SAMENVATTING STATISTIEK 1
Examen screenshots van oefeningen SPSS!!
Zie proefexamen!!!! Examen 20 MPC, 2 open vragen
Rekenmachine mee, geen grafisch (enkel +, -, :, x, ², vierkantswortel).
INHOUD
Hoofdstuk 1: de Statistiek in onderzoek................................................................................................. 3
Wat is statistiek?.......................................................................................................................................... 3
Wat is onderzoek?....................................................................................................................................... 4
Soorten onderzoek...................................................................................................................................... 5
Onderzoeksfasen.......................................................................................................................................... 7
Fase 1: de Vraagstelling........................................................................................................................ 7
Fase 2: De operationalisering............................................................................................................. 7
Fase 3: De Steekproefopzet................................................................................................................. 8
Fase 4: De Dataverzameling............................................................................................................. 10
Fase 5: Beschrijven en analyseren................................................................................................. 10
Fase 6: Het rapporteren..................................................................................................................... 10
Fasen in het onderzoek – voorbeelden............................................................................................. 11
Voorbeeld: aangeleerde aversie.......................................................................................................... 12
Hoofdstuk 2: Aan de slag met SPSS......................................................................................................... 13
Hoofdstuk 3: Operationalisering en meten van variabelen..........................................................14
Wat is operationalisering?..................................................................................................................... 14
Meetniveaus................................................................................................................................................ 14
Nominale variabelen – Nominaal meetniveau..........................................................................14
Ordinale variabelen – ordinaal meetniveau...............................................................................15
Interval variabelen – intervalmeetniveau..................................................................................16
Ratio variabelen – Ratiomeetniveau............................................................................................. 16
Kwantitatief: Discreet <> Continu.................................................................................................. 17
OVERZICHT............................................................................................................................................. 17
Betekenis van meetniveaus................................................................................................................... 18
Betrouwbaarheid en Validiteit............................................................................................................. 18
Toepassing: Itemanalyse........................................................................................................................ 19
Voorbeeld: tevredenheidsonderzoek – Zijn de werknemers tevreden?.........................19
Hoofdstuk 4: De Frequentieverdeling.................................................................................................... 22
Situering....................................................................................................................................................... 22
, Frequentieverdeling & tabellen........................................................................................................... 23
Tabellen van één variabele............................................................................................................... 23
Tabellen van kwantitatieve variabelen........................................................................................23
Tabellen van twee variabelen.......................................................................................................... 23
Data selecteren...................................................................................................................................... 24
Toepassing: percentielen................................................................................................................... 25
Frequentieverdeling & grafieken........................................................................................................ 26
Grafieken voor één variabele........................................................................................................... 26
Grafieken voor twee variabelen...................................................................................................... 27
Hoofdstuk 5: Centrummaten..................................................................................................................... 28
Situering................................................................................................................................................... 28
Definities...................................................................................................................................................... 28
Modus....................................................................................................................................................... 28
Mediaan.................................................................................................................................................... 29
Gemiddelde............................................................................................................................................. 30
Opmerkingen..................................................................................................................................................... 31
Hoofdstuk 6: Variabiliteitsmaten/Spreidingsmaten........................................................................33
Definities...................................................................................................................................................... 33
Bereik........................................................................................................................................................ 33
Interkwartielbereik............................................................................................................................. 33
