Rooms katholieke godsdienst
1. Deel 1: Het Oude Testament
Misvattingen over de bijbel
1. De bijbel is één boek
● bijbel is een bibliotheek van boeken: 46 OT en 27 NT
● ontstaan in een periode van 1000 jaar: mondeling overlevering, neergeschreven door
verschillende redacties → eeuwenoud groeiproces
Hoe zit de bijbel in elkaar?
● bijbel = verschillende geschriften (wetteksten, geschiedenis, poëzie, filosofie, muziek,
persoonlijke brieven en voorspellingen) door verschillende schrijvers tot een verzameling
samengevoegd
● oorspronkelijke teksten zijn verdwenen
● twee grote delen
○ OT : de periode voor Jezus Christus
○ NT: begint vanaf begin leven Jezus
Het Oude Testament
= Joodse Tenach
● testament = verbond of overeenkomt
○ verbond tussen het joodse volk en hun God JHWH
● heilig boek van de joden → bevat een joodse kijk op de wereld
● de Tenach (39 boeken)
○ T = Thora → de wet: de 5 boeken van Mozes (hoe het volk van God op een goede
manier kan samenleven) → bv. exodus, genesis, numeri…
○ N = Neviim → de profeten: toepassing leefregels en wetten van Thora → bv. Jesaja,
Jeremia
○ CH = Chetoevim → de geschriften: poëzie en verhalen → bv. Job, psalmen, spreuken,
prediker, hooglied
, 2. De bijbel is het (letterlijk) woord van God.
→ link met God, maar niet letterlijk de woorden van God
● een complexe ontstaansgeschiedenis van bij 2000 jaar + complexe geschiedenis van het
joodse volk
→ verschillende soort boeken, auteurs, ontstaanscontexten, opvattingen en overtuigingen
● proces mondeling en schriftelijk , canonisatie (1.1)
● bijbel: mensenwoorden die taal en betekenis geven aan diep-menselijke ervaringen (bv.
jaloezie, liefde..) → God komt ter sprake als een personage dat spreekt en handelt
3. De bijbel is een geschiedenisboek
→ bijbel beschrijft geen geschiedenis, maar heeft wel te maken met geschiedenis van het joodse volk
● de bijbel gaat over
○ belevenissen joodse volk
○ menselijke ervaringen
○ zoektocht naar
■ Wie is de mens?
■ Wat is goed,zinvol en rechtvaardig leven?
■ Wie is god?
● Evangelies: geen geschiedschrijving → Ze brengen goed nieuws over Jezus en hoe hem na te
volgen → 1 waarheid die de 4 evangelisten op hun manier proberen te beschrijven
4. De bijbel bevat het antwoord op alle menselijke vragen
→ bijbel heeft geen antwoorden op actuele vragen of problemen, het is een inspiratiebron
● inspiratiebron: het bevat verhalen die ons helpen nadenken over eigen waarden en
ervaringen.
Conclusie
● De bijbel is een verzameling boeken
● Kent een lange ontstaansgeschiedenis
● Vertelt het verhaal over een volk op zoek naar een land waar het goed is om te leven
● Vertelt het verhaal over de relatie en de ervaringen van dat volk met God
● Bevat veel soorten verhalen, waarvan wij vooral mythes zullen lezen en bespreken
,1.1 de ontstaansgeschiedenis van Het Oude Testament
mondeling → schrift, toen Israël een koninkrijk werd
fase 1: koningstijd
● schrijvers aan koninklijke hof→ oude verhalen en liederen die mondeling werden
doorgegeven, werden ook neergeschreven
● hofschrijvers → schreven gebeurtenissen aan het hof + hedendaagse geschiedenis op
fase 2: periode voor de babylonische ballingschap
● profeten = mannen (soms vrouwen) die de geschiedenis van hun tijd en het optreden (en
machtsmisbruik) van de koningen met een kritisch oog bekeken.
