GESCHEIDENIS SAMENVATTINGEN H3
KENMERKENDE ASPECTEN:
1. De verspreiding van het christendom in geheel Europa
2. Het ontstaan en de verspreiding van de islam
3. De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarische-urbane cultuur door een
zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en gorigheid.
4. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.
BEGRIPPEN
agrarische samenleving
agrarisch-urbane samenleving
autarkie
domein
feodaal stelsel
hiërarchie
hofstelsel
horige
islam
kalifaat
kerstening
leenheer
leenman
lijfeigene
missionaris
parochie
reguliere geestelijke
seculiere geestelijke
sharia
sjiisme
soennisme
stand
syncrestisme
vazal
, 3.1 HOFSTELSEL EN HORIGHEID
in de vroege middeleeuwen waren de macht verschillen erg groot. De samenleving werd
gedomineerd door de adel. Dit was een kleine elite van grootgrondbezitters. Ze traden op als
bestuurders, krijgsheren en rechters. Uit hun kringen kwamen ook geestelijken voort.
De adel en de geestelijkheid waren de twee hoogste standen (sociale groepen) in de middeleeuwse
samenleving.
Op de landerijen van deze heren woonde en werkte de boeren. Dit was veruit de grootste groep en
vormde de 3e stand.
Ze waren in verschillende maten afhankelijk van de heren:
1. Vrije boeren: bewerkten hun eigen land en hadden de vrije beschikking over hun eigen
persoon en hun goederen. Wel hadden ze een militaire verplichting (in oorlogstijd moesten
ze hun heer volgen in de strijd) en voor hun militaire uitrusting moesten ze zelf zorgen.
2. Niet vrije boeren (horigen): bewerkten hun eigen grond, maar mochten de landerijen van
hun heer niet verlaten om ergens anders te gaan wonen. Ook om te trouwen hadden ze
toestemming nodig en ze moesten diensten voor de heer verrichten. De heer beschermde
hun en ze hadden geen militaire verplichting.
3. Niet vrije boeren (lijfeigenen): mensen zonder bezit die als knechten werkten en volledig in
de macht waren van de heer.
Al deze mensen waren verbonden aan de belangrijkste sociaaleconomische eenheid uit de
middeleeuwen, het domein. Dit was het grondgebied van een heer. Vaak was het van een
belangrijke militaire leider, maar het kon ook in bezit zijn van een bisschop, een klooster of koning.
het domein stond zo centraal in de economie dat ze dit economische systeem uit deze periode ook
wel aanduiden met hofstelsel of domeinenstelsel. Het ontwikkelde zich in het noordwesten van het
voormalige Romeinse Rijk. Een domein was meestal geen aaneengesloten geheel maar losse lappen
grond over een gebied verspreid. Hierdoor kon een domein verschillende producten leveren.
Een belangrijk kenmerk van een domein was de driedeling van de grond.
Eén deel het vroonhof gebruikte de heer zelf, waarop een aantal gebouwen stonden zoals de
hoofdhoeve waar de heer zelf woonde. Deze werd soms beschermd door een muur van
houten palen. De bewoners van het domein konden hier bescherming zoeken bij gevaar of
oorlog. De andere gebouwen werden gebruikt als werkplaats (molen, brouwerij, weverij) en
opslag. Soms stond er ook een kerkje. Ook waren er akkers waar hij horigen en lijfeigenen
liet werken.
Het tweede deel van de grond was bestemd voor de akkers en boerderijen van de boeren,
vrije en horigen. Vrije boeren pachtten hun grond van de heer. Horigen mochten grond voor
zichzelf bewerken maar moesten ook op het vroonhof herendiensten verrichten.
De rest van het domein (derde deel) was woeste grond, ongerepte natuur waar
schaapherders en varkenshoeders hun vee lieten grazen. Of bos waar boeren hun
bouw/brandhout kapte en kruiden, bessen en geneeskrachtige bladeren verzamelde.