Variantie................................................................................................................................................... 34
Standaardafwijking............................................................................................................................. 36
Variatiecoëfficiënt................................................................................................................................ 38
H5+H6, Toepassing: lineaire transformaties en standaardiseren..............................................39
Wat zijn lineaire transformaties?........................................................................................................ 39
Standaardiseren & Z-scores.................................................................................................................. 40
Van Z-scores naar nieuwe schaal........................................................................................................ 42
Praktijksamenvatting.............................................................................................................................. 43
Hoofdstuk 7: De Normale verdeling....................................................................................................... 43
Situering....................................................................................................................................................... 43
Een model voor een frequentieverdeling........................................................................................ 43
Definitie normaalverdeling................................................................................................................... 45
Standaardnormaalverdeling................................................................................................................. 45
Toepassingen en vraagstukken....................................................................................................... 46
2
, 3 STAPPEN KUNNEN OP EXAMEN!!!!........................................................................................... 47
Van kans naar score............................................................................................................................. 48
Hoofdstuk 8: De vorm van de verdeling................................................................................................ 48
Wat typeert een normaalverdeling?.................................................................................................. 48
Wat is scheefheid/symmetrie?............................................................................................................ 49
Scheefheid & symmetrie: Scheefheid meten via Skewness......................................................49
Wat is gewelfdheid?................................................................................................................................. 51
Gewelfdheid: Scheefheid meten via Kurtosis.................................................................................51
Dat typeert een normaalverdeling!.................................................................................................... 52
Hoofdstuk 9+10: Associatiematen.......................................................................................................... 53
Afwijkende frequentieverdeling(en)................................................................................................. 53
Voorbeeld 1: Eetgedrag...................................................................................................................... 53
Voorbeeld 2: Frank in de winter..................................................................................................... 55
Associatiematen........................................................................................................................................ 55
Voorbeeld 1: Schoolresultaten........................................................................................................ 55
Voorbeeld 2: Speeltuinveiligheid................................................................................................... 57
Voorbeeld 3: Yerkes-Dodson Law (kritische bemerking)....................................................59
Voorbeeld 4: Maakt geld gelukkig? (Kritische bemerking).................................................60
Voorbeeld 5: A cheesy ending (Kritische bemerking)...........................................................61
HOOFDSTUK 1: DE STATISTIEK IN ONDERZOEK
Wat is statistiek?
Statistiek= Verzamelen, classificeren, samenvatten, organiseren, analyseren en
interpreteren van gegevens. (niet alleen verzamelen, ook interpreteren!)
Statistiek als onderzoekhulpmiddel
Twee vormen van statistiek:
- Beschrijvende statistiek = zo goed mogelijk de gegevens proberen samen te
vatten. Gegevens van onderzoek voorstellen via kengetallen en/of grafische
presentatie
- Inductieve statistiek = de gegevens gebruiken om uitspraken te kunnen maken.
op grond van steekproefgegevens iets trachten te besluiten over de populatie.
Populatie = ALLE individuen waar we een uitspraak over willen maken. Deze
individuen komen allen in aanmerking voor het onderzoek
3
, Steekproef = een selectie/representatie van individuen uit de populatie
ALLE depressieve mensen 100 Vlaamse depressieve patiënten
ALLE Vlaamse lln van 6LO 4 Antwerpse klassen van 6LO
ALLE TP-studenten Alle TP-studenten die naar de les komen
ALLE … (Aantal) …
LINK TUSSEN STEEKPROEF/POPULATIE EN BESCHRIJVENDE/INDUCTIEVE STAT
Wat is onderzoek?
Onderzoek probeert waarnemingen om te vormen tot ware en algemene
uitspraken
- Observeerbaar, echte empirische data, GEEN fantasie/verzinsels/leugens
- Kenmerken van één of meerdere objecten (Kind, student, cliënt, test) (Objecten
hoeven geen personen te zijn! in praktijk wel vaak het geval)
Variabelen= eigenschap/kenmerk van de onderzoekseenheid (proefpersoon,
huishouden). =wat we gemeten hebben. Kenmerken die we hebben gemeten
kunnen we benoemen. Score op proefexamen, geslacht
- Iedere onderzoekseenheid/object/proefpersoon heeft één en slechts één
waarde per variabele (=mutueel exclusief). Bij proefexamen heb je per persoon
maar één score die je kan waarnemen
- De waarden op een variabele kunnen verschillen tussen de proefpersonen
(er zijn verschillen tussen personen, <-> constante)
- de waarden zijn observeerbaar/meetbaar (ook iets abstracts als IQ kan je
omvormen tot iets meetbaar, bv praktisch IQ met test meten)
- Verschillende soorten variabelen, afhankelijk van het soort onderzoek
- Afhankelijke variabele = eigenschap ter studie. Verschillen in deze variabele via
onderzoek trachten te verklaren. Zijn gevolg van verschillen in de onafhankelijke
variabele. Dus verschillen in de ONAFHANKELIJKE var zullen we beschouwen als
een oorzaak van de verschillen in de afhankelijke variabele.
- Onafhankelijke: Geslacht, grootte vd huishouding…. (per persoon constant, niet
wijzigen)
Afhankelijke: mate van depressie, gevoel van eenzaamheid, mate v milieubesef
Onderzoek probeert waarnemingen om te vormen tot ware en algemene
uitspraken
4
Examen screenshots van oefeningen SPSS!!
