KWANTITATIEVE ONDERZOEKSMETHODEN
H3: De kwantitatieve onderzoekscyclus
• Wat is wetenschap?
o Bekende wetenschappers in het begin van de 20ste E
▪ Freud
▪ Einstein
➔ Karl Popper zag dat ze op een verschillende manier aan wetenschap deden
o Freud
▪ Zoekt achterwaarts bewijzen om zijn theorie te doen kloppen
▪ Veilige theorie
▪ Je kan altijd nieuwe verklaringen verzinnen
▪ Alles kan in de theorie worden toegepast
= PSEUDO-WETENSCHAP
o Einstein
▪ Maakt voorwaartse voorspellingen; als zijn theorie klopt dan zien we het in
de toekomst
▪ Riskante theorie
▪ Als je voorspellingen niet kloppen valt de theorie in duigen
= WETENSCHAP
• De wetenschappelijke methode
o Traditioneel (logisch) positivisme
▪ “wetenschappelijk” naar de wereld kijken is observeren zonder vooroordelen
▪ “Inductief” redeneren, “Deductief” hypothesen afleiden
▪ Verifieerbaarheid”… bewijzen zoeken voor theorieën = proberen bevestigen
• Kritiek van Popper (Kritisch Rationalisme)
o Observeren kan niet zonder vooronderstellingen
▪ Interesse van de wetenschapper bepaalt (mee) waar die naar kijkt
▪ Je vertrekt altijd van eerdere kennis
o Waarnemingen kunnen nooit tot een universele wet leiden, inductie is een mythe
▪ “Heel je leven enkel witte zwanen observeren is geen bewijs dat alle zwanen
wit zijn”
o Goede theorie moet “falsifieerbaar” zijn. Niet proberen bewijzen, maar proberen
ontkrachten
o Theorie moet “bekritiseerbaar” zijn vanuit de feiten
o Dominante model in de wetenschap
,1.1 wetenschapsmodellen en de sociale wetenschappen
• 3 grondleggers – 3 modellen
o EMILE DURKHEIM – NATURALISME/POSITIVISME
▪ Sociale wetenschappen naar analogie met natuurlijke wetenschappen
▪ “sociale feiten” ∼ “natuurlijke feiten
- Extern aan het individu
- Wetmatig en dwingend
- Objectief
▪ Observeren en meten (kwantitatief) = “Wat”?
- Rechtstreeks of zoeken naar betrouwbare indicatoren
o MAX WEBER – VERSTEHEND/HERMENEUTISCH
▪ Anti-naturalisme
- Mensen gedragen zich niet als gehoorzame uitvoerders van een
voorspelbaar programma
- Vereist andere onderzoeksmethoden
▪ Betekenis zoeken
- Beweegredenen en intenties die actoren aan hun handelen geven
▪ Antwoord op “waarom”-vragen; kwalitatief
o KARL MARX – MAATSCHAPPIJKRITISCH/EMANCIPATOIR
▪ Wetenschap moet meer doen dan beschrijven, het moet ook dingen
veranderen
- De weg wijzen naar een meer menswaardige maatschappij
▪ Methode: vatten van sociale feiten in hun bredere historische en
sociologische samenhang
▪ Het verklaren van de context waarin dingen gebeuren
▪ Activistisch doel
• 3 stromingen in hedendaags sociologisch onderzoek
o Post-Positivisme
▪ Oorsprong in het positivisme:
▪ Er is een objectieve waarheid buiten het individu
▪ Valt te kennen door zintuiglijke observatie en universele wetten
▪ “naïef” realisme
▪ Er is een objectieve waarheid buiten het individu
▪ Waarvan delen met een bepaalde waarschijnlijkheid te kennen zijn
▪ “kritisch” realisme
▪ Karl Popper: falsificationisme
▪ no complete verification is possible, only a process of gradual increasing
confirmation” (Carnap, 1936)
= nooit dingen bewijzen alleen dingen proberen ontkrachten en als dit niet
lukt deste zeker we kunnen zijn van ons stuk
▪ Hypotheses toetsen leidt niet tot absolute zekerheid, maar elke test
verhoogt het gevoel van plausibiliteit bij een theore
▪ Dominante stroming vandaag
o Interpretatief paradigma (constructivisme)
▪ Kritiek op post-positivisme (in de sociale wetenschappen!)
