DE ERVARINGEN EN MENINGEN VAN
THUISZORGVERLENERS BETREFFENDE HET
GEBRUIK VAN TECHNOLOGIE IN DE
WERKOMGEVING: EEN KWALITATIEF
ONDERZOEK ONDER
THUISZORGMEDEWERKERS.
DTZ2221
Namen
Maastricht University
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences (FHML)
Kansen in de Zorg: de Rol van Digitale Technologie - DTZ2221
Bachelor Gezondheidswetenschappen (DTZ)
27-10-2022
,Abstract
Inleiding. Momenteel is sprake van een dalend aantal zorgmedewerkers en een toename van
chronisch zieken als gevolg van vergrijzing, dit vormt een enorme uitdaging voor de zorg
(Asgari et al., 2021). Technologische ontwikkelingen kunnen veel bijdragen in de zorg, zo
kan het de kwaliteit van de zorg vergroten en de kwaliteit van het leven van een patiënt
verbeteren (RIVM, 2017; Overbeek et al., 2021). Echter, thuiszorgmedewerkers hebben
wisselende meningen over deze technologische ontwikkelingen, waardoor technologische
toepassingen achterblijven in de zorg (Odendaal et al., 2020; RIVM, 2017). Het doel van dit
onderzoek is het achterhalen van de ervaringen en meningen van thuiszorgmedewerkers
betreffende het gebruik van technologie in de werkomgeving om uitdagingen te kunnen
identificeren.
Methode. Deelnemers zijn geworven door middel van convenience sampling en waren
gedurende het onderzoek allen werkzaam binnen de thuiszorg in Nederland. In dit kwalitatief
onderzoek zijn semigestructureerde interviews afgenomen. De volgende topics kwamen aan
bod: dagelijkse ervaringen met het gebruik van zorgtechnologie in de werkomgeving,
gebruiksvriendelijkheid van de zorgtechnologie, het vertrouwen van de zorgmedewerker in
zijn of haar eigen bekwaamheid met zorgtechnologie (self efficacy) en veranderingen in de
zorgtechnologie. De interviews zijn getranscribeerd en met behulp van open en axiaal
coderen geanalyseerd.
Resultaten. In totaal zijn drie participanten geïncludeerd, waarvan één man en twee vrouwen
met een leeftijdsrange van 32 tot 46 jaar. Vijf grote thema’s zijn naar voren gekomen: (1) het
gebruik van technologie is praktisch binnen de thuiszorg, (2) hoe ouder de
thuiszorgmedewerker, hoe lager de affiniteit met technologie, (3) overzichtelijkheid,
begrijpbaarheid en handzaamheid zijn van belang voor de gebruiksvriendelijkheid van
technologie, (4) zonder ondersteuning vanuit het werk, zal technologie niet geïmplementeerd
worden en (5) een zoektocht naar de balans tussen zorgtechnologie en mensenwerk.
Conclusie. De ervaringen en meningen van thuiszorgmedewerkers betreffende het gebruik
van technologie zijn over het algemeen positief. Het wordt vooral als praktisch,
ondersteunend, ontlastend en werkdrukverlagend ervaren. Hierbij is wel benoemd dat sprake
is van een leeftijdskloof in de mate waarin technologie als prettig wordt ervaren. Verder
moeten sommige technologieën nog gefinetuned worden, waarbij overzichtelijkheid,
begrijpbaarheid en handzaamheid belangrijke factoren zijn voor het verbeteren van de
,gebruiksvriendelijkheid. In de toekomst zal een goede balans gezocht moeten worden tussen
het gebruik van zorgtechnologie en het behouden van mensenwerk.
