Financieel Management
INHOUD
HOOFDSTUK 1: DE JAARREKENING ................................................................................................ 4
1.1. inleinding ...................................................................................................................................... 4
1.2. de onderdelen van de jaarrekening ............................................................................................. 6
1.2.1. de balans ............................................................................................................................... 6
1.3. bespreking van de balans ............................................................................................................. 9
1.3.1. bespreking van de activa ....................................................................................................... 9
1.3.2. bespreking van de passiva ................................................................................................... 17
1.4. de resultatenrekening ................................................................................................................ 22
1.4.2. analyse van de opbrengsten en kosten ............................................................................... 23
1.5. de resultaatverwerking .............................................................................................................. 26
Toelichting ......................................................................................................................................... 26
HOOFDSTUK 2: FINANCIËLE ANALYSE .......................................................................................... 27
2.1. inleiding ...................................................................................................................................... 27
2.2. voorbeeld nv XYZ ........................................................................................................................ 27
2.3. horizontale en verticale analyse ................................................................................................. 28
2.3.1. verticale analyse .................................................................................................................. 28
2.3.2. horizontale analyse ............................................................................................................. 29
2.4. liquiditeit .................................................................................................................................... 32
2.4.1. de cash ratio ........................................................................................................................ 33
2.4.2. De current ratio (CR) ........................................................................................................... 33
2.4.3. quick ratio (QR) of Acid Test (AT) ........................................................................................ 36
2.4.4. Netto bedrijfskapitaal (NBK) – Net working capital (NWC) ................................................. 36
2.4.5. Operationele periode en financieringsperiode ................................................................... 38
2.5. rendabiliteit ................................................................................................................................ 44
2.5.1. rendabiliteit van het eigen vermogen (REV) – Return On Equity (ROE).............................. 45
2.5.2. verkoopmarge – Sales on Profit Margin .............................................................................. 46
2.5.3. rendabiliteit totaal vermogen (RTV) – Return On Assets (ROA).......................................... 46
conclusie rendabiliteit van XYZ nv in 20X2 .................................................................................... 47
2.6. solvabiliteit ................................................................................................................................. 48
2.6.1. Algemene financiële onafhankelijkheid (AFO) – Equity Ratio (ER) ..................................... 48
2.6.2. de gearing ratio: schuld op eigen vermogen (S/EV) – Debt To Equity ................................ 49
2.6.3. algemene schuldgraad (ASG) – Debt Ratio (DR).................................................................. 50
1
,Financieel Management
besluit m.b.t. de solvabiliteit ......................................................................................................... 50
2.6.4. de financiële hefboom – Financial leverage ........................................................................ 51
2.7. marktwaarde-ratio’s ................................................................................................................... 53
2.7.1. winst per aandeel (WPA) – Earnings Per Share (EPS).......................................................... 54
2.7.2. de prijs/winst ratio (P/W) – Price/Earnings Ratio (P/E) ...................................................... 54
2.7.3. dividend rendement (DR) – Dividend Yield (DY) ................................................................. 55
HOOFDSTUK 3 : ANALYSE VAN DE KASSTROMEN (CASH FLOW ANALYSE) ..................................... 56
3.1. inleiding ...................................................................................................................................... 56
3.2. analyse van de liquiditeiten........................................................................................................ 56
3.3. het kasstroomoverzicht .............................................................................................................. 57
3.4. classificatie van kasstromen ....................................................................................................... 58
3.4.1. operationele activiteiten ..................................................................................................... 58
3.4.2. investeringsactiviteiten ....................................................................................................... 59
3.4.3. financieringsactiviteiten ...................................................................................................... 60
