Samenvatting Expliciete Directe Instructie
Hollingsworth, J., Ybarra, S. (2015). Expliciete directe instructie: Tips en technieken voor een goede
les. Huizen: Uitgeverij Pica.
Samenvatting | Expliciete Directe Instructie | Hollingsworth, J, Ybarra, S, 2015 | Esmee de Vries
,Hoofdstuk 1: Ik kan het!
Hoofdstuk 1 is niet meegenomen in deze samenvatting. Het beschrijft een bezoek aan meester Max
die op een hele effectieve manier lesgeeft. Een uitwerking van de overige hoofdstukken geeft meer
informatie over EDI. Daarom werd dit hoofdstuk niet meegenomen in de samenvatting.
Hoofdstuk 2: Instructie is het hart van effectief onderwijs:
2.1 Het doel van dit boek:
Het boek begint met het delen van het doel en het bepalen van het belang ervan, net zoals dat in
elke goede EDI-les gebeurt. Je bent na het lezen van het boek in staat om zelf een goede les voor te
kunnen bereiden en te geven. Waarom doe je dit: zodat je de leerlingen helpt om de leerstof goed
eigen te maken. De volgende tips helpen je om je instructie meteen al te verbeteren:
1. Stel een vraag altijd aan de hele klas, voordat je iemand een beurt geeft.
2. Wacht een aantal seconden voordat je een beurt geeft. Dit geeft alle leerlingen de kans om
na te denken over het antwoord. Ook omdat ze niet weten wie het antwoord mag geven, zijn
ze allemaal betrokken en zullen ze allemaal nadenken.
2.2 Ontwikkelen versus denken:
Instructie is de kern van effectief onderwijs! De leerkracht maakt hierin echt het verschil. Zorg voor
een goed georganiseerde les, en zorg dat je er echt staat, voordoet, uitlegt en hardop denkt. De
meeste leerlingen hebben echt een leerkracht nodig om tot leren te komen.
Een aantal leerlingen komt ook tot leren als de instructie niet goed is, ze komen altijd tot leren. Zij
weten vaak antwoorden en steken de vinger op. Dit is als leerkracht prettig omdat je het gevoel krijgt
dat je goed lesgeeft maar het geeft geen goed beeld. Dit wordt het ‘ontdekken van talent’ genoemd
en hiermee meet je de voorkennis zo en niet wat de leerlingen echt weten.
In de 21e eeuw hebben we hoge verwachtingen van álle leerlingen en niet alleen van de
‘getalenteerde’ leerlingen. Je moet er met je lessen voor zorgen dat we talenten in alle leerlingen
ontwikkelen. Je richt je als goede leerkracht dus op het ontwikkelen van talent en niet op het
ontdekken van talent! Je zorgt voor een goede en effectieve instructie waardoor leerlingen zich
succesvol de leerstof eigen maken, doelen behalen en zich zo competent en trots kunnen voelen. Je
zorgt voor een les waarin je alle leerlingen een kans geeft om het doel te behalen. Dit doe je door
instructie en begeleide inoefening. Dat is voor veel leerlingen de sleutel tot succes in de toekomst!
Als leerkracht neem je de verantwoordelijkheid voor het geven van goede lessen en blijf je niet
coachend op de achtergrond. Je staat voor de groep en geeft krachtig les.
2.3 Kenmerken van een goede instructie:
1. De aanpak is effectief en efficiënt: leerlingen leren goed en snel
2. De aanpak is bewezen effectief
3. De aanpak maakt het mogelijk om een les goed voor te bereiden aan de hand van duidelijke
uitgangspunten.
4. De aanpak kan gebruikt worden voor alle leeftijden, vakgebieden en groepen
5. De aanpak zorgt ervoor dat de meeste leerlingen de gestelde doelen behalen
2.4 Twee opvattingen over onderwijs:
Ontdekkend of natuurlijk leren:
De leerkracht blijft op de achtergrond en coacht de leerlingen. De leerlingen geven hun eigen
leerproces en eigen leren vorm. Voor wie niet goed mee kan komen, worden lagere doelen gesteld
en wordt een aparte leerroute gevormd. Het wordt geïndividualiseerd leren en daardoor wordt er
rekening gehouden met verschillen.
