ETHIEK IN DE SOCIAL PROFIT
Samenvatting semester 2
Bachelor in de Orthopedagogie
2022-2023
Femke Peeters
,Inhoud
1. MORAAL, ETHIEK EN GRONDHOUDING
Ethiek en beleid ....................................................................................................................................... 4
Moraal en ethiek ..................................................................................................................................... 4
Moreel probleem, dilemma, nood ...................................................................................................... 4
Normen, waarden, deugden ............................................................................................................... 5
Oefening: the alligator river story – slide 8-11........................................................................................ 6
Overzicht: MT1, MT2, MT3...................................................................................................................... 7
Transpersoonlijk mensbeeld: IK en ik...................................................................................................... 8
Inleiding ............................................................................................................................................... 8
Transpersoonlijk mensbeeld: IK en ik.................................................................................................. 8
Kernwaarden – kernkwaliteiten .......................................................................................................... 9
Afgescheiden zelf ................................................................................................................................ 9
Kernkwaliteiten vs. afgescheiden zelf ........................................................................................... 10
Transcendente waarden en voorbeelden – zie ppt .............................................................................. 10
Bespreking film ‘Next to her’ – zie ppt .................................................................................................. 10
2. ZORGETHIEK
Visies en waarden in de zorg – Axel Liègeois: waarden in dialoog ....................................................... 11
Traditionele visie ............................................................................................................................... 12
Moderne visie .................................................................................................................................... 12
Relationele visie ................................................................................................................................ 13
De tien waarden van Liégeois ........................................................................................................... 13
Zorgethiek – Inge van Nistelrooi ........................................................................................................... 15
Alledaagse zorg vs. professionele zorg .............................................................................................. 15
Morele voedingsbodem en zinvolle arbeid ....................................................................................... 15
Mensbeeld in de zorg ........................................................................................................................ 16
Twee mensbeelden – twee moraliteiten ...................................................................................... 16
Jake en Amy ................................................................................................................................... 17
Kohlberg en de morele ontwikkeling ............................................................................................ 17
Gilligan en de morele ontwikkeling ............................................................................................... 18
Jake en Amy in samenleving en zorg ............................................................................................. 18
Tronto: vier fasen van het zorgproces............................................................................................... 18
Fase 1: aandacht – presentie......................................................................................................... 19
, Fase 2: verantwoordelijkheid nemen ............................................................................................ 19
Fase 3: competenties inzetten ...................................................................................................... 20
Fase 4: responsiviteit ..................................................................................................................... 20
Competentie als containerbegrip .................................................................................................. 20
Reflectie op de grondhouding ....................................................................................................... 20
Moreel beraad ................................................................................................................................... 21
Grondhouding: de trias van Rogers revisited ........................................................................................ 21
1. Echtheid – waarachtigheid ............................................................................................................ 21
2. Empathie ....................................................................................................................................... 22
3. Onvoorwaardelijke acceptatie ...................................................................................................... 22
Reflectieve vragen ‘Next to her’ ............................................................................................................ 23
Samengevat ........................................................................................................................................... 23
3. ZELFZORG
Inleiding ................................................................................................................................................. 24
Onvoorwaardelijke zelfacceptatie en zelfzorg ...................................................................................... 24
Oorzaken van disharmonie.................................................................................................................... 25
Stressfactoren bij hulpverleners ....................................................................................................... 25
Stress, overspanning, burn-out en depressie.................................................................................... 26
Gevoeligere types voor een burn-out ........................................................................................... 26
Vervreemding en trauma .................................................................................................................. 29
“The way out is the way in”................................................................................................................... 30
Praktische tips bij stress .................................................................................................................... 30
Lifestyle medicine .............................................................................................................................. 30
Zelfmededogen ................................................................................................................................. 30
Mentale veerkracht ........................................................................................................................... 31
Persoonlijke groei: een crisis, een kans............................................................................................. 32
There is a crack in everything ................................................................................................................ 32
4. DEUGDENEHTIEK
Inleiding ................................................................................................................................................. 34