3.5. verschillende cashflowsituaties .................................................................................................. 60
HOOFDSTUK 4: BUDGETTERING EN FINANCIEEL PLAN ................................................................. 63
4.3. Het financieel plan...................................................................................................................... 63
4.3.1. de wettelijke regeling .......................................................................................................... 63
4.3.2. de inhoud van het financieel plan ....................................................................................... 63
4.3.3. de case Inhome: interieur@home (opdracht, geen theorie) .............................................. 64
HOOFDSTUK 6: HANDELSDOCUMENTEN EN BTW ........................................................................ 70
6.1. handelsdocumenten................................................................................................................... 70
6.1.1. het belang van handelsdocumenten ................................................................................... 70
6.1.2. de offerte ............................................................................................................................. 70
6.1.3. de bestelbon ........................................................................................................................ 71
6.1.4. de leveringsbon ................................................................................................................... 72
6.1.5. de factuur ............................................................................................................................ 72
6.1.6. creditnota ............................................................................................................................ 76
6.2. belasting op de toegevoegde waarde (btw)............................................................................... 76
6.2.1. btw....................................................................................................................................... 76
6.2.2. btw plichtigen ...................................................................................................................... 77
6.2.3. btw-stromen ........................................................................................................................ 78
6.2.4. btw-tarieven ........................................................................................................................ 78
6.2.5. btw en kostprijs ................................................................................................................... 79
2
,Financieel Management
6.2.6. verplichtingen handelaar..................................................................................................... 80
6.2.7. btw en buitenland ............................................................................................................... 80
info over testen .......................................................................................................................... 82
test PE1 (voorbeeldvragen) ............................................................................................................... 82
test PE2 – Colruyt 2022-2023 (voorbeeldvragen) ............................................................................. 83
Info examen ....................................................................................................................................... 84
3
,Financieel Management
HOOFDSTUK 1: DE JAARREKENING – (IN BOEK)
1.1. INLEINDING
Particulieren of organisaties die geïnteresseerd zijn in de financiële toestand van een bedrijf maken
heel vaak gebruik van de neergelegde jaarrekening van een onderneming, aangezien een
jaarrekening de belangrijkste financiële informatie van bedrijven of verenigingen bevat.
Jaarrekening = Een wettelijk document dat informatie bevat over de financiële situatie van de laatste
twee boekjaren.
− De jaarrekening vloeit rechtstreeks voort uit de boekhouding en ze bestaat officieel uit een
balans, een resultatenrekening en een toelichting.
− De neergelegde jaarrekeningen bevatten in de praktijk vaak extra informatie, zoals een verslag
aan de algemene vergadering, het verslag van de commissaris en eventueel een
kasstroomoverzicht.
Veel bedrijven maken naast de jaarrekening ook een jaarverslag op.
Jaarverslag = Bevat een overzicht van de ontwikkeling en de resultaten van het bedrijf, de
beschrijving van de voornaamste risico’s waarmee het bedrijf geconfronteerd wordt en inlichtingen
over omstandigheden die de ontwikkeling van de vennootschap aanmerkelijk kunnen beïnvloeden
− Samenvattende financiële gegevens, bedrijfsstrategie, geplande toekomstige activiteiten,
klantenevolutie,…
− Niet verplicht op te maken door niet-beursgenoteerde kleine vennootschappen
Sinds 17 juli 1975 is er de verplichting ingevoerd door de wetgeving om een jaarrekening neer te
leggen bij de Nationale Bank van België (NBB).
− Geldt niet voor:
o natuurlijke personen die handelaar zijn,
o vennootschappen met onbeperkte aansprakelijkheid (VOF,…),
o scholen, ziekenhuizen (indien geen grote of zeer grote vereniging/stichting),…
Je kan de jaarrekening ook opvragen bij de balanscentrale -> CONSULT
4
,Financieel Management
DE JAARREKENING OPSTELLEN VOLGENS EEN BEPAALD MODEL/SCHEMA
Kapitaalvennootschappen en kapitaalloze vennootschappen maken gebruik van een verschillend model
− Kapitaalvennootschappen (bv. nv) hebben een minimaal bedrag aan ingebracht kapitaal
− Kapitaalloze vennootschappen (bv. bv, cv) hebben geen minimumbedrag inbreng, wel
voldoende middelen om de toekomstige activiteiten uit te bouwen (financieel plan!: zie later)
De meeste bedrijven maken hun jaarrekening op volgens een standaardmodel (volledig, verkort,
micro). Andere ondernemingen volgen een specifiek opgelegd schema in functie van de wetgeving en
eigenheid binnen de sector (bv. banken). In functie van o.a. de grootte van de onderneming zal het
bedrijf één van de drie standaardmodellen moeten gebruiken.
