DE ONTWIKKELING VAN HET
KIND
VERHULST, F. C. (2008).
TENTAMEN ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE PERIODE 3
INHOUDSOPGAVE
1.inleiding..............................................................................................................................................................3
1.1 principes en definitie...................................................................................................................................3
1.2 geschiedenis van de belangstelling voor de kinderontwikkeling................................................................4
1.3 kinderontwikkeling als onderwerp van wetenschappelijk onderzoek........................................................4
1.4 belangstelling voor de afwijkende ontwikkeling.........................................................................................4
2.ontwikkelingstheorieën......................................................................................................................................5
2.1 inleiding.......................................................................................................................................................5
2.2 piagets theorie over de cognitieve ontwikkeling........................................................................................5
2.3de socioculturele theorie van vygotski.........................................................................................................6
2.4de informatieverwerkingstheorie.................................................................................................................7
2.5de psychoanalytische theorie van freud......................................................................................................7
2.6separatie-individuatie en de theorie van margaret mahler.........................................................................8
2.7erik erikson en de psychosociale ontwikkeling............................................................................................9
2.8de leertheorie / behaviorisme.....................................................................................................................9
2.9ontwikkelingsoverzicht.................................................................................................................................9
4. prenatale periode............................................................................................................................................11
4.1inleiding......................................................................................................................................................11
4.2genetische factoren....................................................................................................................................11
4.3geslachtsdifferentiatie en gedrag...............................................................................................................11
4.4omgevingsinvloeden..................................................................................................................................11
4.5aangeboren afwijkingen en prenatale diagnostiek....................................................................................12
4.6de psychologische betekenis van de zwangerschap..................................................................................12
5.geboorte...........................................................................................................................................................13
5.1inleiding......................................................................................................................................................13
5.2geboortecomplicaties.................................................................................................................................13
5.3laag geboortegewicht.................................................................................................................................13
6.eerste levensjaar..............................................................................................................................................14
6.1inleiding......................................................................................................................................................14
6.2biologische ontwikkeling............................................................................................................................14
6.3motorische ontwikkeling............................................................................................................................15
6.4zintuiglijke ontwikkeling.............................................................................................................................16
6.5cognitieve ontwikkeling..............................................................................................................................16
6.6emotionele en sociale ontwikkeling...........................................................................................................17
1
, 6.7problemen kenmerkend voor eerste levensjaar........................................................................................19
7.peutertijd..........................................................................................................................................................20
7.1 inleiding.....................................................................................................................................................20
7.2 cognitieve ontwikkeling: de ontwikkeling van taal....................................................................................20
7.3 biologische ontwikkeling...........................................................................................................................21
7.4 emotionele en sociale ontwikkeling..........................................................................................................21
7.5problemen kenmerkend voor de peutertijd...............................................................................................22
9. schoolleeftijd...................................................................................................................................................23
9.1 inleiding.....................................................................................................................................................23
9.2 cognitieve ontwikkeling.............................................................................................................................23
9.3 de school en het leren...............................................................................................................................23
9.4emotionele en sociale ontwikkeling...........................................................................................................24
9.5het gezin.....................................................................................................................................................25
9.6vriendjes en vriendinnetjes........................................................................................................................25
9.7problemen kenmerkend voor de schoolleeftijd.........................................................................................25
10. adolescentie..................................................................................................................................................26
10.1 inleiding...................................................................................................................................................26
10.2 biologische ontwikkeling.........................................................................................................................26
10.3 cognitieve ontwikkeling...........................................................................................................................27
10.4 emotionele en sociale ontwikkeling........................................................................................................27
10.5 problemen kenmerkend voor de adolescentie.......................................................................................28
2
, 1. INLEIDING
Centraal bij het bestuderen van de ontwikkeling van kinderen & adolescenten:
o Welke veranderingen vinden er plaats gedurende de ontwikkeling?
o Welke factoren beïnvloeden deze veranderingen?
o Welke individuele verschillen zijn er in groei en ontwikkeling van het kind / adolescent en welke
factoren zijn hiervoor verantwoordelijk?
Praktische redenen:
o Kennis van de normale ontwikkeling kan toegepast worden in de opvoeding & onderwijs.
o Kennis van de normale ontwikkeling is nodig om kinderen te identificeren die afwijken van de norm.
o Kennis van ontwikkelingsprocessen is van belang om het ontstaan en beloop van abnormaal
functioneren te begrijpen.
1.1 PRINCIPES EN DEFINITIE
Ontwikkelingsproces: gekenmerkt door drie basisprincipes:
1. Ontwikkeling: proces dat in een vaste volgorde verloopt. Onder normale omstandigheden onomkeer-
baar.
2. Ontwikkeling: cumulatief.
3. Ontwikkeling: altijd in de richting van grotere complexiteit.
“Ontwikkeling bestaat uit onomkeerbare veranderingen in de tijd die in een vaste volgorde,
cumulatief en in de richting van grotere complexiteit verlopen.”
Bestuderen ontwikkeling bemoeilijkt door:
o Ontwikkeling kan in zowel kwantitatieve als kwalitatieve zin verlopen
o Invloed van aanleg of omgeving
o Verschil tussen eigenschappen die mensen met elkaar gemeen hebben & eigenschappen die uniek zijn.
o Individuele ontwikkeling gekenmerkt door zowel stabiliteit als verandering.
o Dichotomie tussen biologische en psychologische oorzaken van gedrag.
