HC: Koude Oorlog
Oorzaken wantrouwen tussen het Westen en de SU:
- Tijdens WO l hadden Rusland, Engeland, Frankrijk en VS een bondgenootschap. Maar na de
Oktoberrevolutie sloot het communistisch geworden Rusland apart vrede met Duitsland. De bondgenoten
van Rusland beschouwden dat als verraad en stuurden troepen om de communisten ten val te brengen.
- Het Westen voelde zich bedreigd door de SU. In 1919 werd in Moskou de Komintern opgericht. Bijna alle
communistische groeperingen in de wereld sloten zich bij de Kominterna aan. Doel: bevordering
wereldrevolutie: hele wereld communistisch.
- De SU voelde zich bedreigd door het Westen. De SU vreesde dat het Westen na de burgeroorlog opnieuw
zou proberen een einde te maken aan het communisme in de SU: kapitalistische omsingeling.
- In 1938 trok Stalin uit de Conferentie van München de conclusie dat de SU niet op hulp ui West-Europa
hoefde te rekenen bij een Duitse aanval.
- Eind augustus 1939 sloten Hitler en Stalin een niet-aanvalsverdrag.
- In september 1939 werd Polen, bondgenoot van FR en ENG, door DU en SU aangevallen en verdeeld.
De basis van het wantrouwen tussen Oost en West zat in het verschil tussen Sovjet- en Westerse systeem:
Sovjet-systeem Westerse systeem
Sociale verhoudingen Klasseloze samenleving Gelaagde samenleving
Houding tegenover andere Nastreven van een Respecteren van andere regeringsvormen mits
landen communistische wereldrevolutie deze de eigen regeringsvorm niet bedreigen
Politieke stelsel Communistische partijdictatuur Parlementaire meer-partijen-democratie
Staat versus individu Totalitaire staat Democratie / individuele vrijheid
Economie Planeconomie markteconomie
VS en SU raakten beide betrokken bij WO ll:
- SU raakte direct betrokken door het Hitler-Stalin-pact.
- VS raakte betrokken door de Japanse aanval op marinebasis Pearl Harbor.
Versterking wantrouwen door 2 kwesties:
1. Het Tweede Front, Duitsland viel in juni 1941 de SU binnen. Vanaf 1941 tot 1944 vocht driekwart van het
Duitse leger aan het Oostfront. Stalin wilde een tweede front: invasie van de westerse Geallieerden in
Frankrijk, om de Duitse druk aan het Oostfront te verlichten.
2. De Poolse kwestie, gebeurtenissen:
De Poolse regering, die na het uitbreken van de oorlog naar Engeland was gevlucht, eiste dat na de
oorlog de oude grenzen van Polen zouden worden hersteld. Dat zou de teruggave betekenen van gebied
dat dor de SU in 1939 was veroverd. Stalin boos: het gebied hoorde vóor WO l bij Rusland.
In 1943 vermoordden Russen tienduizenden door hen krijgsgevangen gemaakt Poolse officieren en
andere Polen uit de bovenlaag van de bevolking.
In augustus 1944 kwam het Poolse verzet in Warschau in opstand tegen Duitse bezetter. SU hielp niet.
De SU hielp Polen een communistische regering aan de macht.
Verschillende doelen DU en westerse Geallieerden toekomst van Duitsland.
Duitsland:
- Duitsland militair zwak houden.
- Hoge herstelbetalingen voor de in de oorlog aangericht schade.
- Alleen een regering toestaan die niet tegen de SU was.
De westerse Geallieerden:
- Duitsland moet in de eigen behoeften zou kunnen voorzien.
- Een democratische regering.
- Geen hoge herstelbetalingen.
1
, Conferentie van Jalta: De Grote Drie: Roosevelt, Churchill en Stalin.
Conferentie van Potsdam: De Grote Drie: Truman, Attlee en Stalin.
