HOORCOLLEGE´S INLEIDING BESTUUR & ORGANISATIE
(PDF) Openbaar Bestuur, Beleid, Organisatie en Politiek | Mark Bovens - Academia.edu
Hoorcollege 1
Inleiding Bestuur & Organisatie
● Inhoudelijke pijlers IBO
● Literatuur
● Docententeam
● Programma IBO
● Tentamen
● Bestuurlijke kaart
Locus en focus: De “Wat” en de “Hoe” vraag
Drie samenhangende onderdelen:
● Bestuurlijke kaart → gaat over de feiten van hoe zit het precies in elkaar
hoe is het georganiseerd.
● Openbaar bestuur
● Organisatiewetenschap → hoe is dat nou georganiseerd
Bijvoorbeeld COVID:
1. Welke bestuurlijke instanties zijn betrokken? GGD, ministerie, veiligheidsregio
2. Hoe gaat het openbaar bestuur om met: Bezweren van de crisis, afleggen van
verantwoordelijkheid, burgers en politiek
3. Hoe heeft het openbaar bestuur het covid 19 beleid georganiseerd? Organisatie en
managementstijlen, hoe ziet het beleid eruit? Is het beleid effectief? Vanuit
financieel, sociaal economisch, psychologisch perspectief.
Verplichte literatuur:
● Tentamen sheets bestuurlijke kaart
● Openbaar bestuur, beleid, organisatie en politiek
● Reframing organizations
Bestuurlijke kaart
● Wat is het?
○ Sterk feitelijke beschrijving
○ Instanties / functies, taken, bevoegdheden
● In relatie tot boek bovens e.a. → gaat al uit van de kennis.
● In relatie tot boek Bolman & Deal → gaat meer over de organisatie kant en
hoe zijn deze organisaties georganiseerd
,Centrale vragen
● Welke bestuurlijke organisaties zijn er?
● Hoe zitten ze in elkaar?
● Wat zijn hun bevoegdheden?
● Welke verbanden met andere bestuurlijke organisaties?
● Steden en wegen op de kaart
Algemene kenmerken NL - Openbaar Bestuur
Wat maakt Nederland uniek?
● Als land? Geografisch bepaalde eenheid
● Als natie? Samenstelling bevolking met een eigen cultuur
● Als politiek systeem? Sociaal systeem? Juridisch systeem?
● Als bestuurssysteem? Bestuurlijke instanties, met taken en verantwoordelijkheden
Kenmerken NL openbaar bestuur
● Constitutionele monarchie
● Rechtsstaat: Geen bestuurlijke willekeur
● (gedeeltelijke) Scheiding der machten (Trias politica)
● Scheiding kerk en staat, vgl UK en scandinavische landen
● Parlementair stelsel (representatieve (indirecte) Democratie)
○ Ministeriële verantwoordelijkheid (staatshoofd en ambtenaren)
○ Vertrouwensregel (aftreden bij onvoldoende vertrouwen)
○ Dualistisch stelsel (zowel landelijk, provinciaal als gemeentelijk)
● Bestuurders worden niet gekozen
● Kiesstelsel met evenredige vertegenwoordiging
● Gedecentraliseerde eenheidsstaat (medebewind-autonomie)
● Geen constitutioneel hof en geen juryrechtspraak
● Uitgebreid functioneel bestuur: Waterschappen & bedrijfslichamen
Nederlands Bestuursstijl is Inclusief
● Coalitie
● Collegialiteit
● Compromis
● Consensus
● Coöptatie
● Coöperatie
Nadelen: Gebrek aan draagkracht en daadkracht? (Huidige politieke polarisatie en
fragmentatie?
,Nationaal: Rijksniveau en ministeries
Kenmerken van een staat
● Grenzen (territorium)
● Bevolking
● Erkenning vanuit andere staten en landen
● Bestuur (bestuurlijke organisaties)
Nationaal
● Koninkrijk der Nederlanden
● De Staat der Nederlanden
○ Rechtspersoon
● Het land Nederland
Nationaal - Inhoud
● Koninkrijk der Nederlanden
● Belangrijke uitgangspunten Grondwet
● Politiek - bestuurlijke instituties
○ Regering
○ Staten - Generaal
○ Hoge College van Staat
○ Vaste Colleges van Advies
○ Planbureaus
● Ministeries
Koninkrijk der Nederlanden
● Vanaf 10 oktober 2010:
○ 4 landen (Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten)
○ Bonaire, Saba en Sint-Eustatius (Caribisch Nederland)
(Openbare Lichamen: vormen bijzondere gemeente verenigd in Eilandsraad
Caribisch Nederland )
● Statuut voor het koninkrijk der Nederlanden
● Statuut en Grondwet
● Koninkrijksregering
○ Nederlandse ministers
○ Gevolmachtigde ministers ( minister van Aruba, Cura & Sint-Maarten)
, Belangrijke uitgangspunten grondwet
● Parlementair stelsel
● Rechtsstaat
● Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Grondwet - Parlementair stelsel
● Parlement door bevolking gekozen, regering niet
○ Ministeriële verantwoordelijkheid (maakt de Koning onschendbaar)
■ Koninklijk Huis (Willem, Maxima, Beatrix, 3 prinsessen)
■ Willem Alexander en Wim Kok
■ Ambtenarenapparaat
○ Vertrouwensregel
■ Impliciet vertrouwen
■ Expliciet wantrouwen
Grondwet - Rechtsstaat
● Staat onderworpen aan regels van het recht
● Overheidshandelen gebaseerd op bevoegdheden in wetten (geen willekeur)
● Machtenscheiding
● Vrije en geheime verkiezingen
● Persvrijheid
● Grondrechten
Nederlandse Grondwet
1. Grondrechten (klassieke (afweerrechten) en sociale GR)
2. Regering
3. Staten Generaal
4. Raad van State, alg. Rekenkamer, Nat. Ombudsman, Vaste colleges van advies
5. Wetgeving en bestuur
6. Rechtspraak
7. Provincies, gemeenten, Waterschappen en openbare lichamen
8. Herziening grondwet
(PDF) Openbaar Bestuur, Beleid, Organisatie en Politiek | Mark Bovens - Academia.edu
Hoorcollege 1
Inleiding Bestuur & Organisatie
● Inhoudelijke pijlers IBO
● Literatuur
● Docententeam
● Programma IBO
● Tentamen
● Bestuurlijke kaart
Locus en focus: De “Wat” en de “Hoe” vraag
Drie samenhangende onderdelen:
● Bestuurlijke kaart → gaat over de feiten van hoe zit het precies in elkaar
hoe is het georganiseerd.