− Volledig model: grote vennootschappen en al de beursgenoteerde vennootschappen (VOL)
o omzet (70) en aankoop goederen (60) en D&DG (61)
− Verkorte model: kleine vennootschappen (VKT)
o alleen brutomarge (70/74 min (60+61)) verplicht
− Micromodel: microvennootschappen (MIC)
o alleen brutomarge (70/74 min (60+61)) verplicht
Bij verenigingen en stichtingen zijn volgende standaardmodellen van toepassing
− Volledige model: zeer grote verenigingen en stichtingen
− Verkorte model: grote verenigingen en stichtingen
DE VERPLICHTING OM DE JAARREKENING OPENBAAR TE MAKEN EN NEER TE LEGGEN
Verplichtingen om de jaarrekening openbaar te maken gelden NIET voor
− Natuurlijke personen die handelaar zijn
− Kleine vennootschappen (vennoten onbeperkt aansprakelijk)
− Grote vennootschappen (vennoten onbeperkt aansprakelijk, indien geen enkele vennoot
rechtspersoon is)
− Ziekenhuizen, ziekenfondsen, beroepsfederaties, scholen en instellingen voor hoger onderwijs
(indien geen handelsvennootschap met beperkte aansprakelijkheid of grote/zeer grote vzw)
Grote en zeer grote verenigingen en stichtingen dienen hun jaarrekening bij de Nationale Bank neer
te leggen.
5
, Financieel Management
1.2. DE ONDERDELEN VAN DE JAARREKENING
De jaarrekening bestaat uit drie onderdelen
− Balans: Geeft het vermogen van de onderneming weer op een bepaalde datum.
o Alle bezittingen (activa) bv. machines, geld, voorraad,…
o Eigen vermogen en de schulden (passiva)
− Resultatenrekening: Geeft een overzicht van alle opbrengsten en kosten van een onderneming
gedurende het voorbije boekjaar.
o Totaal van alle opbrengsten en kosten leidt finaal tot het resultaat van het boekjaar
o Resultaat = opbrengsten – kosten
− Toelichting: achtergrondinformatie
o De sociale balans is geen onderdeel van de toelichting, ze wordt als een afzonderlijk
document neergelegd bij de Balanscentrale NBB
1.2.1. DE BALANS
Balans = Geeft het vermogen van de onderneming weer.
− De term vermogen verwijst ofwel naar de bezittingen (activa) ofwel de financiering van de
bezittingen (passiva).
Activa = De linkerhelft van de balans. Het zijn de bezittingen van een onderneming, ze bestaan uit
− Oprichtingskosten
− Vaste activa (bv. grond, gebouwen, machines, auto’s,…)
− Vlottende activa (bv. voorraden, geldbeleggingen,…)
Passiva = De rechterkant van de balans. Het geeft de oorsprong van de middelen weer.
− Eigen vermogen bestaat bij de opstart van een onderneming uit de ingebrachte middelen door
de aandeelhouders
− Vreemd vermogen omvat schulden of middelen die van derden werden verkregen (bv.
ontleende bedragen bij financiële instellingen, schulden aan leveranciers, schulden t.o.v. de
overheid,…)
Bij de balans na resultaatverwerking zien we dat de activa altijd gelijk zijn aan de passiva.