Voorlopige besluiten over Duitsland:
- Duitsland werd in 4 bezettingszones verdeeld: SU, VS, GB en FR. Berlijn ook in 4 zones.
- Duitsland moest in het oosten gebeid aan Polen afstaan.
- Oostenrijk (door de Anschluss) werd weer gescheiden van Duitsland en apart in 4 bezettingszones verdeeld.
- Het politieke leven zou op democratische grondslag worden gereorganiseerd.
- Het nazisme zou worden uitgeroeid en de oorlogsmisdadigers zouden worden berecht.
- Duitsland zou volledig worden ontwapen den de oorlogsindustrie zou worden ontmanteld.
- Aan Duitsland werden vooral ten behoeve van de SU herstelbetalingen opgelegd.
- Duisland zou gedurende de tijd van de bezetting als een economische eenheid worden beschouwd.
Verschillen in economische aanpak in Duitsland:
- De SU schafte in haar zone het particulier bezit van grond, fabrieken, banken en verzekeringsmaatschappijen
af en haalde zoveel mogelijk schadevergoeding uit haar zone.
- De westerse Geallieerden zone handhaafden het particulier bezit en bevorderden het economisch herstel.
De onderhandelingen over Duitsland mislukten definitief toen in 1947 de VS en Engeland hun zones
samenvoegden tot een economische eenheid.
Europa raakte verdeeld in twee invloedssferen:
- De SU wilde, na herhaalde malen vanuit het Westen te zijn aangevallen, veiligheid door een buffer in
Midden-Europa tegen westerse agressie. Die buffer wilde de SU aanbrengen door met geweld
communistische partijen in een aantal Midden-Europese staten aan de macht te helpen.
- De VS wilden voorkomen dat het nog maar net van fascistische dictaturen bevrijde Europa in handen zou
vallen van de communistische dictatuur van de SU. Zij zagen het communisme als een bedreiging van de
westerse parlementaire democratie.
IJzeren Gordijn: scheidslijn in Europa tussen de westerse invloedssfeer en die van de SU en haar bondgenoten.
2 mogelijke redenen waarom de VS en de SU in hun propaganda een vijandbeeld ontwikkelden:
- Om hun optreden te verklaren en te verdedigen. Voor zowel de SU als de VS gold dat elk optreden in de
Koude Oorlog was bedoeld om het ‘goede’ te verdedigen en het ‘kwade’ aan te vallen.
- Omdat zij geloofden in dit vijandbeeld en de juistheid ervan meenden te kunnen bewijzen.
Vijandbeeld VS: zij zagen de SU als een land dat de communistische wereldrevolutie nastreefde:
- Waarin de communisten een einde wilden maken aan het kapitalisme en de vrijheid in de VS en de rest van
de westerse wereld;
- En waarvoor de SU communistische activiteiten in andere landen steunde.
VS zag de overheersing van SU in Oost-Europa als een begin richting een communistische wereldrevolutie.
Vijandbeeld onder president Truman leidde tot een nieuwe buitenlandse politiek: Trumandoctrine /
Trumanleer / containmentpolitiek: het in bedwang houden van het communisme door zich te verzetten tegen
iedere communistische aanval of opstand, gericht tegen vrije volken, waar ook ter wereld. Volken die werden
bedreigd door het communisme, konden ook met geld en goederen worden bijgestaan, bv Griekenland.
Moeilijk toepasbaar: in de meeste landen met communistische bedreiging waren er geen vrije verkiezingen.
Daardoor was het onmogelijk precies te weten wat de bevolking zelf dacht.
Heksenjacht communisten in de VS:
- Eerst kort na het aan de macht komen van de communisten in Rusland in 1917.
- En na WO ll, vooral onder president Eisenhower.
Vijandbeeld SU: zij zagen de VS als een agressieve mogendheid die erop uit was:
- Het communisme in alle communistische landen te vernietigen.
- Afzetmarkten en grondstoffen te verwerven door het uitbreiden van politieke macht en economische
invloed in de hele wereld.