Samenvatting | Expliciete Directe Instructie | Hollingsworth, J, Ybarra, S, 2015 | Esmee de Vries
, Directe instructie:
De leerkracht heeft een centrale rol in de les. Hij overziet het leerproces en stelt vast welke kennis en
vaardigheden het belangrijkst zijn om aan te bieden. Hij/zij zorgt voor duidelijke lesdoelen en de
leerlingen krijgen gerichte instructie. De doelen worden niet verlaagd voor leerlingen die niet goed
mee kunnen komen. De instructie wordt bij hen geïntensiveerd. Zo behalen alle leerlingen telkens
dezelfde doelen. Het leren gebeurt gezamenlijk en is een sociaal gebeuren. Ook wordt er rekening
gehouden met de onderwijsbehoeften door verdiepende of juist verlengde instructie aan te bieden.
Pre-teaching is hierin ook een mogelijkheid. Zo komen deze leerlingen nog beter ‘beslagen ten ijs’ in
de les.
2.5 Een gefundeerde keuze:
Je geeft een directe instructie waarbij je als leerkracht stuurt en je de verantwoordelijkheid in kleine
stapjes overgeeft aan de leerlingen. De EDI-methodiek wijst je de weg om het leren van alle
leerlingen te verbeteren en ook speciaal dat van leerlingen die het niet lijken te gaan halen.
Maatschappij:
Er waren veel zorgen over het reken- en taalniveau van leerlingen op de basisschool. Er zijn
ontzettend veel mensen die een onvoldoende halen bij het vak lezen en schrijven. Als je de doelen en
verwachtingen voor leerlingen verlaagt, zorgt dan niet voor competente en gelukkige burgers. Ook
vaststellen van achterstanden, heeft weinig zin. Hierbij is preventie noodzakelijk.
De gefundeerde werkwijze van EDI draagt hieraan bij. De onderwijsbehoeften van leerlingen staan
hierin centraal, niet de problemen. Ook de referentieniveaus zijn ingevoerd als leidraad voor het
hebben van hoge verwachtingen en het stellen van doelen. De 1F-doelen zijn de doelen voor de
gemiddelde leerlingen en de 1S-doelen zijn opgesteld voor leerlingen die extra uitdaging behoeven.
Hiermee heeft de overheid dat elk kind goed onderwijs moet krijgen zodat zij allemaal succesvol
kunnen zijn, ongeacht uit welk thuismilieu het kind komt. Hier komt EDI zeer goed van pas.
Onderzoek:
Veel leerkrachten maken een burn-out mee in hun loopbaan. Het is belangrijk om een methodiek toe
te passen die bewezen effectief is, anders kun je veel tijd, energie en frustratie steken in een
werkwijze die oh zo leuk is maar niet effectief is dat het je gaat opbreken. Je best doen, voelt dan
niet goed genoeg. Daarom is er onderzoek gedaan naar effectieve werkwijzen.
Een goede analyse van de resultaten van meerdere onderzoeken, geeft je een betrouwbaar beeld
van wat echt werkt. Dit is een meta-analyse.
De grootte van het effect van een interventie kan nog al eens verschillen. Dit noemen we de
effectgrootte. Ze zijn bijna altijd positief. Bij een effectgrootte van 0,4 en groter zal je de vruchten
plukken van je inspanning en tijd. Maar een effectgrootte van 0,7 is echt lonend en heeft grote
invloed op het leren en de ontwikkeling van je leerlingen! Dit heeft ook een positief effect op jou als
leerkracht want beloond worden voor je inzet, geeft je ook energie om meer uit jezelf en de
leerlingen te halen.
In het boek staan de volgende tabellen met een aantal interventies en hun effectgroottes:
Interventie Effectgrootte Interventie Effectgrootte
Feedback 0.73 Veelvuldig toetsen 0.34
Metacognitieve strategieën 0.69 Onderzoekend leren 0.31
Directe instructie 0.59 Geïndividualiseerde instructie 0.23
Uitleg in stappen 0.57 Probleemgestuurd leren 0.15
Doelen stellen 0.56 Niveaugroepen 0.12
(Hattie, 2009)
Samenvatting | Expliciete Directe Instructie | Hollingsworth, J, Ybarra, S, 2015 | Esmee de Vries
Hollingsworth, J., Ybarra, S. (2015). Expliciete directe instructie: Tips en technieken voor een goede
les. Huizen: Uitgeverij Pica.