Maclntyre en Nussbaum – terug naar de deugdenethiek..................................................................... 34
Alasdair MacIntyre – After virtue (1981)........................................................................................... 35
Martha Nussbaum – Non-relative virtues, an Aristotelian approach (1993) .................................... 35
Belangrijke kenmerken van de deugdenethiek ................................................................................. 37
Simpel gezegd.................................................................................................................................... 37
, Circle of Courage – vier universele noden............................................................................................. 37
Het deugdenproject – vijf strategieën .................................................................................................. 38
1. Spreek de taal van de deugden ..................................................................................................... 39
2. Herken leermomenten (leraar) ..................................................................................................... 39
3. Stel veilige grenzen (autoriteit) ..................................................................................................... 40
4. Neem tijd voor rust, reflectie en bezinning (spirituele gids) ......................................................... 40
5. Biedt actief aandacht (mentor) ..................................................................................................... 41
Visies op opvoeding en inductieve discipline ........................................................................................ 41
Hoe leert iemand moreel te zijn? ...................................................................................................... 41
Bespreking van La tête haute – E. Bercot (2015) .................................................................................. 42
5. GOOD PRACTICE: DE OIKOTEN METHODE
Achtergrond en doelgroep Oikoten ...................................................................................................... 44
Input: artikel, docu Oikoten uit Koppen XL en boek ‘Ik dus naar Santiago’ .......................................... 45
Het begrip ‘ontheming’ ......................................................................................................................... 45
Ervaringsleren als kader ........................................................................................................................ 45
Acht aspecten van ervaringsleren of ontheming – Van der Ploeg .................................................... 46
1. Omgeving................................................................................................................................... 46
2. Activiteit: stappen ..................................................................................................................... 46
3. Reflectie ..................................................................................................................................... 47
4. De context ................................................................................................................................. 47
5. Nazorg........................................................................................................................................ 48
6. Begeleiding ................................................................................................................................ 49
7. Duur ........................................................................................................................................... 50
8. Doel............................................................................................................................................ 50
Het taoïstisch concept ‘wú wei’ ............................................................................................................ 50
Besluit Oikoten ...................................................................................................................................... 51
Samenvatting semester 2
Bachelor in de Orthopedagogie
2022-2023
Femke Peeters
,Inhoud
1. MORAAL, ETHIEK EN GRONDHOUDING
Ethiek en beleid ....................................................................................................................................... 4
Moraal en ethiek ..................................................................................................................................... 4
Moreel probleem, dilemma, nood ...................................................................................................... 4
Normen, waarden, deugden ............................................................................................................... 5
Oefening: the alligator river story – slide 8-11........................................................................................ 6
Overzicht: MT1, MT2, MT3...................................................................................................................... 7
Transpersoonlijk mensbeeld: IK en ik...................................................................................................... 8
Inleiding ............................................................................................................................................... 8
Transpersoonlijk mensbeeld: IK en ik.................................................................................................. 8
Kernwaarden – kernkwaliteiten .......................................................................................................... 9
Afgescheiden zelf ................................................................................................................................ 9
Kernkwaliteiten vs. afgescheiden zelf ........................................................................................... 10
Transcendente waarden en voorbeelden – zie ppt .............................................................................. 10
Bespreking film ‘Next to her’ – zie ppt .................................................................................................. 10
2. ZORGETHIEK
Visies en waarden in de zorg – Axel Liègeois: waarden in dialoog ....................................................... 11
Traditionele visie ............................................................................................................................... 12
Moderne visie .................................................................................................................................... 12
Relationele visie ................................................................................................................................ 13
De tien waarden van Liégeois ........................................................................................................... 13
Zorgethiek – Inge van Nistelrooi ........................................................................................................... 15
Alledaagse zorg vs. professionele zorg .............................................................................................. 15
Morele voedingsbodem en zinvolle arbeid ....................................................................................... 15
Mensbeeld in de zorg ........................................................................................................................ 16
Twee mensbeelden – twee moraliteiten ...................................................................................... 16
Jake en Amy ................................................................................................................................... 17
Kohlberg en de morele ontwikkeling ............................................................................................ 17
Gilligan en de morele ontwikkeling ............................................................................................... 18
Jake en Amy in samenleving en zorg ............................................................................................. 18
Tronto: vier fasen van het zorgproces............................................................................................... 18
