games & afdwingbaarheid: (zie les 3)..............................................................35
Les 7: Sancties & afdwinging/naleving:......................................................................................................... 40
Les 8: de democratische vrede...................................................................................................................... 49
Les 9: Feminist internationale betrekkingen.................................................................................................54
Les 10: Klimaatverandering & internationale samenwerking.........................................................................68
Les 11: Europese integratie........................................................................................................................... 71
1
,TIB Les 1: Theorie:
TIB zal overzicht bieden van analyse-benaderingen; welke verklaringen van fenomenen in de
internationale politiek?
Hierbij wordt er nadruk gelegd op verklarende theorie (die peilt naar de causaliteit)
gebaseerd op empirisch onderzoek.
à Verklarende theorie: het begrijpen waarom bepaalde gebeurtenissen of
situaties plaatsvinden door middel van theoretische raamwerken.
à Peilen naar causaliteit: onderzoekers zijn opzoek naar causale relaties; ze
proberen vast te stellen welke factoren of variabelen andere factoren
beïnvloeden. Welke factoren zijn de oorzaak van bepaalde uitkomsten?
à Gebaseerd op empirisch onderzoek: de onderzoeksbenadering steunt op het
verzamelen van feitelijke gegevens en empirische observaties om hun
theorieën en hypothesen te testen.
Wat is theorie?
- Een woord met meerdere betekenissen: Het is een verklaring voor een fenomeen;
een stelling/hypothese; een set van hypothesen; een geheel van aannames,
concepten en hypothesen; een manier waarmee men particuliere/concrete
stellingen kan afleiden van algemene/abstracte begrippen en stellingen.
à Elke theorie werkt met aannames—impliciet of expliciet: een simplificerende
aanname of de eindeloze ketting van waarom-vragen te stoppen. Aannames
moeten niet realistisch zijn; dit hangt af van de doelstelling en van hun nut
om fenomen te verklaren.
à Er zijn twee soorten hypothesen:
1) Probabilistisch: “waarschijnlijker dat …”
2) Deterministisch: noodzakelijke en voldoende voorwaarden.
- Het is een antwoord op algemene vs. particuliere waarom-vragen:
à Algemeen: Waarom voeren staten oorlog?
à Particulier: Waarom heeft de VS Irak veroverd?
- Theorie is een antwoord op een algemene vraag: dit door middel van een
afhankelijke en onafhankelijke variabele:
à Hetgeen te verklaren is de afhankelijke variabele.
à Hetgeen verklaart is de onafhankelijke variabele.
à De onafhankelijke variabele is de oorzaak; de waarde hiervan hangt los van
andere variabelen die besproken worden. De afhankelijke variabele is het
gevolg; de waarde hiervan hangt af van de manipulatie door de
onafhankelijke variabele. Het is dus afhankelijk van jouw onafhankelijke
variabele.
- De onafhankelijke en afhankelijke variabele zoeken:
1) Zoek naar causale relaties: Probeer te begrijpen welke variabelen invloed
hebben op andere variabelen. Kijk naar verbanden die suggereren dat
veranderingen in één variabele leiden tot veranderingen in een andere
variabele. Dit wijst vaak op de onafhankelijke en afhankelijke variabelen.
2
, 2) Identificeer de actieve factor: De onafhankelijke variabele is meestal degene
die als oorzaak of actieve factor wordt beschouwd. Het is degene waarvan
wordt aangenomen dat deze invloed heeft op de andere variabele(n).
3) Zoek naar uitkomsten: De afhankelijke variabele is degene die wordt
beïnvloed of beïnvloedbaar is door de onafhankelijke variabele. Dit is vaak de
uitkomst of het resultaat dat wordt bestudeerd.
4) Let op het taalgebruik: Woorden zoals "leidt tot," "beïnvloedt," "heeft
invloed op," "veroorzaakt," "afhankelijk van," en "geassocieerd met" kunnen
aanwijzingen geven over de causale relaties tussen variabelen.