○ noorden: Elia, Elisa, Amos , Hosea
○ zuiden: Jesaja, Micha, Jeremia
● worden neergeschreven in profetieën
fase 3: periode na de babylonische ballingschap
● pijnlijke periode voor Joden → land, koning, tempel en priester kwijt
● profeten → zorgden voor bezinning en herbronning
○ geloof in JHWH niet afhankelijk van zaken zoals koning en tempel → volk bleef elkaar
ontmoeten in synagogen
● Na de ballingschap → volk verspreid
○ Jeruzalem: volk leefde onder vreemde overheersing van Grieken, Romeinen en
Perzen
○ Priesters in Jeruzalem: schreven alles op → Tora / eerste vijf boeken van Mozes kreeg
hier definitieve vorm
verdere canonisering van de Joodse bijbel
canonisatie = er wordt beslist welke boeken als dan niet tot de bijbel behoren en dus ‘norm’ (canon)
worden voor het geloven
● 5e eeuw v.C.: Tora wordt erkend heilig schrift → voorgelezen door priesters in tempels +
erkend als canon
● 200 v.C.: de profeten krijgt definitieve vorm
● 1e eeuw n.C.: derde deel, geschriften samengesteld
○ kopieerwerk van vastgelegde canon → originelen zijn verloren gegaan
● 1947: vondst van de ‘dode zeerollen’
○ ontdekte bijbelse boekrollen uit grotten
○ meer dan 2000 jaar oud
, 1.2 Situering van de context van de oudtestamentische verhalen
Het Oude Testament
→ gaat om de geschiedenis van het volk
● eerst mondeling doorverteld
● dan neergeschreven (1x door hof van de koningen)
● meerdere keren herwerkt (bv. ten tijde van profeten)
● ballingschap → verhalen gestileerd tot 1 verhaal
● rode draad van het OT
○ volk zoekt naar het goede, het beloven land
○ vanuit geloof in één God, ,die mensen oproept tot verantwoordelijkheid
○ in voortdurende confrontatie met omliggende volken
1. De historische context : de geschiedenis van Israël
● een religieuze boodschap die gebracht wordt a.d.h.v. verhalen over het volk
● kan indruk wekken dat verhalen ‘echt gebeurd’ zijn → niet het geval
● gebeurtenissen en geschiedenis van die tijd worden gebruikt als achtergrond
● het zijn literaire verhalen, verhalen die een boodschap brengen, die af en toe wel een
historische kern bevatten als vertrekpunt/achtergrond voor het verhaal
1. De aartsvaders
→ Abraham, Isaak en Jakob
● 1500 v.C
● Abraham, Isaak en Jakob → geen historische personages, wel clanhoofden van
zwerverstammen
● in het land Kanaän → bij hongersnood nomaden naar Egypte
2. Uittocht uit Egypte/ exodus
→ 1ste pijler uit de joodse geschiedenis
● tijde van Ramses II, farao uit Egypte
● nomaden werden door Ramses II verplicht tot dwangarbeid (geen bouw piramides!!→ andere
tijd)
● vestigen zich dan in het land Kanaän → conflicten met Kanaänitische bevolking
● Israël was nog geen natie, maar een los verband van twaalf stammen
1. Deel 1: Het Oude Testament
Misvattingen over de bijbel
1. De bijbel is één boek
● bijbel is een bibliotheek van boeken: 46 OT en 27 NT
● ontstaan in een periode van 1000 jaar: mondeling overlevering, neergeschreven door
verschillende redacties → eeuwenoud groeiproces
Hoe zit de bijbel in elkaar?
● bijbel = verschillende geschriften (wetteksten, geschiedenis, poëzie, filosofie, muziek,
persoonlijke brieven en voorspellingen) door verschillende schrijvers tot een verzameling
samengevoegd
● oorspronkelijke teksten zijn verdwenen
● twee grote delen
○ OT : de periode voor Jezus Christus
○ NT: begint vanaf begin leven Jezus
Het Oude Testament
= Joodse Tenach
● testament = verbond of overeenkomt
○ verbond tussen het joodse volk en hun God JHWH
● heilig boek van de joden → bevat een joodse kijk op de wereld
● de Tenach (39 boeken)
○ T = Thora → de wet: de 5 boeken van Mozes (hoe het volk van God op een goede
manier kan samenleven) → bv. exodus, genesis, numeri…
○ N = Neviim → de profeten: toepassing leefregels en wetten van Thora → bv. Jesaja,
Jeremia
○ CH = Chetoevim → de geschriften: poëzie en verhalen → bv. Job, psalmen, spreuken,
prediker, hooglied
, 2. De bijbel is het (letterlijk) woord van God.
→ link met God, maar niet letterlijk de woorden van God
● een complexe ontstaansgeschiedenis van bij 2000 jaar + complexe geschiedenis van het
joodse volk
→ verschillende soort boeken, auteurs, ontstaanscontexten, opvattingen en overtuigingen
● proces mondeling en schriftelijk , canonisatie (1.1)
● bijbel: mensenwoorden die taal en betekenis geven aan diep-menselijke ervaringen (bv.
jaloezie, liefde..) → God komt ter sprake als een personage dat spreekt en handelt
3. De bijbel is een geschiedenisboek
→ bijbel beschrijft geen geschiedenis, maar heeft wel te maken met geschiedenis van het joodse volk
● de bijbel gaat over
○ belevenissen joodse volk
○ menselijke ervaringen
○ zoektocht naar
■ Wie is de mens?