Inhoudsopgave
Inleiding.................................................................................................................................. 1
Methode................................................................................................................................. 3
Respondenten.................................................................................................................... 3
Dataverzameling.................................................................................................................3
Topiclijst.............................................................................................................................. 4
Data-analyse....................................................................................................................... 5
Resultaten.............................................................................................................................. 5
Discussie.............................................................................................................................. 11
Conclusie.............................................................................................................................. 14
Literatuurlijst......................................................................................................................... 15
Bijlagen................................................................................................................................. 18
Bijlage 1 Informatiebrief....................................................................................................18
Bijlage 2 Toestemmingsformulier......................................................................................20
Bijlage 3 Interviewschema................................................................................................22
, Inleiding
Technologische ontwikkelingen kunnen veel bijdragen in de zorg en voor de
volksgezondheid. Deze ontwikkelingen kunnen zorgverleners ondersteunen en ontlasten, de
kwaliteit van zorg vergroten en de kwaliteit van leven van patiënten verbeteren (RIVM, 2017;
Overbeek et al., 2021). Momenteel neemt de druk op de zorg enorm toe. Technologische
ontwikkelingen kunnen hierin een toekomstperspectief bieden. De druk op de zorg neemt
momenteel enorm toe doordat het aantal chronisch zieken enorm stijgt. Dit is een gevolg van
de vergrijzing (Asgari et al., 2021). Daarnaast leidt het dalende aantal zorgmedewerkers tot
een stijgende druk op de zorg (Boer & Klerk, 2013; Peeters et al., 2013). Deze daling in het
aantal zorgmedewerkers en de toename in het aantal chronisch zieken zijn één van de
grootste uitdagingen in de gezondheidszorg (Asgari et al., 2021). Deze uitdaging is volgens
de WHO een aanleiding geweest voor de ontwikkeling van een andere organisatie van de
zorg. De gezondheidszorg is van ziekenhuiszorg naar ‘community based health care’ gegaan,
bestaande uit onder andere mantelzorg en thuiszorg (World Health Organization, 2020). Deze
thuiszorg services bestaan uit het bieden van verplegingszorg of andere medische zorg aan
het huisadres van de chronisch zieke patiënt. Nieuwe technologieën kunnen bijdragen aan het
verhogen van de productiviteit in de thuiszorg en bijdragen aan een verbeterde manier van
zorg en ondersteuning (Peeters et al., 2013). De doelen van technologische hulpmiddelen in
de zorg zijn het behouden van de kwaliteit van de zorg, het vergroten van effectiviteit in de
zorg en de toenemende werkdruk te verlagen door de schaarste op de arbeidsmarkt te
verminderen (Woldendorp, 2021; van Hoof & Wouters, 2012). Zorgtechnologie biedt
daarmee veel kansen voor de zorg.
In de zorg zijn verschillende soorten technologieën geïntroduceerd, zoals bijvoorbeeld
mHealth, eHealth, robotica, domotica, serious games, Virtual Reality (VR) en apps (van der
Kuil et al., 2021). Deze technologieën zijn op verschillende manieren inzetbaar. Zo wordt
mHealth onder andere gebruikt om cliënten te registreren, hun gezondheid bij te houden en te
communiceren met cliënten en andere gezondheidsmedewerkers (Odendaal et al., 2020).
Domotica betreft woonhuisautomatisering en betreft zowel ondersteunende als
toezichthoudende technologie (Niemeijer et al., 2012) . Het leven van de cliënten met
thuiszorg kan veiliger en gemakkelijker worden door de inzet van domotica (van den Schoor.,
2017). Een voorbeeld van domotica die wordt toegepast binnen de thuiszorg is een
alarmknop die thuiswonende ouderen kunnen dragen (Hilbers-Modderman & De Bruijn,
1
THUISZORGVERLENERS BETREFFENDE HET
GEBRUIK VAN TECHNOLOGIE IN DE
WERKOMGEVING: EEN KWALITATIEF
ONDERZOEK ONDER
THUISZORGMEDEWERKERS.
DTZ2221
Namen
Maastricht University
Faculty of Health, Medicine and Life Sciences (FHML)
Kansen in de Zorg: de Rol van Digitale Technologie - DTZ2221
Bachelor Gezondheidswetenschappen (DTZ)
27-10-2022
,Abstract
Inleiding. Momenteel is sprake van een dalend aantal zorgmedewerkers en een toename van
chronisch zieken als gevolg van vergrijzing, dit vormt een enorme uitdaging voor de zorg
(Asgari et al., 2021). Technologische ontwikkelingen kunnen veel bijdragen in de zorg, zo
kan het de kwaliteit van de zorg vergroten en de kwaliteit van het leven van een patiënt
verbeteren (RIVM, 2017; Overbeek et al., 2021). Echter, thuiszorgmedewerkers hebben
wisselende meningen over deze technologische ontwikkelingen, waardoor technologische
toepassingen achterblijven in de zorg (Odendaal et al., 2020; RIVM, 2017). Het doel van dit
onderzoek is het achterhalen van de ervaringen en meningen van thuiszorgmedewerkers
betreffende het gebruik van technologie in de werkomgeving om uitdagingen te kunnen
identificeren.
Methode. Deelnemers zijn geworven door middel van convenience sampling en waren
gedurende het onderzoek allen werkzaam binnen de thuiszorg in Nederland. In dit kwalitatief
onderzoek zijn semigestructureerde interviews afgenomen. De volgende topics kwamen aan
bod: dagelijkse ervaringen met het gebruik van zorgtechnologie in de werkomgeving,
gebruiksvriendelijkheid van de zorgtechnologie, het vertrouwen van de zorgmedewerker in
zijn of haar eigen bekwaamheid met zorgtechnologie (self efficacy) en veranderingen in de
zorgtechnologie. De interviews zijn getranscribeerd en met behulp van open en axiaal
coderen geanalyseerd.