KENMERKENDE ASPECTEN:
1. De verspreiding van het christendom in geheel Europa
2. Het ontstaan en de verspreiding van de islam
3. De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarische-urbane cultuur door een
zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en gorigheid.
4. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.
BEGRIPPEN
agrarische samenleving
agrarisch-urbane samenleving
autarkie
domein
feodaal stelsel
hiërarchie
hofstelsel
horige
islam
kalifaat
kerstening
leenheer
leenman
lijfeigene
missionaris
parochie
reguliere geestelijke
seculiere geestelijke
sharia
sjiisme
soennisme
stand
syncrestisme
vazal
, 3.1 HOFSTELSEL EN HORIGHEID
in de vroege middeleeuwen waren de macht verschillen erg groot. De samenleving werd
gedomineerd door de adel. Dit was een kleine elite van grootgrondbezitters. Ze traden op als
bestuurders, krijgsheren en rechters. Uit hun kringen kwamen ook geestelijken voort.
De adel en de geestelijkheid waren de twee hoogste standen (sociale groepen) in de middeleeuwse
samenleving.
Op de landerijen van deze heren woonde en werkte de boeren. Dit was veruit de grootste groep en
vormde de 3e stand.
Ze waren in verschillende maten afhankelijk van de heren:
1. Vrije boeren: bewerkten hun eigen land en hadden de vrije beschikking over hun eigen
persoon en hun goederen. Wel hadden ze een militaire verplichting (in oorlogstijd moesten
ze hun heer volgen in de strijd) en voor hun militaire uitrusting moesten ze zelf zorgen.
2. Niet vrije boeren (horigen): bewerkten hun eigen grond, maar mochten de landerijen van
hun heer niet verlaten om ergens anders te gaan wonen. Ook om te trouwen hadden ze
toestemming nodig en ze moesten diensten voor de heer verrichten. De heer beschermde
hun en ze hadden geen militaire verplichting.
3. Niet vrije boeren (lijfeigenen): mensen zonder bezit die als knechten werkten en volledig in
de macht waren van de heer.
Al deze mensen waren verbonden aan de belangrijkste sociaaleconomische eenheid uit de
middeleeuwen, het domein. Dit was het grondgebied van een heer. Vaak was het van een
belangrijke militaire leider, maar het kon ook in bezit zijn van een bisschop, een klooster of koning.
het domein stond zo centraal in de economie dat ze dit economische systeem uit deze periode ook
wel aanduiden met hofstelsel of domeinenstelsel. Het ontwikkelde zich in het noordwesten van het
voormalige Romeinse Rijk. Een domein was meestal geen aaneengesloten geheel maar losse lappen
grond over een gebied verspreid. Hierdoor kon een domein verschillende producten leveren.
Een belangrijk kenmerk van een domein was de driedeling van de grond.
Eén deel het vroonhof gebruikte de heer zelf, waarop een aantal gebouwen stonden zoals de
hoofdhoeve waar de heer zelf woonde. Deze werd soms beschermd door een muur van
houten palen. De bewoners van het domein konden hier bescherming zoeken bij gevaar of
oorlog. De andere gebouwen werden gebruikt als werkplaats (molen, brouwerij, weverij) en
opslag. Soms stond er ook een kerkje. Ook waren er akkers waar hij horigen en lijfeigenen
liet werken.
Het tweede deel van de grond was bestemd voor de akkers en boerderijen van de boeren,
vrije en horigen. Vrije boeren pachtten hun grond van de heer. Horigen mochten grond voor
zichzelf bewerken maar moesten ook op het vroonhof herendiensten verrichten.
De rest van het domein (derde deel) was woeste grond, ongerepte natuur waar
schaapherders en varkenshoeders hun vee lieten grazen. Of bos waar boeren hun
bouw/brandhout kapte en kruiden, bessen en geneeskrachtige bladeren verzamelde.