Samenvatting | Expliciete Directe Instructie | Hollingsworth, J, Ybarra, S, 2015 | Esmee de Vries
,Hoofdstuk 1: Ik kan het!
Hoofdstuk 1 is niet meegenomen in deze samenvatting. Het beschrijft een bezoek aan meester Max
die op een hele effectieve manier lesgeeft. Een uitwerking van de overige hoofdstukken geeft meer
informatie over EDI. Daarom werd dit hoofdstuk niet meegenomen in de samenvatting.
Hoofdstuk 2: Instructie is het hart van effectief onderwijs:
2.1 Het doel van dit boek:
Het boek begint met het delen van het doel en het bepalen van het belang ervan, net zoals dat in
elke goede EDI-les gebeurt. Je bent na het lezen van het boek in staat om zelf een goede les voor te
kunnen bereiden en te geven. Waarom doe je dit: zodat je de leerlingen helpt om de leerstof goed
eigen te maken. De volgende tips helpen je om je instructie meteen al te verbeteren:
1. Stel een vraag altijd aan de hele klas, voordat je iemand een beurt geeft.
2. Wacht een aantal seconden voordat je een beurt geeft. Dit geeft alle leerlingen de kans om
na te denken over het antwoord. Ook omdat ze niet weten wie het antwoord mag geven, zijn
ze allemaal betrokken en zullen ze allemaal nadenken.
2.2 Ontwikkelen versus denken:
Instructie is de kern van effectief onderwijs! De leerkracht maakt hierin echt het verschil. Zorg voor
een goed georganiseerde les, en zorg dat je er echt staat, voordoet, uitlegt en hardop denkt. De
meeste leerlingen hebben echt een leerkracht nodig om tot leren te komen.
Een aantal leerlingen komt ook tot leren als de instructie niet goed is, ze komen altijd tot leren. Zij
weten vaak antwoorden en steken de vinger op. Dit is als leerkracht prettig omdat je het gevoel krijgt
dat je goed lesgeeft maar het geeft geen goed beeld. Dit wordt het ‘ontdekken van talent’ genoemd
en hiermee meet je de voorkennis zo en niet wat de leerlingen echt weten.
In de 21e eeuw hebben we hoge verwachtingen van álle leerlingen en niet alleen van de
‘getalenteerde’ leerlingen. Je moet er met je lessen voor zorgen dat we talenten in alle leerlingen
ontwikkelen. Je richt je als goede leerkracht dus op het ontwikkelen van talent en niet op het
ontdekken van talent! Je zorgt voor een goede en effectieve instructie waardoor leerlingen zich
succesvol de leerstof eigen maken, doelen behalen en zich zo competent en trots kunnen voelen. Je
zorgt voor een les waarin je alle leerlingen een kans geeft om het doel te behalen. Dit doe je door
instructie en begeleide inoefening. Dat is voor veel leerlingen de sleutel tot succes in de toekomst!
Als leerkracht neem je de verantwoordelijkheid voor het geven van goede lessen en blijf je niet
coachend op de achtergrond. Je staat voor de groep en geeft krachtig les.
2.3 Kenmerken van een goede instructie:
1. De aanpak is effectief en efficiënt: leerlingen leren goed en snel
2. De aanpak is bewezen effectief
3. De aanpak maakt het mogelijk om een les goed voor te bereiden aan de hand van duidelijke
uitgangspunten.
4. De aanpak kan gebruikt worden voor alle leeftijden, vakgebieden en groepen
5. De aanpak zorgt ervoor dat de meeste leerlingen de gestelde doelen behalen
2.4 Twee opvattingen over onderwijs:
Ontdekkend of natuurlijk leren:
De leerkracht blijft op de achtergrond en coacht de leerlingen. De leerlingen geven hun eigen
leerproces en eigen leren vorm. Voor wie niet goed mee kan komen, worden lagere doelen gesteld
en wordt een aparte leerroute gevormd. Het wordt geïndividualiseerd leren en daardoor wordt er
rekening gehouden met verschillen.