Fase 1: aandacht – presentie......................................................................................................... 19
, Fase 2: verantwoordelijkheid nemen ............................................................................................ 19
Fase 3: competenties inzetten ...................................................................................................... 20
Fase 4: responsiviteit ..................................................................................................................... 20
Competentie als containerbegrip .................................................................................................. 20
Reflectie op de grondhouding ....................................................................................................... 20
Moreel beraad ................................................................................................................................... 21
Grondhouding: de trias van Rogers revisited ........................................................................................ 21
1. Echtheid – waarachtigheid ............................................................................................................ 21
2. Empathie ....................................................................................................................................... 22
3. Onvoorwaardelijke acceptatie ...................................................................................................... 22
Reflectieve vragen ‘Next to her’ ............................................................................................................ 23
Samengevat ........................................................................................................................................... 23
3. ZELFZORG
Inleiding ................................................................................................................................................. 24
Onvoorwaardelijke zelfacceptatie en zelfzorg ...................................................................................... 24
Oorzaken van disharmonie.................................................................................................................... 25
Stressfactoren bij hulpverleners ....................................................................................................... 25
Stress, overspanning, burn-out en depressie.................................................................................... 26
Gevoeligere types voor een burn-out ........................................................................................... 26
Vervreemding en trauma .................................................................................................................. 29
“The way out is the way in”................................................................................................................... 30
Praktische tips bij stress .................................................................................................................... 30
Lifestyle medicine .............................................................................................................................. 30
Zelfmededogen ................................................................................................................................. 30
Mentale veerkracht ........................................................................................................................... 31
Persoonlijke groei: een crisis, een kans............................................................................................. 32
There is a crack in everything ................................................................................................................ 32
4. DEUGDENEHTIEK
Inleiding ................................................................................................................................................. 34
Maclntyre en Nussbaum – terug naar de deugdenethiek..................................................................... 34
Alasdair MacIntyre – After virtue (1981)........................................................................................... 35
Martha Nussbaum – Non-relative virtues, an Aristotelian approach (1993) .................................... 35
Belangrijke kenmerken van de deugdenethiek ................................................................................. 37
Simpel gezegd.................................................................................................................................... 37
, Circle of Courage – vier universele noden............................................................................................. 37
Het deugdenproject – vijf strategieën .................................................................................................. 38
1. Spreek de taal van de deugden ..................................................................................................... 39
2. Herken leermomenten (leraar) ..................................................................................................... 39
3. Stel veilige grenzen (autoriteit) ..................................................................................................... 40
4. Neem tijd voor rust, reflectie en bezinning (spirituele gids) ......................................................... 40
5. Biedt actief aandacht (mentor) ..................................................................................................... 41
Visies op opvoeding en inductieve discipline ........................................................................................ 41
Hoe leert iemand moreel te zijn? ...................................................................................................... 41
Bespreking van La tête haute – E. Bercot (2015) .................................................................................. 42
5. GOOD PRACTICE: DE OIKOTEN METHODE
Achtergrond en doelgroep Oikoten ...................................................................................................... 44
Input: artikel, docu Oikoten uit Koppen XL en boek ‘Ik dus naar Santiago’ .......................................... 45
Het begrip ‘ontheming’ ......................................................................................................................... 45
Ervaringsleren als kader ........................................................................................................................ 45
Acht aspecten van ervaringsleren of ontheming – Van der Ploeg .................................................... 46
1. Omgeving................................................................................................................................... 46
2. Activiteit: stappen ..................................................................................................................... 46
3. Reflectie ..................................................................................................................................... 47
4. De context ................................................................................................................................. 47
5. Nazorg........................................................................................................................................ 48
6. Begeleiding ................................................................................................................................ 49
7. Duur ........................................................................................................................................... 50
8. Doel............................................................................................................................................ 50
Het taoïstisch concept ‘wú wei’ ............................................................................................................ 50
Besluit Oikoten ...................................................................................................................................... 51