Resultaten. In totaal zijn drie participanten geïncludeerd, waarvan één man en twee vrouwen
met een leeftijdsrange van 32 tot 46 jaar. Vijf grote thema’s zijn naar voren gekomen: (1) het
gebruik van technologie is praktisch binnen de thuiszorg, (2) hoe ouder de
thuiszorgmedewerker, hoe lager de affiniteit met technologie, (3) overzichtelijkheid,
begrijpbaarheid en handzaamheid zijn van belang voor de gebruiksvriendelijkheid van
technologie, (4) zonder ondersteuning vanuit het werk, zal technologie niet geïmplementeerd
worden en (5) een zoektocht naar de balans tussen zorgtechnologie en mensenwerk.
Conclusie. De ervaringen en meningen van thuiszorgmedewerkers betreffende het gebruik
van technologie zijn over het algemeen positief. Het wordt vooral als praktisch,
ondersteunend, ontlastend en werkdrukverlagend ervaren. Hierbij is wel benoemd dat sprake
is van een leeftijdskloof in de mate waarin technologie als prettig wordt ervaren. Verder
moeten sommige technologieën nog gefinetuned worden, waarbij overzichtelijkheid,
begrijpbaarheid en handzaamheid belangrijke factoren zijn voor het verbeteren van de
,gebruiksvriendelijkheid. In de toekomst zal een goede balans gezocht moeten worden tussen
het gebruik van zorgtechnologie en het behouden van mensenwerk.
Inhoudsopgave
Inleiding.................................................................................................................................. 1
Methode................................................................................................................................. 3
Respondenten.................................................................................................................... 3
Dataverzameling.................................................................................................................3
Topiclijst.............................................................................................................................. 4
Data-analyse....................................................................................................................... 5
Resultaten.............................................................................................................................. 5
Discussie.............................................................................................................................. 11
Conclusie.............................................................................................................................. 14
Literatuurlijst......................................................................................................................... 15
Bijlagen................................................................................................................................. 18
Bijlage 1 Informatiebrief....................................................................................................18
Bijlage 2 Toestemmingsformulier......................................................................................20
Bijlage 3 Interviewschema................................................................................................22
, Inleiding
Technologische ontwikkelingen kunnen veel bijdragen in de zorg en voor de
volksgezondheid. Deze ontwikkelingen kunnen zorgverleners ondersteunen en ontlasten, de
kwaliteit van zorg vergroten en de kwaliteit van leven van patiënten verbeteren (RIVM, 2017;
Overbeek et al., 2021). Momenteel neemt de druk op de zorg enorm toe. Technologische
ontwikkelingen kunnen hierin een toekomstperspectief bieden. De druk op de zorg neemt
momenteel enorm toe doordat het aantal chronisch zieken enorm stijgt. Dit is een gevolg van
de vergrijzing (Asgari et al., 2021). Daarnaast leidt het dalende aantal zorgmedewerkers tot
een stijgende druk op de zorg (Boer & Klerk, 2013; Peeters et al., 2013). Deze daling in het
aantal zorgmedewerkers en de toename in het aantal chronisch zieken zijn één van de
grootste uitdagingen in de gezondheidszorg (Asgari et al., 2021). Deze uitdaging is volgens
de WHO een aanleiding geweest voor de ontwikkeling van een andere organisatie van de
zorg. De gezondheidszorg is van ziekenhuiszorg naar ‘community based health care’ gegaan,
bestaande uit onder andere mantelzorg en thuiszorg (World Health Organization, 2020). Deze
thuiszorg services bestaan uit het bieden van verplegingszorg of andere medische zorg aan
het huisadres van de chronisch zieke patiënt. Nieuwe technologieën kunnen bijdragen aan het
verhogen van de productiviteit in de thuiszorg en bijdragen aan een verbeterde manier van
zorg en ondersteuning (Peeters et al., 2013). De doelen van technologische hulpmiddelen in
de zorg zijn het behouden van de kwaliteit van de zorg, het vergroten van effectiviteit in de
zorg en de toenemende werkdruk te verlagen door de schaarste op de arbeidsmarkt te
verminderen (Woldendorp, 2021; van Hoof & Wouters, 2012). Zorgtechnologie biedt
daarmee veel kansen voor de zorg.
In de zorg zijn verschillende soorten technologieën geïntroduceerd, zoals bijvoorbeeld
mHealth, eHealth, robotica, domotica, serious games, Virtual Reality (VR) en apps (van der
Kuil et al., 2021). Deze technologieën zijn op verschillende manieren inzetbaar. Zo wordt
mHealth onder andere gebruikt om cliënten te registreren, hun gezondheid bij te houden en te
communiceren met cliënten en andere gezondheidsmedewerkers (Odendaal et al., 2020).
Domotica betreft woonhuisautomatisering en betreft zowel ondersteunende als
toezichthoudende technologie (Niemeijer et al., 2012) . Het leven van de cliënten met
thuiszorg kan veiliger en gemakkelijker worden door de inzet van domotica (van den Schoor.,
2017). Een voorbeeld van domotica die wordt toegepast binnen de thuiszorg is een
alarmknop die thuiswonende ouderen kunnen dragen (Hilbers-Modderman & De Bruijn,
1