2
Oorzaken wantrouwen tussen het Westen en de SU:
- Tijdens WO l hadden Rusland, Engeland, Frankrijk en VS een bondgenootschap. Maar na de
Oktoberrevolutie sloot het communistisch geworden Rusland apart vrede met Duitsland. De bondgenoten
van Rusland beschouwden dat als verraad en stuurden troepen om de communisten ten val te brengen.
- Het Westen voelde zich bedreigd door de SU. In 1919 werd in Moskou de Komintern opgericht. Bijna alle
communistische groeperingen in de wereld sloten zich bij de Kominterna aan. Doel: bevordering
wereldrevolutie: hele wereld communistisch.
- De SU voelde zich bedreigd door het Westen. De SU vreesde dat het Westen na de burgeroorlog opnieuw
zou proberen een einde te maken aan het communisme in de SU: kapitalistische omsingeling.
- In 1938 trok Stalin uit de Conferentie van München de conclusie dat de SU niet op hulp ui West-Europa
hoefde te rekenen bij een Duitse aanval.
- Eind augustus 1939 sloten Hitler en Stalin een niet-aanvalsverdrag.
- In september 1939 werd Polen, bondgenoot van FR en ENG, door DU en SU aangevallen en verdeeld.
De basis van het wantrouwen tussen Oost en West zat in het verschil tussen Sovjet- en Westerse systeem:
Sovjet-systeem Westerse systeem
Sociale verhoudingen Klasseloze samenleving Gelaagde samenleving
Houding tegenover andere Nastreven van een Respecteren van andere regeringsvormen mits
landen communistische wereldrevolutie deze de eigen regeringsvorm niet bedreigen
Politieke stelsel Communistische partijdictatuur Parlementaire meer-partijen-democratie
Staat versus individu Totalitaire staat Democratie / individuele vrijheid
Economie Planeconomie markteconomie
VS en SU raakten beide betrokken bij WO ll:
- SU raakte direct betrokken door het Hitler-Stalin-pact.
- VS raakte betrokken door de Japanse aanval op marinebasis Pearl Harbor.
Versterking wantrouwen door 2 kwesties:
1. Het Tweede Front, Duitsland viel in juni 1941 de SU binnen. Vanaf 1941 tot 1944 vocht driekwart van het
Duitse leger aan het Oostfront. Stalin wilde een tweede front: invasie van de westerse Geallieerden in
Frankrijk, om de Duitse druk aan het Oostfront te verlichten.
2. De Poolse kwestie, gebeurtenissen:
De Poolse regering, die na het uitbreken van de oorlog naar Engeland was gevlucht, eiste dat na de
oorlog de oude grenzen van Polen zouden worden hersteld. Dat zou de teruggave betekenen van gebied
dat dor de SU in 1939 was veroverd. Stalin boos: het gebied hoorde vóor WO l bij Rusland.
In 1943 vermoordden Russen tienduizenden door hen krijgsgevangen gemaakt Poolse officieren en
andere Polen uit de bovenlaag van de bevolking.
In augustus 1944 kwam het Poolse verzet in Warschau in opstand tegen Duitse bezetter. SU hielp niet.
De SU hielp Polen een communistische regering aan de macht.
Verschillende doelen DU en westerse Geallieerden toekomst van Duitsland.
Duitsland:
- Duitsland militair zwak houden.
- Hoge herstelbetalingen voor de in de oorlog aangericht schade.
- Alleen een regering toestaan die niet tegen de SU was.
De westerse Geallieerden:
- Duitsland moet in de eigen behoeften zou kunnen voorzien.
- Een democratische regering.
- Geen hoge herstelbetalingen.
1
, Conferentie van Jalta: De Grote Drie: Roosevelt, Churchill en Stalin.
Conferentie van Potsdam: De Grote Drie: Truman, Attlee en Stalin.