Zie proefexamen!!!! Examen 20 MPC, 2 open vragen
Rekenmachine mee, geen grafisch (enkel +, -, :, x, ², vierkantswortel).
INHOUD
Hoofdstuk 1: de Statistiek in onderzoek................................................................................................. 3
Wat is statistiek?.......................................................................................................................................... 3
Wat is onderzoek?....................................................................................................................................... 4
Soorten onderzoek...................................................................................................................................... 5
Onderzoeksfasen.......................................................................................................................................... 7
Fase 1: de Vraagstelling........................................................................................................................ 7
Fase 2: De operationalisering............................................................................................................. 7
Fase 3: De Steekproefopzet................................................................................................................. 8
Fase 4: De Dataverzameling............................................................................................................. 10
Fase 5: Beschrijven en analyseren................................................................................................. 10
Fase 6: Het rapporteren..................................................................................................................... 10
Fasen in het onderzoek – voorbeelden............................................................................................. 11
Voorbeeld: aangeleerde aversie.......................................................................................................... 12
Hoofdstuk 2: Aan de slag met SPSS......................................................................................................... 13
Hoofdstuk 3: Operationalisering en meten van variabelen..........................................................14
Wat is operationalisering?..................................................................................................................... 14
Meetniveaus................................................................................................................................................ 14
Nominale variabelen – Nominaal meetniveau..........................................................................14
Ordinale variabelen – ordinaal meetniveau...............................................................................15
Interval variabelen – intervalmeetniveau..................................................................................16
Ratio variabelen – Ratiomeetniveau............................................................................................. 16
Kwantitatief: Discreet <> Continu.................................................................................................. 17
OVERZICHT............................................................................................................................................. 17
Betekenis van meetniveaus................................................................................................................... 18
Betrouwbaarheid en Validiteit............................................................................................................. 18
Toepassing: Itemanalyse........................................................................................................................ 19
Voorbeeld: tevredenheidsonderzoek – Zijn de werknemers tevreden?.........................19
Hoofdstuk 4: De Frequentieverdeling.................................................................................................... 22
Situering....................................................................................................................................................... 22
, Frequentieverdeling & tabellen........................................................................................................... 23
Tabellen van één variabele............................................................................................................... 23
Tabellen van kwantitatieve variabelen........................................................................................23
Tabellen van twee variabelen.......................................................................................................... 23
Data selecteren...................................................................................................................................... 24
Toepassing: percentielen................................................................................................................... 25
Frequentieverdeling & grafieken........................................................................................................ 26
Grafieken voor één variabele........................................................................................................... 26
Grafieken voor twee variabelen...................................................................................................... 27
Hoofdstuk 5: Centrummaten..................................................................................................................... 28
Situering................................................................................................................................................... 28
Definities...................................................................................................................................................... 28
Modus....................................................................................................................................................... 28
Mediaan.................................................................................................................................................... 29
Gemiddelde............................................................................................................................................. 30
Opmerkingen..................................................................................................................................................... 31
Hoofdstuk 6: Variabiliteitsmaten/Spreidingsmaten........................................................................33
Definities...................................................................................................................................................... 33
Bereik........................................................................................................................................................ 33
Interkwartielbereik............................................................................................................................. 33