■ Wat is goed,zinvol en rechtvaardig leven?
■ Wie is god?
● Evangelies: geen geschiedschrijving → Ze brengen goed nieuws over Jezus en hoe hem na te
volgen → 1 waarheid die de 4 evangelisten op hun manier proberen te beschrijven
4. De bijbel bevat het antwoord op alle menselijke vragen
→ bijbel heeft geen antwoorden op actuele vragen of problemen, het is een inspiratiebron
● inspiratiebron: het bevat verhalen die ons helpen nadenken over eigen waarden en
ervaringen.
Conclusie
● De bijbel is een verzameling boeken
● Kent een lange ontstaansgeschiedenis
● Vertelt het verhaal over een volk op zoek naar een land waar het goed is om te leven
● Vertelt het verhaal over de relatie en de ervaringen van dat volk met God
● Bevat veel soorten verhalen, waarvan wij vooral mythes zullen lezen en bespreken
,1.1 de ontstaansgeschiedenis van Het Oude Testament
mondeling → schrift, toen Israël een koninkrijk werd
fase 1: koningstijd
● schrijvers aan koninklijke hof→ oude verhalen en liederen die mondeling werden
doorgegeven, werden ook neergeschreven
● hofschrijvers → schreven gebeurtenissen aan het hof + hedendaagse geschiedenis op
fase 2: periode voor de babylonische ballingschap
● profeten = mannen (soms vrouwen) die de geschiedenis van hun tijd en het optreden (en
machtsmisbruik) van de koningen met een kritisch oog bekeken.
○ noorden: Elia, Elisa, Amos , Hosea
○ zuiden: Jesaja, Micha, Jeremia
● worden neergeschreven in profetieën
fase 3: periode na de babylonische ballingschap
● pijnlijke periode voor Joden → land, koning, tempel en priester kwijt
● profeten → zorgden voor bezinning en herbronning
○ geloof in JHWH niet afhankelijk van zaken zoals koning en tempel → volk bleef elkaar
ontmoeten in synagogen
● Na de ballingschap → volk verspreid
○ Jeruzalem: volk leefde onder vreemde overheersing van Grieken, Romeinen en
Perzen
○ Priesters in Jeruzalem: schreven alles op → Tora / eerste vijf boeken van Mozes kreeg
hier definitieve vorm
verdere canonisering van de Joodse bijbel
canonisatie = er wordt beslist welke boeken als dan niet tot de bijbel behoren en dus ‘norm’ (canon)
worden voor het geloven
● 5e eeuw v.C.: Tora wordt erkend heilig schrift → voorgelezen door priesters in tempels +
erkend als canon
● 200 v.C.: de profeten krijgt definitieve vorm
● 1e eeuw n.C.: derde deel, geschriften samengesteld
○ kopieerwerk van vastgelegde canon → originelen zijn verloren gegaan
● 1947: vondst van de ‘dode zeerollen’
○ ontdekte bijbelse boekrollen uit grotten
○ meer dan 2000 jaar oud
, 1.2 Situering van de context van de oudtestamentische verhalen
Het Oude Testament
→ gaat om de geschiedenis van het volk
● eerst mondeling doorverteld
● dan neergeschreven (1x door hof van de koningen)
● meerdere keren herwerkt (bv. ten tijde van profeten)
● ballingschap → verhalen gestileerd tot 1 verhaal
● rode draad van het OT
○ volk zoekt naar het goede, het beloven land
○ vanuit geloof in één God, ,die mensen oproept tot verantwoordelijkheid
○ in voortdurende confrontatie met omliggende volken
1. De historische context : de geschiedenis van Israël
● een religieuze boodschap die gebracht wordt a.d.h.v. verhalen over het volk
● kan indruk wekken dat verhalen ‘echt gebeurd’ zijn → niet het geval
● gebeurtenissen en geschiedenis van die tijd worden gebruikt als achtergrond
● het zijn literaire verhalen, verhalen die een boodschap brengen, die af en toe wel een
historische kern bevatten als vertrekpunt/achtergrond voor het verhaal
1. De aartsvaders
→ Abraham, Isaak en Jakob
● 1500 v.C
● Abraham, Isaak en Jakob → geen historische personages, wel clanhoofden van
zwerverstammen
● in het land Kanaän → bij hongersnood nomaden naar Egypte
2. Uittocht uit Egypte/ exodus
→ 1ste pijler uit de joodse geschiedenis
● tijde van Ramses II, farao uit Egypte
● nomaden werden door Ramses II verplicht tot dwangarbeid (geen bouw piramides!!→ andere
tijd)
● vestigen zich dan in het land Kanaän → conflicten met Kanaänitische bevolking
● Israël was nog geen natie, maar een los verband van twaalf stammen