3
KIND
VERHULST, F. C. (2008).
TENTAMEN ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE PERIODE 3
INHOUDSOPGAVE
1.inleiding..............................................................................................................................................................3
1.1 principes en definitie...................................................................................................................................3
1.2 geschiedenis van de belangstelling voor de kinderontwikkeling................................................................4
1.3 kinderontwikkeling als onderwerp van wetenschappelijk onderzoek........................................................4
1.4 belangstelling voor de afwijkende ontwikkeling.........................................................................................4
2.ontwikkelingstheorieën......................................................................................................................................5
2.1 inleiding.......................................................................................................................................................5
2.2 piagets theorie over de cognitieve ontwikkeling........................................................................................5
2.3de socioculturele theorie van vygotski.........................................................................................................6
2.4de informatieverwerkingstheorie.................................................................................................................7
2.5de psychoanalytische theorie van freud......................................................................................................7
2.6separatie-individuatie en de theorie van margaret mahler.........................................................................8
2.7erik erikson en de psychosociale ontwikkeling............................................................................................9
2.8de leertheorie / behaviorisme.....................................................................................................................9
2.9ontwikkelingsoverzicht.................................................................................................................................9
4. prenatale periode............................................................................................................................................11
4.1inleiding......................................................................................................................................................11
4.2genetische factoren....................................................................................................................................11
4.3geslachtsdifferentiatie en gedrag...............................................................................................................11
4.4omgevingsinvloeden..................................................................................................................................11
4.5aangeboren afwijkingen en prenatale diagnostiek....................................................................................12
4.6de psychologische betekenis van de zwangerschap..................................................................................12
5.geboorte...........................................................................................................................................................13
5.1inleiding......................................................................................................................................................13
5.2geboortecomplicaties.................................................................................................................................13
5.3laag geboortegewicht.................................................................................................................................13
6.eerste levensjaar..............................................................................................................................................14
6.1inleiding......................................................................................................................................................14
6.2biologische ontwikkeling............................................................................................................................14
6.3motorische ontwikkeling............................................................................................................................15
6.4zintuiglijke ontwikkeling.............................................................................................................................16
6.5cognitieve ontwikkeling..............................................................................................................................16
6.6emotionele en sociale ontwikkeling...........................................................................................................17
1
, 6.7problemen kenmerkend voor eerste levensjaar........................................................................................19
7.peutertijd..........................................................................................................................................................20
7.1 inleiding.....................................................................................................................................................20
7.2 cognitieve ontwikkeling: de ontwikkeling van taal....................................................................................20
7.3 biologische ontwikkeling...........................................................................................................................21
7.4 emotionele en sociale ontwikkeling..........................................................................................................21
7.5problemen kenmerkend voor de peutertijd...............................................................................................22
9. schoolleeftijd...................................................................................................................................................23
9.1 inleiding.....................................................................................................................................................23
9.2 cognitieve ontwikkeling.............................................................................................................................23
9.3 de school en het leren...............................................................................................................................23
9.4emotionele en sociale ontwikkeling...........................................................................................................24
9.5het gezin.....................................................................................................................................................25
9.6vriendjes en vriendinnetjes........................................................................................................................25
9.7problemen kenmerkend voor de schoolleeftijd.........................................................................................25
10. adolescentie..................................................................................................................................................26
10.1 inleiding...................................................................................................................................................26
10.2 biologische ontwikkeling.........................................................................................................................26
10.3 cognitieve ontwikkeling...........................................................................................................................27
10.4 emotionele en sociale ontwikkeling........................................................................................................27
10.5 problemen kenmerkend voor de adolescentie.......................................................................................28
2
, 1. INLEIDING
Centraal bij het bestuderen van de ontwikkeling van kinderen & adolescenten:
o Welke veranderingen vinden er plaats gedurende de ontwikkeling?
o Welke factoren beïnvloeden deze veranderingen?
o Welke individuele verschillen zijn er in groei en ontwikkeling van het kind / adolescent en welke
factoren zijn hiervoor verantwoordelijk?
Praktische redenen:
o Kennis van de normale ontwikkeling kan toegepast worden in de opvoeding & onderwijs.
o Kennis van de normale ontwikkeling is nodig om kinderen te identificeren die afwijken van de norm.
o Kennis van ontwikkelingsprocessen is van belang om het ontstaan en beloop van abnormaal
functioneren te begrijpen.
1.1 PRINCIPES EN DEFINITIE
Ontwikkelingsproces: gekenmerkt door drie basisprincipes:
1. Ontwikkeling: proces dat in een vaste volgorde verloopt. Onder normale omstandigheden onomkeer-
baar.
2. Ontwikkeling: cumulatief.
3. Ontwikkeling: altijd in de richting van grotere complexiteit.
“Ontwikkeling bestaat uit onomkeerbare veranderingen in de tijd die in een vaste volgorde,
cumulatief en in de richting van grotere complexiteit verlopen.”
Bestuderen ontwikkeling bemoeilijkt door:
o Ontwikkeling kan in zowel kwantitatieve als kwalitatieve zin verlopen
o Invloed van aanleg of omgeving
o Verschil tussen eigenschappen die mensen met elkaar gemeen hebben & eigenschappen die uniek zijn.
o Individuele ontwikkeling gekenmerkt door zowel stabiliteit als verandering.
o Dichotomie tussen biologische en psychologische oorzaken van gedrag.
3