Variantie................................................................................................................................................... 34
Standaardafwijking............................................................................................................................. 36
Variatiecoëfficiënt................................................................................................................................ 38
H5+H6, Toepassing: lineaire transformaties en standaardiseren..............................................39
Wat zijn lineaire transformaties?........................................................................................................ 39
Standaardiseren & Z-scores.................................................................................................................. 40
Van Z-scores naar nieuwe schaal........................................................................................................ 42
Praktijksamenvatting.............................................................................................................................. 43
Hoofdstuk 7: De Normale verdeling....................................................................................................... 43
Situering....................................................................................................................................................... 43
Een model voor een frequentieverdeling........................................................................................ 43
Definitie normaalverdeling................................................................................................................... 45
Standaardnormaalverdeling................................................................................................................. 45
Toepassingen en vraagstukken....................................................................................................... 46
2
, 3 STAPPEN KUNNEN OP EXAMEN!!!!........................................................................................... 47
Van kans naar score............................................................................................................................. 48
Hoofdstuk 8: De vorm van de verdeling................................................................................................ 48
Wat typeert een normaalverdeling?.................................................................................................. 48
Wat is scheefheid/symmetrie?............................................................................................................ 49
Scheefheid & symmetrie: Scheefheid meten via Skewness......................................................49
Wat is gewelfdheid?................................................................................................................................. 51
Gewelfdheid: Scheefheid meten via Kurtosis.................................................................................51
Dat typeert een normaalverdeling!.................................................................................................... 52
Hoofdstuk 9+10: Associatiematen.......................................................................................................... 53
Afwijkende frequentieverdeling(en)................................................................................................. 53
Voorbeeld 1: Eetgedrag...................................................................................................................... 53
Voorbeeld 2: Frank in de winter..................................................................................................... 55
Associatiematen........................................................................................................................................ 55
Voorbeeld 1: Schoolresultaten........................................................................................................ 55
Voorbeeld 2: Speeltuinveiligheid................................................................................................... 57
Voorbeeld 3: Yerkes-Dodson Law (kritische bemerking)....................................................59
Voorbeeld 4: Maakt geld gelukkig? (Kritische bemerking).................................................60
Voorbeeld 5: A cheesy ending (Kritische bemerking)...........................................................61
HOOFDSTUK 1: DE STATISTIEK IN ONDERZOEK
Wat is statistiek?
Statistiek= Verzamelen, classificeren, samenvatten, organiseren, analyseren en
interpreteren van gegevens. (niet alleen verzamelen, ook interpreteren!)
Statistiek als onderzoekhulpmiddel
Twee vormen van statistiek:
- Beschrijvende statistiek = zo goed mogelijk de gegevens proberen samen te
vatten. Gegevens van onderzoek voorstellen via kengetallen en/of grafische
presentatie
- Inductieve statistiek = de gegevens gebruiken om uitspraken te kunnen maken.
op grond van steekproefgegevens iets trachten te besluiten over de populatie.
Populatie = ALLE individuen waar we een uitspraak over willen maken. Deze
individuen komen allen in aanmerking voor het onderzoek
3
, Steekproef = een selectie/representatie van individuen uit de populatie
ALLE depressieve mensen 100 Vlaamse depressieve patiënten
ALLE Vlaamse lln van 6LO 4 Antwerpse klassen van 6LO
ALLE TP-studenten Alle TP-studenten die naar de les komen
ALLE … (Aantal) …
LINK TUSSEN STEEKPROEF/POPULATIE EN BESCHRIJVENDE/INDUCTIEVE STAT
Wat is onderzoek?
Onderzoek probeert waarnemingen om te vormen tot ware en algemene
uitspraken
- Observeerbaar, echte empirische data, GEEN fantasie/verzinsels/leugens
- Kenmerken van één of meerdere objecten (Kind, student, cliënt, test) (Objecten
hoeven geen personen te zijn! in praktijk wel vaak het geval)
Variabelen= eigenschap/kenmerk van de onderzoekseenheid (proefpersoon,
huishouden). =wat we gemeten hebben. Kenmerken die we hebben gemeten
kunnen we benoemen. Score op proefexamen, geslacht
- Iedere onderzoekseenheid/object/proefpersoon heeft één en slechts één
waarde per variabele (=mutueel exclusief). Bij proefexamen heb je per persoon
maar één score die je kan waarnemen
- De waarden op een variabele kunnen verschillen tussen de proefpersonen
(er zijn verschillen tussen personen, <-> constante)
- de waarden zijn observeerbaar/meetbaar (ook iets abstracts als IQ kan je
omvormen tot iets meetbaar, bv praktisch IQ met test meten)
- Verschillende soorten variabelen, afhankelijk van het soort onderzoek
- Afhankelijke variabele = eigenschap ter studie. Verschillen in deze variabele via
onderzoek trachten te verklaren. Zijn gevolg van verschillen in de onafhankelijke
variabele. Dus verschillen in de ONAFHANKELIJKE var zullen we beschouwen als
een oorzaak van de verschillen in de afhankelijke variabele.
- Onafhankelijke: Geslacht, grootte vd huishouding…. (per persoon constant, niet
wijzigen)
Afhankelijke: mate van depressie, gevoel van eenzaamheid, mate v milieubesef
Onderzoek probeert waarnemingen om te vormen tot ware en algemene
uitspraken
4
