Samenvatting Nederlands B

Samenvatting Nederlands B
1. Differentiatie bij begrijpend lezen
Nieuw

1.1. Een gedifferentieerde aanpak
 Differentiatie
o = proactief, positief en planmatig omgaan met verschillen tss lln
o Verschillen verkleinen, gelijk blijven of vergroten  tegemoet te komen aan
psychologische basisbehoeften lln (autonomie, competentie, verbondenheid
 Bepalen van differentieerde aanpak als lkr ALTIJD kijken naar
o Beginsituatie: niveau, leerprofiel & interesse
o Noden leerling
 Afh noden lln  bepalen waarop je inzet bij differentiatieaanpak
o Doelen: elementair, basis & uitbreiding

1.2. Niveaudifferentiatie
1.2.1.Behoeftes van leerlingen met moeite begrijpend lezen
 Lln moeite begrijpend lezen baat bij:
o Instructie lkr: leesstrategieën hardop denkend voordoen & samen inoefenen
o Instructie: aandacht leesstrategieën gebrek woordenschat & kennis compenseren
(voorspellen, betekenis afleiden uit context, signaal- en verwijswoorden …)
o Interactie met sterke lln begrijpend lezen
o Teksten iets boven leesniveau
o Sterk coherente teksten (samenhangende tekst)
o Preteaching: tekst samen voorbereiden (zie volgend puntje)
o Verlengde instructies (zie volgend puntje)
o Kortere teksten, meer leestijd
o Visuele ondersteuning inhoud
o Mondelinge verwerking/ uitvoering idpv schriftelijk

Pre-teaching
 = korte instructiemoment voor les
 Inspelen niveauverschillen zo lln goed voorbereid eigenlijke les
 Inzetten voorkennis (niet uitbreiden, focus op voorkennis)
 Kijken welke lln dit nodig  moeilijk stuk tekst waar je problemen verwacht uitkiezen
 Tekst met leerling voorbewerken
 Afh behoeften lln kan je
o Voorkennis activeren & achtergrondkennis uitbreiden
 Bv. persoonlijke ervaringen lln aanbod, afbeeldingen/ filmpjes die verband
hebben met tekst
o Tekst laten beluisteren
o Samen lezen + inhoud bespreken/ samenvatten + denkstappen laten verwoorden
o Moeilijke woorden laten uitleggen
 Methode ‘viertakt: voorbewerken, semantiseren, consolideren, controleren
 Methode ‘drie uiltjes’: uitleggen, uitbeelden, uitbreiden
o Al gekende leesstrategieën voordoen (modelen)

1

,  Voorspellen inhoud
- Obv uiterlijke kenmerken tekst: titel, fig, vetgedrukt, schuingedrukt
- Instructies geven over functie & nut van deze zaken
- Achteraf kijken voorspellingen kloppen  ZINVOL voor lln
 Woordbetekenis afleiden context
- Door betekenis voorgaande zin
- Door woordanalyse demonstreren
- Lln laten doorlezen  tonen dat betekenis verder kan staan
- lln redenering (hoe gevonden) vragen/ verwoorden !!
 Verbinden: info uit tekst met voorkennis/ pers. ervaringen
- Oorzaak-gevolgreactie: inoefenen met klassieke waarom-vragen
 Hoe komt het dat? Waarom? Wat wilt X daarmee bereiken?
 Lkr altijd vragen hoe ze aan dat antwoord komen !
- Signaalwoorden ‘daarom, daardoor’: aantonen causale relatie uitdrukken
- Tonen hoe je als leerkracht redeneert
 Verbinden: relatie tss 2/ meer zinnen inzien in paragraaf
- Verwijswoorden/ hun antecedent leren vinden via directe instructie:
 Uitleggen & demonstreren hoe ze het vinden
 Tekst herlezen & aandacht voor wie, wat, waar, …
 Redenering (laten) verwoorden
 Verbinden: relatie leggen in volledige tekst
- Lln titel laten bedenken en verantwoorden
- Lkr verhaalstructuur ondersteunen: vragen stellen tijdens verhaal
- Controleer bij navertellen volledigheid, correctheid & chronologie
 Onvolledig: wat lln zegt parafraseren + doorvragen totdat
belangrijkste aanbod kwam
 Mentale representatie tekst bij lln opbouwen
 Moeite opzoeken gegevens  via vragen helpen oriëntatie
(begin- midden-slot)
 Prenten volgorde verhaal
 Verbinden: relaties leggen tss tekstgegevens met gegevens buiten tekst
- Voorspellingen controleren
- Vervolg door lln voorspellen  wat zou jij doen als…
- Herstel- & sturingsstrategieën inzetten
 Voor-tijdens-na lezen
 Lln laten verwoorden hoe volgende keer aan werk gaan
 Via interactie & feedback lln bijsturen
 Goede voorbereiding op inhoudelijk & organisatorisch vlak
o Vooraf nadenken welke lln baat deze differentiatie
o Fragment waarbij moeilijkheden verwacht selecteren
o Vooraf kijken welke woorden belangrijk tekstbegrip a welke problemen
o Vooraf richtvragen bedenken
o Nadenken welke taak andere lln gaan maken
 Kan negatief effect groepsaffiliatie van bepaalde lln
o Voelen zich uitgesloten bij groep dachten te horen
o Verbanning naar differentiatiegroep = straf  leerklimaat onveilig
o !!! Belangrijk kort instructiemoment


