Oncologie

Oncologie samenvatting per les

Les 1 Introductie
 Oncologie: Wetenschap met betrekking tot het ontstaan en de genezing van kanker
 Kanker: Verzameling ziekten die door ongecontroleerde celgroei leiden tot invasie
van omliggende weefsels en verspreiden naar andere delen van het lichaam.

De meest voorkomende kankersoorten:
 Bij mannen: prostaatkanker
 Bij vrouwen: borstkanker
 Algemeen: huidkanker

Mutaties verwijzen naar veranderingen in DNA van cellen die kunnen leiden tot ontwikkeling
van kanker. Zo zijn er driver mutaties en passenger mutaties.
 Driver: Draagt direct bij aan een kwaadaardig fenotype
 Passenger: Draagt niet direct bij aan een kwaadaardig fenotype, maar zorgt voor
instabiliteit.

Heterogeen fenotype: Kankercellen binnen een tumor hebben verschillende kenmerken en
eigenschappen.

Metastasering: verspreiding van tumorcellen van de primaire tumor naar andere delen van
het lichaam

Ontwikkeling van een tumor:
 Vermijden van apoptose
 Oneindig blijven delen
 Omliggende weefsels infiltreren
 Angiogenese
 Zelfvoorzienend in groeifactoren
 Ongevoelig voor remmende signalen

Verloop van de energieproductie:
 In de mitochondriën wordt glucose omgezet in pyruvaat, in de citraatcyclus
 Krebscyclus en oxidatieve fosforylering
 Fosforylering dient als aan/uit switch waarbij GTP wordt gebruikt als aan/uit voor G-
eiwitten

Signaaluitscheiding: Enzymen en eiwitten worden geactiveerd en komen bij de receptor. Er
ontstaat modificatie van het metabolisme, functie, beweging.

Cel-cel communicatie:
1. Paracrien: Cel scheidt extracellulair signaalmolecuul en bind omliggende cellen
2. Autocrien: Cel scheidt extracellulair signaalmolecuul en bind receptor van eigen cel
3. Endocrien: Cel scheidt extracellulair signaalmolecuul en gaat via bloed naar andere
cel

, 4. Plasmamembraan gebonden eiwit: Cel heeft membraan gebonden eiwit die
complementair is aan de receptor van de targetcel.

Cel wordt gereguleerd door receptoren, namelijk EGFR, die bij binding gaat fosforyleren
waarbij verschillende routes worden geactiveerd.

Bij de regulatie van transcriptie spelen de volgende receptoren een rol:
 Cytokine receptoren, tyrosine kinases, G-eiwit gekoppelde receptoren (GPCR), WNT
en Hedgehog
 GPCRs geven extracellulaire signalen aan intracellulaire G-eiwitten.

GPCRs: G-eiwit gekoppelde eiwitten
 Extracellulaire signalen doorgeven aan intracellulaire G-eiwitten
 Bestaan uit 7 domeinen in het membraan. In het midden bevindt zich een carboxyl
waaraan het G-eiwit kan binden.
 Als het eiwit gebonden is aan GDP  Inactief
 GPCRs worden geremd door arrestine binding
Werking van GPCR
 Hormoon bind waardoor de receptor veranderd
 Het geactiveerde receptor bind nu aan het G-alfa subunit
 GDP wordt omgezet in GTP door hydrolyse
 G-alfa subunit bind aan GTP waardoor het eiwit actief word
 Hierdoor ontstaat er stimulering of remming

Bij overlap tussen andere liganden en receptoren wordt de carboxyl staart gefosforyleerd
waardoor kinases worden geactiveerd. Deze kunnen intracellulair binden en zorgen voor de
activatie van EGFR. Het effect hiervan is een metastase via B-arrestine-Src.

Single transmembraan receptoren: Cytokines en RTKs.
 Cytokines: Leiden tot de activatie van RAS en MAPK
 RTKs: Leiden tot activatie van JAK en STAT

RTKs activeren:
 RTK bind ligand aan de receptor  Tyrosine kinases komen bij elkaar en gaan
dimeriseren
 Fosforylering van geactiveerde tyrosines
 Fosforylering zorgt ervoor dat ADP wordt omgezet in ATP