- Een goede theorie:
à Heeft heldere concepten—ladder van abstractie: verwijst naar het idee dat
concepten variëren in abstractieniveau, van zeer abstract tot zeer concreet.
Door concepten helder te definiëren, kan men deze goed begrijpen.
à Is logisch consistent waarbij de formuleringen van oorzaak-gevolg relaties
niet contradictorisch zijn met elkaar.
à Het informatiegehalte is hoog: het kan veel empirische fenomenen
verklaren.
à Het is empirisch nuttig: de waarom-vraag van de hypothese kan er mee
beantwoord worden.
à De richting van de causaliteit: dit verwijst naar of A de oorzaak is van B of B
juist de oorzaak is van A, of misschien zijn er wel wederzijdse oorzaak-
gevolgrelaties. Het begrijpen van de richting van de causaliteit is belangrijk
om te voorkomen dat men de oorzaak-gevolgrelaties foutief interpreteert.
3
, TIB Les 2: Realisme
3 analyseniveaus in IB (Waltz 1959):
- Realist Kenneth Waltz creëerde “3 images of analysis” oftewel 3 analyseniveaus
om uit te leggen hoe conflict ontstaat in internationale politiek. Hierbij
onderscheidde hij drie niveaus over de oorzaken van oorlog. Sindsdien worden
deze 3 analyseniveaus gebruikt om conflicten in internationale politiek te
verklaren. Deze drie niveaus zijn:
1) Individueel/menselijke natuur en psychologie:
Waltz stelde dat oorlog vaak veroorzaakt wordt door de aard van
bepaalde politieke leiders (Napoleon of Saddam Hoessein), of door de
menselijke natuur in het algemeen.
Onderzoekers richten zich hierbij op de rol van individuen in de
internationale politiek. Hierbij tracht men de psychologische en
menselijke aard van politieke actoren te begrijpen (zoals leiders van
staten).
Dit komt overeen met het klassieke realisme.
2) Eenheden/ units /collectieve actoren:
Het tweede niveau stelt dat oorlogen vaak veroorzaakt worden door de
binnenlandse samenstelling van staten.
Hierbij stellen sommigen dat een voorbeeld hiervan kan gevonden
worden in de hedendaagse westerse wereld bij het idee dat niet-
democratische staten, vanwege hun interne samenstelling, oorlogen
beginnen.
Onderzoekers analyseren hierbij de acties en kenmerken van
collectieve actoren (zoals staten die intern bestaan uit stad(staten),
firma’s partijen, lobby’s NGO’s, instituties, …). Hier bestuderen
onderzoekers hoe deze eenheden handelen, onderling communiceren
en samenwerken op het internationale toneel.
Waltz uitte kritiek op theorieën van niveau 2. Hij noemde deze
“reductionist” omdat deze zich voornamelijk beperken tot (het gedrag
van) eenheden en niet dieper ingaan op de structuur van het
internationale systeem zelf.
3) Structuur van het internationale systeem (kijkend naar het systeem):
Het derde niveau is volgens Waltz het meest invloedrijk wat betreft de
oorzaken van oorlog (alhoewel dat ze alle drie noodzakelijk zijn). Het
derde niveau stelt dat de oorzaken van oorlog gevonden worden op
het systematisch niveau; namelijk dat de anarchistische structuur van
het internationale systeem de grondoorzaak van oorlog is. Hierbij
wordt anarchie gezien als een toestand waarin er geen internationale
soeverein is die de interacties tussen autonome natiestaten regelt. Er is
geen hogere macht op het internationale niveau dat staten te hulp kan
schieten wanneer deze in de problemen komt. Volgens Waltz, is het dit
besef (dat elke staat op elk moment toevlucht kan nemen tot
gewapend geweld), dat elke staat dwingt altijd voorbereid te zijn op die
onvoorziene gebeurtenis.
4