▪ Gaat ervanuit dat de kennis van respondenten identiek is aan die van
onderzoekers
, = Te “normatief”, niet iedereen volgt dezelfde sociale regels op dezelfde
manier
▪ Vertrekt vanuit het symbolisch interactionisme van Blumer (1969)
- Mensen reageren op zaken op basis van de betekenis die deze zaken voor
hen hebben
- Betekenis wordt gevormd in sociale interactie
- Betekenissen worden gebruikt en gewijzigd in de sociale interactie door
middel van een interpretatief proces
▪ Sociale, culturele of historische conventies structureren onze perceptie en
kennis
▪ Alle kennis is “geïnterpreteerde kennis”
▪ Wetenschappers kunnen de wereld enkel kennen via de interpretaties van
mensen
▪ “Strictly speaking, there are no such things as facts pure and simple. All facts
are from the outset selected from a universal context by the activities of our
mind”. (Schutz, 1962)
▪ Geen “objectieve” realiteit
▪ Wordt vorm en betekenis gegeven door mensen
▪ Voortdurend in verandering / replicatie
o Kritische theorie
▪ Bouwt voort op Marx, maar is verwerpt het orthodox economisch Marxisme
= de sociale werkelijkheid valt te verklaren door het toe-eigenen van de
productiemogelijkheden door een kleine elite klasse en de onderdrukking
van het proletariaat
▪ Mix kwantitatief en kwalitatief onderzoek
▪ Bestudeert de verhouding tussen cultuur en “kapitalisme”
▪ Breder: machtsverhoudingen en onderdrukking
▪ “kapitaal” ook als “sociaal kapitaal”
▪ Kritische analyse van:
- Media
- Massamedia
- Structuren
= als genoeg mensen ermee akkoord gaan
dan is men het eens over een uitspraak
, 1.2. de rol van theorie in kwantitatief onderzoek
• Wat is een goede theorie?
o Een logisch geheel van concepten die op een gestructureerde manier samenhangen
o Empirisch toetsbaar - falsifieerbaar
o Algemeen zijn en het particuliere overstijgen
o (en waarmee je voorspellingen kan doen)
o Omkering van empiricisme:
▪ Theorie kan alleen maar voortkomen uit observaties en ervaringen
o Concepten
▪ Bouwstenen van de theorie
▪ Definities van fenomenen die we bestuderen
o Hypothese
▪ Een assumptie die we formuleren om dingen te kunnen bestuderen en we
gebruiken het om een theorie empirisch te toetsen, vaak geformuleerd als
een alsdan uitspraak
▪ Eigenschappen
- Komt voort uit literatuur/theorie
- Is een (deel)antwoord op de onderzoeksvraag
- Moet empirisch toetsbaar zijn
- Moet toetsbaar geformuleerd worden
- Bevat directionaliteit (bv. een grotere “X” leidt tot een lagere “Y”)
- Worden vaak in groep geformuleerd en genummerd (H1, H2a, H2b, H3)
▪ (woordelijke) vorm van hypothesen
- Kort: Variabele X hangt samen met variabele Y
- Lang: Verschillende kenmerken van X zijn gerelateerd aan kenmerken van Y
o Algemeen zijn
▪ Verder gaan dan dagdagelijkse kennis
▪ Voorspellende kracht
▪ MAAR: gradaties in theorie
▪ Gradatie: “HOE theoretisch iets is”
- Gradaties (Denzin)
a) Ad hoc Classificatiesysteem
= Groeperen in losse klassen
b) Taxonomie
= Samenhangende ordening
c) Conceptuele schema’s
= Samenhangend schema van de werkelijkheid
d) Theoretisch systeem
H3: De kwantitatieve onderzoekscyclus
• Wat is wetenschap?