− De gebruikte middelen (activa) zijn gelijk aan de oorsprong van de middelen (passiva)
− Totaal van de activa (of de passiva) is gelijk aan het balanstotaal
6
INHOUD
HOOFDSTUK 1: DE JAARREKENING ................................................................................................ 4
1.1. inleinding ...................................................................................................................................... 4
1.2. de onderdelen van de jaarrekening ............................................................................................. 6
1.2.1. de balans ............................................................................................................................... 6
1.3. bespreking van de balans ............................................................................................................. 9
1.3.1. bespreking van de activa ....................................................................................................... 9
1.3.2. bespreking van de passiva ................................................................................................... 17
1.4. de resultatenrekening ................................................................................................................ 22
1.4.2. analyse van de opbrengsten en kosten ............................................................................... 23
1.5. de resultaatverwerking .............................................................................................................. 26
Toelichting ......................................................................................................................................... 26
HOOFDSTUK 2: FINANCIËLE ANALYSE .......................................................................................... 27
2.1. inleiding ...................................................................................................................................... 27
2.2. voorbeeld nv XYZ ........................................................................................................................ 27
2.3. horizontale en verticale analyse ................................................................................................. 28
2.3.1. verticale analyse .................................................................................................................. 28
2.3.2. horizontale analyse ............................................................................................................. 29
2.4. liquiditeit .................................................................................................................................... 32
2.4.1. de cash ratio ........................................................................................................................ 33
2.4.2. De current ratio (CR) ........................................................................................................... 33
2.4.3. quick ratio (QR) of Acid Test (AT) ........................................................................................ 36
2.4.4. Netto bedrijfskapitaal (NBK) – Net working capital (NWC) ................................................. 36
2.4.5. Operationele periode en financieringsperiode ................................................................... 38
2.5. rendabiliteit ................................................................................................................................ 44
2.5.1. rendabiliteit van het eigen vermogen (REV) – Return On Equity (ROE).............................. 45
2.5.2. verkoopmarge – Sales on Profit Margin .............................................................................. 46
2.5.3. rendabiliteit totaal vermogen (RTV) – Return On Assets (ROA).......................................... 46
conclusie rendabiliteit van XYZ nv in 20X2 .................................................................................... 47
2.6. solvabiliteit ................................................................................................................................. 48
2.6.1. Algemene financiële onafhankelijkheid (AFO) – Equity Ratio (ER) ..................................... 48
2.6.2. de gearing ratio: schuld op eigen vermogen (S/EV) – Debt To Equity ................................ 49
2.6.3. algemene schuldgraad (ASG) – Debt Ratio (DR).................................................................. 50
1
,Financieel Management
besluit m.b.t. de solvabiliteit ......................................................................................................... 50
2.6.4. de financiële hefboom – Financial leverage ........................................................................ 51
2.7. marktwaarde-ratio’s ................................................................................................................... 53
2.7.1. winst per aandeel (WPA) – Earnings Per Share (EPS).......................................................... 54
2.7.2. de prijs/winst ratio (P/W) – Price/Earnings Ratio (P/E) ...................................................... 54
2.7.3. dividend rendement (DR) – Dividend Yield (DY) ................................................................. 55
HOOFDSTUK 3 : ANALYSE VAN DE KASSTROMEN (CASH FLOW ANALYSE) ..................................... 56
3.1. inleiding ...................................................................................................................................... 56
3.2. analyse van de liquiditeiten........................................................................................................ 56
3.3. het kasstroomoverzicht .............................................................................................................. 57
3.4. classificatie van kasstromen ....................................................................................................... 58
3.4.1. operationele activiteiten ..................................................................................................... 58
3.4.2. investeringsactiviteiten ....................................................................................................... 59