2

, Verlengde instructies in BHV-model
 Na korte klassikale instructie waarin basisstof werd aangebracht
 Afh noden lln kan je
o Leesstrategieën voordoen & samen inoefenen
o Instructie waarbij aandacht leesstrategieën die gebrek woordenschat, kennis &
metacognitieve vaardigheden compenseren
 Zelfde negatief effect als bij preteaching

1.2.2.Nederlands als tweede taalleerders ondersteunen
 Vaak dezelfde noden & aanpak zoals bij lln Nederlands moedertaal
o Wel rekening houden ander (lager) niveau taalvaardigheid
 Ondersteunen
o Pre-teaching & verlengde instructies
o Begrijpend luisteren ontwikkelen (bv. prenten ordenen)
o Voldoende achtergrondkennis aanbieden & voorkennis activeren
 Via eigen ervaringen, foto’s, filmpjes, …
o Visuele ondersteuning (bv. bij woordenschat)
o Mondelinge oefeningen (idpv schriftelijke, open vragen  mkv)
o Uitbreiding woordenschat
o Aandacht signaalwoorden, verbindingswoorden & schrijftaalwoorden
o Aandacht enkele leestechnische moeilijke woorden
o Inzetten thuistaal
 !!! emotioneel veilig klasklimaat, betekenisvolle taken & veel productieve interactie

1.2.3.Behoeftes van sterke leerlingen in begrijpend lezen
 Teksten boven hun niveau
 Metacognitieve leesstrategieën die denkvermogen prikkelen
o = Samenvatten, mening geven, zelf vragen bedenken
o !!Taxonomie bloom (creëren – analyseren – evalueren)
 Voorbeeld syllabus p 13 !!!
 Deze lln ook feedback geven & aan woord laten komen

1.2.4.Voorbeeld
 Belangrijk voor examen: lezen syllabus p 14-17 !!!

1.3. Interessedifferentiatie
 Onderwerp waarin klas is geïnteresseerd
 Betekenisvolle taak (bv. instructies bouwen vogelhuid, goocheltruc uitvoeren, …)
 Motivatie bij tekstbegrip belangrijk

1.4. Tempodifferentiatie
 Vertrekpunt gelijk  elke lln op eigen tempo verwerken
 Basisdoelen bereiken op verschillende manieren
 Trage lezers/ leerproblemen: meer leestijd, aantal oef beperken
 Snelle werkers: vervolgtaak, opdracht: uitdagend, motiverend & aansluiten behoeftes lln
o Bv. extra goocheltruc verzinnen & presenteren, vervolg schrijven, nieuwe titel, …

Herhaling volop taal



3

, 1.5. Wat is lezen?
 = complex proces waarbij ontvanger gecodeerde boodschap van schrijver ontvangt, deze
decodeert/ ontcijfert
 Aanvankelijk lezen = koppeling tss letters en klanken
 technisch lezen = decoderen, schriftelijk woord voorlezen & betekenis oproepen in geheugen
 Begrijpend lezen = denken terwijl je leest  betekenis toekennen
 Leesproces: voortdurende wisselwerking tss
o Kenmerken lezer
o Eigenschappen tekst
o Socioculturele context
o Denkactiviteiten
 Lezer
o Iedere lezer anders: talige competenties, (voor)kennis
wereld/ onderwerp, kennis tekstsoorten & tekstopbouw,
leesmotivatie
o Factoren invloed begrijpend lezen
o Hoe nauwer tekst aansluit leefwereld & interesse  meer plezier  meer begrip
 Tekst
o Complexiteit bepaald door: woordkeuze, zinsbouw, hoeveelheid informatie, …
 Socioculturele context
o In deze context situeert de lezer, tekst en denkactiviteiten
o In welke omstandigheden wordt er gelezen?
o Geletterde omgeving? Hulp? tekst aansluiten interesse?
o Geletterde omgeving + voorleescultuur + hulp  stimuleert lezen lln
 Denkactiviteiten
o Mentale processen gebruiken/ actief tekst aan slag gaan om te begrijpen
o Bottom-up model (woord voor woord lezen)
 Afzonderlijke woorden lezen/ decoderen  nadenken betekenis woorden 
nadenken betekenis tekst
o Top-down model (voorspellend lezen)
 Tekstopbouw, illustraties, kennis tekstype, & andere voorkennis gebruiken 
anticiperen over inhoud

1.6. Waarom inzetten op lezen?
 Cruciale vaardigheid voor
o Maatschappelijke participatie, schoolsucces, cultuurbeleving
o Taalvaardigheid & woordenschatverwerving
o Cognitieve & sociaal-emotionele ontwikkeling
o …

1.7. Hoe leren leerlingen lezen?
1.7.1.Rekening houden beginsituatie
 Start leesactiviteit: vertrekken vanuit functionele insteek rekening houdt met
o Leerlingen: noden, interesses, leefwereld, voorkennis
 Gedifferentieerd aanbod van teksten voorzien
o Leerinhouden: zelfstandig & flexibel leesstrategieën inzetten bij ≠ inhouden
o Context: uitnodigen lezen, prikkelen


4