o Bekende wetenschappers in het begin van de 20ste E
▪ Freud
▪ Einstein
➔ Karl Popper zag dat ze op een verschillende manier aan wetenschap deden
o Freud
▪ Zoekt achterwaarts bewijzen om zijn theorie te doen kloppen
▪ Veilige theorie
▪ Je kan altijd nieuwe verklaringen verzinnen
▪ Alles kan in de theorie worden toegepast
= PSEUDO-WETENSCHAP
o Einstein
▪ Maakt voorwaartse voorspellingen; als zijn theorie klopt dan zien we het in
de toekomst
▪ Riskante theorie
▪ Als je voorspellingen niet kloppen valt de theorie in duigen
= WETENSCHAP
• De wetenschappelijke methode
o Traditioneel (logisch) positivisme
▪ “wetenschappelijk” naar de wereld kijken is observeren zonder vooroordelen
▪ “Inductief” redeneren, “Deductief” hypothesen afleiden
▪ Verifieerbaarheid”… bewijzen zoeken voor theorieën = proberen bevestigen
• Kritiek van Popper (Kritisch Rationalisme)
o Observeren kan niet zonder vooronderstellingen
▪ Interesse van de wetenschapper bepaalt (mee) waar die naar kijkt
▪ Je vertrekt altijd van eerdere kennis
o Waarnemingen kunnen nooit tot een universele wet leiden, inductie is een mythe
▪ “Heel je leven enkel witte zwanen observeren is geen bewijs dat alle zwanen
wit zijn”
o Goede theorie moet “falsifieerbaar” zijn. Niet proberen bewijzen, maar proberen
ontkrachten
o Theorie moet “bekritiseerbaar” zijn vanuit de feiten
o Dominante model in de wetenschap
,1.1 wetenschapsmodellen en de sociale wetenschappen
• 3 grondleggers – 3 modellen
o EMILE DURKHEIM – NATURALISME/POSITIVISME
▪ Sociale wetenschappen naar analogie met natuurlijke wetenschappen
▪ “sociale feiten” ∼ “natuurlijke feiten
- Extern aan het individu
- Wetmatig en dwingend
- Objectief
▪ Observeren en meten (kwantitatief) = “Wat”?
- Rechtstreeks of zoeken naar betrouwbare indicatoren
o MAX WEBER – VERSTEHEND/HERMENEUTISCH
▪ Anti-naturalisme
- Mensen gedragen zich niet als gehoorzame uitvoerders van een
voorspelbaar programma
- Vereist andere onderzoeksmethoden
▪ Betekenis zoeken
- Beweegredenen en intenties die actoren aan hun handelen geven
▪ Antwoord op “waarom”-vragen; kwalitatief
o KARL MARX – MAATSCHAPPIJKRITISCH/EMANCIPATOIR
▪ Wetenschap moet meer doen dan beschrijven, het moet ook dingen
veranderen
- De weg wijzen naar een meer menswaardige maatschappij
▪ Methode: vatten van sociale feiten in hun bredere historische en
sociologische samenhang
▪ Het verklaren van de context waarin dingen gebeuren
▪ Activistisch doel
• 3 stromingen in hedendaags sociologisch onderzoek
o Post-Positivisme
▪ Oorsprong in het positivisme:
▪ Er is een objectieve waarheid buiten het individu
▪ Valt te kennen door zintuiglijke observatie en universele wetten
▪ “naïef” realisme
▪ Er is een objectieve waarheid buiten het individu
▪ Waarvan delen met een bepaalde waarschijnlijkheid te kennen zijn
▪ “kritisch” realisme
▪ Karl Popper: falsificationisme
▪ no complete verification is possible, only a process of gradual increasing
confirmation” (Carnap, 1936)
= nooit dingen bewijzen alleen dingen proberen ontkrachten en als dit niet
lukt deste zeker we kunnen zijn van ons stuk
▪ Hypotheses toetsen leidt niet tot absolute zekerheid, maar elke test
verhoogt het gevoel van plausibiliteit bij een theore
▪ Dominante stroming vandaag
o Interpretatief paradigma (constructivisme)
▪ Kritiek op post-positivisme (in de sociale wetenschappen!)