3.4.3. financieringsactiviteiten ...................................................................................................... 60
3.5. verschillende cashflowsituaties .................................................................................................. 60
HOOFDSTUK 4: BUDGETTERING EN FINANCIEEL PLAN ................................................................. 63
4.3. Het financieel plan...................................................................................................................... 63
4.3.1. de wettelijke regeling .......................................................................................................... 63
4.3.2. de inhoud van het financieel plan ....................................................................................... 63
4.3.3. de case Inhome: interieur@home (opdracht, geen theorie) .............................................. 64
HOOFDSTUK 6: HANDELSDOCUMENTEN EN BTW ........................................................................ 70
6.1. handelsdocumenten................................................................................................................... 70
6.1.1. het belang van handelsdocumenten ................................................................................... 70
6.1.2. de offerte ............................................................................................................................. 70
6.1.3. de bestelbon ........................................................................................................................ 71
6.1.4. de leveringsbon ................................................................................................................... 72
6.1.5. de factuur ............................................................................................................................ 72
6.1.6. creditnota ............................................................................................................................ 76
6.2. belasting op de toegevoegde waarde (btw)............................................................................... 76
6.2.1. btw....................................................................................................................................... 76
6.2.2. btw plichtigen ...................................................................................................................... 77
6.2.3. btw-stromen ........................................................................................................................ 78
6.2.4. btw-tarieven ........................................................................................................................ 78
6.2.5. btw en kostprijs ................................................................................................................... 79
2
,Financieel Management
6.2.6. verplichtingen handelaar..................................................................................................... 80
6.2.7. btw en buitenland ............................................................................................................... 80
info over testen .......................................................................................................................... 82
test PE1 (voorbeeldvragen) ............................................................................................................... 82
test PE2 – Colruyt 2022-2023 (voorbeeldvragen) ............................................................................. 83
Info examen ....................................................................................................................................... 84
3
,Financieel Management
HOOFDSTUK 1: DE JAARREKENING – (IN BOEK)
1.1. INLEINDING
Particulieren of organisaties die geïnteresseerd zijn in de financiële toestand van een bedrijf maken
heel vaak gebruik van de neergelegde jaarrekening van een onderneming, aangezien een
jaarrekening de belangrijkste financiële informatie van bedrijven of verenigingen bevat.
Jaarrekening = Een wettelijk document dat informatie bevat over de financiële situatie van de laatste
twee boekjaren.
− De jaarrekening vloeit rechtstreeks voort uit de boekhouding en ze bestaat officieel uit een
balans, een resultatenrekening en een toelichting.
− De neergelegde jaarrekeningen bevatten in de praktijk vaak extra informatie, zoals een verslag
aan de algemene vergadering, het verslag van de commissaris en eventueel een
kasstroomoverzicht.
Veel bedrijven maken naast de jaarrekening ook een jaarverslag op.
Jaarverslag = Bevat een overzicht van de ontwikkeling en de resultaten van het bedrijf, de
beschrijving van de voornaamste risico’s waarmee het bedrijf geconfronteerd wordt en inlichtingen
over omstandigheden die de ontwikkeling van de vennootschap aanmerkelijk kunnen beïnvloeden
− Samenvattende financiële gegevens, bedrijfsstrategie, geplande toekomstige activiteiten,
klantenevolutie,…
− Niet verplicht op te maken door niet-beursgenoteerde kleine vennootschappen
Sinds 17 juli 1975 is er de verplichting ingevoerd door de wetgeving om een jaarrekening neer te
leggen bij de Nationale Bank van België (NBB).
− Geldt niet voor:
o natuurlijke personen die handelaar zijn,
o vennootschappen met onbeperkte aansprakelijkheid (VOF,…),
o scholen, ziekenhuizen (indien geen grote of zeer grote vereniging/stichting),…
Je kan de jaarrekening ook opvragen bij de balanscentrale -> CONSULT
4
,Financieel Management
DE JAARREKENING OPSTELLEN VOLGENS EEN BEPAALD MODEL/SCHEMA
Kapitaalvennootschappen en kapitaalloze vennootschappen maken gebruik van een verschillend model
− Kapitaalvennootschappen (bv. nv) hebben een minimaal bedrag aan ingebracht kapitaal
− Kapitaalloze vennootschappen (bv. bv, cv) hebben geen minimumbedrag inbreng, wel
voldoende middelen om de toekomstige activiteiten uit te bouwen (financieel plan!: zie later)
De meeste bedrijven maken hun jaarrekening op volgens een standaardmodel (volledig, verkort,
micro). Andere ondernemingen volgen een specifiek opgelegd schema in functie van de wetgeving en
eigenheid binnen de sector (bv. banken). In functie van o.a. de grootte van de onderneming zal het
bedrijf één van de drie standaardmodellen moeten gebruiken.
