Samenvatting Samenleving en SW ()

Samenleving en Sociaal Werk (2022-2023) Olivia Galle



Deel 1: Denkers over sociaal werk
Hoorcollege 1: Geschiedenis
Hoofdstuk 1: Sociaalwerkpioniers & duurzame dilemma’s

Ankerpunten ontwikkeling van sociaal werk (Wim Verzelen)
Canon Sociaal Werk (https://www.canonsociaalwerk.eu/):

 Canon SW voor Vlaanderen, NL en internationaal: belangrijke figuren worden uitgelegd

Beïnvloedende factoren van de praktijk en de geschiedenis op het sociaal werk:

 Maatschappelijke probleemsituaties: kiezen en ontwikkelen van verschillende werkvormen
voor bepaalde doelgroepen
 Pioniers: bepalen methodieken obv hun visie
 Drijfveren: politiek, beleidsmatig
 Beroepsontwikkeling: van caritas naar beroepsopleidingen naar academisering opleiding
 Maatschappelijke ontwikkelingen hebben invloed op SW
 Organisaties en instellingen: bedenken nieuwe werkvormen en overtuigen beleidsmakers
om die te subsidiëren
 Ideologieën: verzuilde samenleving
 Beschikbare middelen en beleid: beleid legt bepaalde ideologie op en bepaald welke
middelen ze ter beschikking stellen



Roots Sociaal Werk
Sociaal Werk groeit weg uit caritas:

 7de – 9de eeuw: Naar religieuze opdracht - Armenzorg
o Parochiale voedselbedeling
o Gasthuizen van rurale kloosters (vb: Sint Janshospitaal te Brugge)
o Visie: armen zijn er nu eenmaal en daar moet op worden gereageerd
 11 /12de – 15de eeuw: Tafels van de Heilige Geest en Godshuizen – Stedelijke samenleving
de

o Broederschappen (vanuit ambachten)
o Religieuze zorg
o Met controle van stadsbestuur
o Visie: armen zijn de veruitwending van het geloof op aarde
 Gemene Beurs: cesuur
o Vives (1492-1540): Subventione pauperum (1525)
 Verbod op bedelarij, organiseren arbeidsdwang en centralisatie
steunfondsen
 Opdracht wereldlijke macht: zorg in handen van steden door stedelijke
magistraten, plicht van overheid om orde te handhaven
 Stedelijke economie wordt gestimuleerd (aanbod arbeidskrachten stijgt)
 Armen in staat zich aan Gods wil te onderwerpen en hun sociale
plicht te vervullen
 Rationalisatie van armenzorg en onderwijs aan kinderen
 Individuele benadering
 16de – 18de eeuw: Centralisatie op stedelijk niveau

1

,Samenleving en Sociaal Werk (2022-2023) Olivia Galle


o Visie: armoede dient te worden bestreden en door de overheid geregeld
de
 18 eeuw: Strijd tegen pauperisme
o Bestraffing en arbeidsethos
o Landloperskolonies, tuchthuizen, werkhuizen
 Eind 18de eeuw: Bureau van Weldadigheid Comm. Burg. Godshuizen
o Overheid maatgevend in armoederegulering
de
 19 eeuw: Caritas
o Overheid zwakt af en laat zorg over aan caritas
de
 19 eeuw: Sociale Kwestie
o Opstand, lage lonen
o Vereniging in vakbonden en coöperaties die opkomen voor rechten van arbeiders
o Opkomende arbeidersbeweging



Voorlopige balans en vooruitzicht in België:




Eigenlijke roots van het Sociaal Werk:

 Eerst in UK, dan in VS
o Methodieken hebben SW wereldwijd geïnspireerd
 2 belangrijke poten:
o Maatschappelijk, individueel, relationeel sociaal werk
 VK – COS (1869) met Octavia Hill:
 Richt zich op sociale huisvesting en gezinnen in kwetsbare situaties
 ‘Friendly visitors’: mensen ondersteunen met inspraak van mensen
zelf (werken naar selfsupport)
 Vanuit vrijwilligers, met methodische kadering en professionalisering
 VS – COS VS met Mary Richmond:

2

,Samenleving en Sociaal Werk (2022-2023) Olivia Galle


 Schreef methodiekboeken (‘Friendly visiting among the poor’, ‘Social
Diagnosis’ en ‘What is Social Casework’)
 Eerste methodieken van Krachtgericht Sociaal Werk (aan de slag
gaan in omgeving van cliënt)
 Kern: gezin (met hun problemen en prioriteiten)
o Krachten verzamelen om daaraan te werken (persoonlijke-,
buurt-, burgerkrachten, kracht van liefdadigheid en publieke
armenzorg) om zo leefsituatie gezin te verbeteren
 SW werkt aan persoon in omgeving, context beïnvloed elkaar
o Werken met groepen en gemeenschappen, structureel sociaal werk (SCW)
 VK – Settlement movement (Toynbee Hall):
 University extension: wetenschap wil iets betekenen in arme
buurten, met kwetsbare burgers
 Buurthuis wordt opgestart
 Studenten wonen samen met armen, zo aan sterke gemeenschap
werken
 VS – Hull House met Jane Addams:
 Hull House in Chicago in verbinding met Chicago school die
sociologische studies deden over kansarme buurten, in die buurten
aan de slag gaan
 Vorming aan volwassenen, vrouwenemancipatie, rassenstrijd
 Samenleven met bewoners in gelijkwaardigheid en respect



Sociaal Werk in Vlaanderen:

 De Vooruit in Gent is een belangrijk buurthuis (huidige 404): deel van socialistische zuil
o Gestart als coöperatief (met bakker en slagerij), zorgen voor elkaar als arbeider
o Eerste solidaire ziekenkassen opgestart
o Verenigingen konden zich in buurthuis ontwikkelen (cultuur was van belang)
 WOI: na WOI veel sociale problemen
o Zoals:
 Hygiëne: tuberculose, alcoholisme, kinderzorg
 Opvang bedelaars zonder middelen
 Oudere daklozen, onbekwaam om te werken
 Verlaten kinderen, weeskinderen
 Jonge gehandicapten, geestesziekeen
 Verantwoordelijken voor bescherming van kinderen en kinderen geplaats bij
rechter
 Ziekenkassen
 Begeleiding pensioen en werkloosheid, verzekeringsorganismen
 Consultaties van kinderwelzijn
o Vereist professionele SWers (deskundigen)
 Eerste scholen ontwikkelden zich:
o Bepalende lijnen voor ontwikkeling opleidingen SW in België:
 Arbeidersbeweging: nood aan vorming van kaders (Hendrik De Man, Victoire
Cappe, Maria Baers)
 Internationale context: invloed vanuit VS en VK (De Man, Sand, Cappe)

3

, Samenleving en Sociaal Werk (2022-2023) Olivia Galle


 Sand richtte internationale vereniging voor sociaal werk hogescholen
op
 Antwoord op sociale problemen en maatschappelijke zorg: omvorming
charitas naar filantropie en toepassing van wetenschappelijke onderbouwing
 Inhoudelijke oriëntaties (René Sand, Frédéric Le Play, Victor Brants)
o Ontstaan sociale scholen:

Socialistische zuil Christelijke zuil
Vanuit Socialistische arbeidersbeweging Vanuit Christelijke arbeidersbeweging
Coöperaties
1881 1891 (Rerum Novarum)
Bewegingswerk Bewegingswerk
Hendrik De Man Victoire Cappe, Maria Baers & Pater Julius,
Perquy o.p.
Arbeidershogeschool (NL), Ecole Centrale de Sociale School voor dames en juffrouwen in
Service Social (FR) Antwerpen, Christelijke Arbeidershogeschool in
Leuven
 WOII: na WOII werden methoden geprofileerd
o Methodieken:
 Social casework:
 Achiel van Acker: sloot sociaal pact in WOI waarbij werkgevers en
werknemers samengebracht werden om sociaal systeem te
organiseren na oorlog
o Sociale zekerheid en overleg tussen werkgever en
werknemers
 Marie Kamphuis: ontdekte (en vertaalde) boeken Mary Richmond
o Maakte eerste tijdschrift voor MW
 De Jongh: pleit voor gesuperviseerde praktijk en wetenschappelijke
onderbouwing van individualistische benadering (methodisch en
academische onderbouwing)
 Model social casework:




4