Samenvatting | Expliciete Directe Instructie | Hollingsworth, J, Ybarra, S, 2015 | Esmee de Vries
, Directe instructie:
De leerkracht heeft een centrale rol in de les. Hij overziet het leerproces en stelt vast welke kennis en
vaardigheden het belangrijkst zijn om aan te bieden. Hij/zij zorgt voor duidelijke lesdoelen en de
leerlingen krijgen gerichte instructie. De doelen worden niet verlaagd voor leerlingen die niet goed
mee kunnen komen. De instructie wordt bij hen geïntensiveerd. Zo behalen alle leerlingen telkens
dezelfde doelen. Het leren gebeurt gezamenlijk en is een sociaal gebeuren. Ook wordt er rekening
gehouden met de onderwijsbehoeften door verdiepende of juist verlengde instructie aan te bieden.
Pre-teaching is hierin ook een mogelijkheid. Zo komen deze leerlingen nog beter ‘beslagen ten ijs’ in
de les.
2.5 Een gefundeerde keuze:
Je geeft een directe instructie waarbij je als leerkracht stuurt en je de verantwoordelijkheid in kleine
stapjes overgeeft aan de leerlingen. De EDI-methodiek wijst je de weg om het leren van alle
leerlingen te verbeteren en ook speciaal dat van leerlingen die het niet lijken te gaan halen.
Maatschappij:
Er waren veel zorgen over het reken- en taalniveau van leerlingen op de basisschool. Er zijn
ontzettend veel mensen die een onvoldoende halen bij het vak lezen en schrijven. Als je de doelen en
verwachtingen voor leerlingen verlaagt, zorgt dan niet voor competente en gelukkige burgers. Ook
vaststellen van achterstanden, heeft weinig zin. Hierbij is preventie noodzakelijk.
De gefundeerde werkwijze van EDI draagt hieraan bij. De onderwijsbehoeften van leerlingen staan
hierin centraal, niet de problemen. Ook de referentieniveaus zijn ingevoerd als leidraad voor het
hebben van hoge verwachtingen en het stellen van doelen. De 1F-doelen zijn de doelen voor de
gemiddelde leerlingen en de 1S-doelen zijn opgesteld voor leerlingen die extra uitdaging behoeven.
Hiermee heeft de overheid dat elk kind goed onderwijs moet krijgen zodat zij allemaal succesvol
kunnen zijn, ongeacht uit welk thuismilieu het kind komt. Hier komt EDI zeer goed van pas.
Onderzoek:
Veel leerkrachten maken een burn-out mee in hun loopbaan. Het is belangrijk om een methodiek toe
te passen die bewezen effectief is, anders kun je veel tijd, energie en frustratie steken in een
werkwijze die oh zo leuk is maar niet effectief is dat het je gaat opbreken. Je best doen, voelt dan
niet goed genoeg. Daarom is er onderzoek gedaan naar effectieve werkwijzen.
Een goede analyse van de resultaten van meerdere onderzoeken, geeft je een betrouwbaar beeld
van wat echt werkt. Dit is een meta-analyse.
De grootte van het effect van een interventie kan nog al eens verschillen. Dit noemen we de
effectgrootte. Ze zijn bijna altijd positief. Bij een effectgrootte van 0,4 en groter zal je de vruchten
plukken van je inspanning en tijd. Maar een effectgrootte van 0,7 is echt lonend en heeft grote
invloed op het leren en de ontwikkeling van je leerlingen! Dit heeft ook een positief effect op jou als
leerkracht want beloond worden voor je inzet, geeft je ook energie om meer uit jezelf en de
leerlingen te halen.
In het boek staan de volgende tabellen met een aantal interventies en hun effectgroottes:
Interventie Effectgrootte Interventie Effectgrootte
Feedback 0.73 Veelvuldig toetsen 0.34
Metacognitieve strategieën 0.69 Onderzoekend leren 0.31
Directe instructie 0.59 Geïndividualiseerde instructie 0.23
Uitleg in stappen 0.57 Probleemgestuurd leren 0.15
Doelen stellen 0.56 Niveaugroepen 0.12
(Hattie, 2009)
Samenvatting | Expliciete Directe Instructie | Hollingsworth, J, Ybarra, S, 2015 | Esmee de Vries