− Volledig model: grote vennootschappen en al de beursgenoteerde vennootschappen (VOL)
o omzet (70) en aankoop goederen (60) en D&DG (61)
− Verkorte model: kleine vennootschappen (VKT)
o alleen brutomarge (70/74 min (60+61)) verplicht
− Micromodel: microvennootschappen (MIC)
o alleen brutomarge (70/74 min (60+61)) verplicht
Bij verenigingen en stichtingen zijn volgende standaardmodellen van toepassing
− Volledige model: zeer grote verenigingen en stichtingen
− Verkorte model: grote verenigingen en stichtingen
DE VERPLICHTING OM DE JAARREKENING OPENBAAR TE MAKEN EN NEER TE LEGGEN
Verplichtingen om de jaarrekening openbaar te maken gelden NIET voor
− Natuurlijke personen die handelaar zijn
− Kleine vennootschappen (vennoten onbeperkt aansprakelijk)
− Grote vennootschappen (vennoten onbeperkt aansprakelijk, indien geen enkele vennoot
rechtspersoon is)
− Ziekenhuizen, ziekenfondsen, beroepsfederaties, scholen en instellingen voor hoger onderwijs
(indien geen handelsvennootschap met beperkte aansprakelijkheid of grote/zeer grote vzw)
Grote en zeer grote verenigingen en stichtingen dienen hun jaarrekening bij de Nationale Bank neer
te leggen.
5
, Financieel Management
1.2. DE ONDERDELEN VAN DE JAARREKENING
De jaarrekening bestaat uit drie onderdelen
− Balans: Geeft het vermogen van de onderneming weer op een bepaalde datum.
o Alle bezittingen (activa) bv. machines, geld, voorraad,…
o Eigen vermogen en de schulden (passiva)
− Resultatenrekening: Geeft een overzicht van alle opbrengsten en kosten van een onderneming
gedurende het voorbije boekjaar.
o Totaal van alle opbrengsten en kosten leidt finaal tot het resultaat van het boekjaar
o Resultaat = opbrengsten – kosten
− Toelichting: achtergrondinformatie
o De sociale balans is geen onderdeel van de toelichting, ze wordt als een afzonderlijk
document neergelegd bij de Balanscentrale NBB
1.2.1. DE BALANS
Balans = Geeft het vermogen van de onderneming weer.
− De term vermogen verwijst ofwel naar de bezittingen (activa) ofwel de financiering van de
bezittingen (passiva).
Activa = De linkerhelft van de balans. Het zijn de bezittingen van een onderneming, ze bestaan uit
− Oprichtingskosten
− Vaste activa (bv. grond, gebouwen, machines, auto’s,…)
− Vlottende activa (bv. voorraden, geldbeleggingen,…)
Passiva = De rechterkant van de balans. Het geeft de oorsprong van de middelen weer.
− Eigen vermogen bestaat bij de opstart van een onderneming uit de ingebrachte middelen door
de aandeelhouders
− Vreemd vermogen omvat schulden of middelen die van derden werden verkregen (bv.
ontleende bedragen bij financiële instellingen, schulden aan leveranciers, schulden t.o.v. de
overheid,…)
Bij de balans na resultaatverwerking zien we dat de activa altijd gelijk zijn aan de passiva.
− De gebruikte middelen (activa) zijn gelijk aan de oorsprong van de middelen (passiva)
− Totaal van de activa (of de passiva) is gelijk aan het balanstotaal
6