Voorlopige besluiten over Duitsland:
- Duitsland werd in 4 bezettingszones verdeeld: SU, VS, GB en FR. Berlijn ook in 4 zones.
- Duitsland moest in het oosten gebeid aan Polen afstaan.
- Oostenrijk (door de Anschluss) werd weer gescheiden van Duitsland en apart in 4 bezettingszones verdeeld.
- Het politieke leven zou op democratische grondslag worden gereorganiseerd.
- Het nazisme zou worden uitgeroeid en de oorlogsmisdadigers zouden worden berecht.
- Duitsland zou volledig worden ontwapen den de oorlogsindustrie zou worden ontmanteld.
- Aan Duitsland werden vooral ten behoeve van de SU herstelbetalingen opgelegd.
- Duisland zou gedurende de tijd van de bezetting als een economische eenheid worden beschouwd.
Verschillen in economische aanpak in Duitsland:
- De SU schafte in haar zone het particulier bezit van grond, fabrieken, banken en verzekeringsmaatschappijen
af en haalde zoveel mogelijk schadevergoeding uit haar zone.
- De westerse Geallieerden zone handhaafden het particulier bezit en bevorderden het economisch herstel.
De onderhandelingen over Duitsland mislukten definitief toen in 1947 de VS en Engeland hun zones
samenvoegden tot een economische eenheid.
Europa raakte verdeeld in twee invloedssferen:
- De SU wilde, na herhaalde malen vanuit het Westen te zijn aangevallen, veiligheid door een buffer in
Midden-Europa tegen westerse agressie. Die buffer wilde de SU aanbrengen door met geweld
communistische partijen in een aantal Midden-Europese staten aan de macht te helpen.
- De VS wilden voorkomen dat het nog maar net van fascistische dictaturen bevrijde Europa in handen zou
vallen van de communistische dictatuur van de SU. Zij zagen het communisme als een bedreiging van de
westerse parlementaire democratie.
IJzeren Gordijn: scheidslijn in Europa tussen de westerse invloedssfeer en die van de SU en haar bondgenoten.
2 mogelijke redenen waarom de VS en de SU in hun propaganda een vijandbeeld ontwikkelden:
- Om hun optreden te verklaren en te verdedigen. Voor zowel de SU als de VS gold dat elk optreden in de
Koude Oorlog was bedoeld om het ‘goede’ te verdedigen en het ‘kwade’ aan te vallen.
- Omdat zij geloofden in dit vijandbeeld en de juistheid ervan meenden te kunnen bewijzen.
Vijandbeeld VS: zij zagen de SU als een land dat de communistische wereldrevolutie nastreefde:
- Waarin de communisten een einde wilden maken aan het kapitalisme en de vrijheid in de VS en de rest van
de westerse wereld;
- En waarvoor de SU communistische activiteiten in andere landen steunde.
VS zag de overheersing van SU in Oost-Europa als een begin richting een communistische wereldrevolutie.
Vijandbeeld onder president Truman leidde tot een nieuwe buitenlandse politiek: Trumandoctrine /
Trumanleer / containmentpolitiek: het in bedwang houden van het communisme door zich te verzetten tegen
iedere communistische aanval of opstand, gericht tegen vrije volken, waar ook ter wereld. Volken die werden
bedreigd door het communisme, konden ook met geld en goederen worden bijgestaan, bv Griekenland.
Moeilijk toepasbaar: in de meeste landen met communistische bedreiging waren er geen vrije verkiezingen.
Daardoor was het onmogelijk precies te weten wat de bevolking zelf dacht.
Heksenjacht communisten in de VS:
- Eerst kort na het aan de macht komen van de communisten in Rusland in 1917.
- En na WO ll, vooral onder president Eisenhower.
Vijandbeeld SU: zij zagen de VS als een agressieve mogendheid die erop uit was:
- Het communisme in alle communistische landen te vernietigen.
- Afzetmarkten en grondstoffen te verwerven door het uitbreiden van politieke macht en economische
invloed in de hele wereld.
2