▪ Gaat ervanuit dat de kennis van respondenten identiek is aan die van
onderzoekers
, = Te “normatief”, niet iedereen volgt dezelfde sociale regels op dezelfde
manier
▪ Vertrekt vanuit het symbolisch interactionisme van Blumer (1969)
- Mensen reageren op zaken op basis van de betekenis die deze zaken voor
hen hebben
- Betekenis wordt gevormd in sociale interactie
- Betekenissen worden gebruikt en gewijzigd in de sociale interactie door
middel van een interpretatief proces
▪ Sociale, culturele of historische conventies structureren onze perceptie en
kennis
▪ Alle kennis is “geïnterpreteerde kennis”
▪ Wetenschappers kunnen de wereld enkel kennen via de interpretaties van
mensen
▪ “Strictly speaking, there are no such things as facts pure and simple. All facts
are from the outset selected from a universal context by the activities of our
mind”. (Schutz, 1962)
▪ Geen “objectieve” realiteit
▪ Wordt vorm en betekenis gegeven door mensen
▪ Voortdurend in verandering / replicatie
o Kritische theorie
▪ Bouwt voort op Marx, maar is verwerpt het orthodox economisch Marxisme
= de sociale werkelijkheid valt te verklaren door het toe-eigenen van de
productiemogelijkheden door een kleine elite klasse en de onderdrukking
van het proletariaat
▪ Mix kwantitatief en kwalitatief onderzoek
▪ Bestudeert de verhouding tussen cultuur en “kapitalisme”
▪ Breder: machtsverhoudingen en onderdrukking
▪ “kapitaal” ook als “sociaal kapitaal”
▪ Kritische analyse van:
- Media
- Massamedia
- Structuren
= als genoeg mensen ermee akkoord gaan
dan is men het eens over een uitspraak
, 1.2. de rol van theorie in kwantitatief onderzoek
• Wat is een goede theorie?
o Een logisch geheel van concepten die op een gestructureerde manier samenhangen
o Empirisch toetsbaar - falsifieerbaar
o Algemeen zijn en het particuliere overstijgen
o (en waarmee je voorspellingen kan doen)
o Omkering van empiricisme:
▪ Theorie kan alleen maar voortkomen uit observaties en ervaringen
o Concepten
▪ Bouwstenen van de theorie
▪ Definities van fenomenen die we bestuderen
o Hypothese
▪ Een assumptie die we formuleren om dingen te kunnen bestuderen en we
gebruiken het om een theorie empirisch te toetsen, vaak geformuleerd als
een alsdan uitspraak
▪ Eigenschappen
- Komt voort uit literatuur/theorie
- Is een (deel)antwoord op de onderzoeksvraag
- Moet empirisch toetsbaar zijn
- Moet toetsbaar geformuleerd worden
- Bevat directionaliteit (bv. een grotere “X” leidt tot een lagere “Y”)
- Worden vaak in groep geformuleerd en genummerd (H1, H2a, H2b, H3)
▪ (woordelijke) vorm van hypothesen
- Kort: Variabele X hangt samen met variabele Y
- Lang: Verschillende kenmerken van X zijn gerelateerd aan kenmerken van Y
o Algemeen zijn
▪ Verder gaan dan dagdagelijkse kennis
▪ Voorspellende kracht
▪ MAAR: gradaties in theorie
▪ Gradatie: “HOE theoretisch iets is”
- Gradaties (Denzin)
a) Ad hoc Classificatiesysteem
= Groeperen in losse klassen
b) Taxonomie
= Samenhangende ordening
c) Conceptuele schema’s
= Samenhangend schema van de werkelijkheid
d) Theoretisch systeem