● Openbaar bestuur
● Organisatiewetenschap → hoe is dat nou georganiseerd
Bijvoorbeeld COVID:
1. Welke bestuurlijke instanties zijn betrokken? GGD, ministerie, veiligheidsregio
2. Hoe gaat het openbaar bestuur om met: Bezweren van de crisis, afleggen van
verantwoordelijkheid, burgers en politiek
3. Hoe heeft het openbaar bestuur het covid 19 beleid georganiseerd? Organisatie en
managementstijlen, hoe ziet het beleid eruit? Is het beleid effectief? Vanuit
financieel, sociaal economisch, psychologisch perspectief.
Verplichte literatuur:
● Tentamen sheets bestuurlijke kaart
● Openbaar bestuur, beleid, organisatie en politiek
● Reframing organizations
Bestuurlijke kaart
● Wat is het?
○ Sterk feitelijke beschrijving
○ Instanties / functies, taken, bevoegdheden
● In relatie tot boek bovens e.a. → gaat al uit van de kennis.
● In relatie tot boek Bolman & Deal → gaat meer over de organisatie kant en
hoe zijn deze organisaties georganiseerd
,Centrale vragen
● Welke bestuurlijke organisaties zijn er?
● Hoe zitten ze in elkaar?
● Wat zijn hun bevoegdheden?
● Welke verbanden met andere bestuurlijke organisaties?
● Steden en wegen op de kaart
Algemene kenmerken NL - Openbaar Bestuur
Wat maakt Nederland uniek?
● Als land? Geografisch bepaalde eenheid
● Als natie? Samenstelling bevolking met een eigen cultuur
● Als politiek systeem? Sociaal systeem? Juridisch systeem?
● Als bestuurssysteem? Bestuurlijke instanties, met taken en verantwoordelijkheden
Kenmerken NL openbaar bestuur
● Constitutionele monarchie
● Rechtsstaat: Geen bestuurlijke willekeur
● (gedeeltelijke) Scheiding der machten (Trias politica)
● Scheiding kerk en staat, vgl UK en scandinavische landen
● Parlementair stelsel (representatieve (indirecte) Democratie)
○ Ministeriële verantwoordelijkheid (staatshoofd en ambtenaren)
○ Vertrouwensregel (aftreden bij onvoldoende vertrouwen)
○ Dualistisch stelsel (zowel landelijk, provinciaal als gemeentelijk)
● Bestuurders worden niet gekozen
● Kiesstelsel met evenredige vertegenwoordiging
● Gedecentraliseerde eenheidsstaat (medebewind-autonomie)
● Geen constitutioneel hof en geen juryrechtspraak
● Uitgebreid functioneel bestuur: Waterschappen & bedrijfslichamen
Nederlands Bestuursstijl is Inclusief
● Coalitie
● Collegialiteit
● Compromis
● Consensus
● Coöptatie
● Coöperatie
Nadelen: Gebrek aan draagkracht en daadkracht? (Huidige politieke polarisatie en
fragmentatie?
,Nationaal: Rijksniveau en ministeries
Kenmerken van een staat
● Grenzen (territorium)
● Bevolking
● Erkenning vanuit andere staten en landen
● Bestuur (bestuurlijke organisaties)
Nationaal
● Koninkrijk der Nederlanden
● De Staat der Nederlanden
○ Rechtspersoon
● Het land Nederland
Nationaal - Inhoud
● Koninkrijk der Nederlanden
● Belangrijke uitgangspunten Grondwet
● Politiek - bestuurlijke instituties
○ Regering
○ Staten - Generaal
○ Hoge College van Staat
○ Vaste Colleges van Advies
○ Planbureaus
● Ministeries
Koninkrijk der Nederlanden
● Vanaf 10 oktober 2010:
○ 4 landen (Nederland, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten)
○ Bonaire, Saba en Sint-Eustatius (Caribisch Nederland)
(Openbare Lichamen: vormen bijzondere gemeente verenigd in Eilandsraad
Caribisch Nederland )
● Statuut voor het koninkrijk der Nederlanden
● Statuut en Grondwet
● Koninkrijksregering
○ Nederlandse ministers
○ Gevolmachtigde ministers ( minister van Aruba, Cura & Sint-Maarten)
, Belangrijke uitgangspunten grondwet
● Parlementair stelsel
● Rechtsstaat
● Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Grondwet - Parlementair stelsel
● Parlement door bevolking gekozen, regering niet
○ Ministeriële verantwoordelijkheid (maakt de Koning onschendbaar)
■ Koninklijk Huis (Willem, Maxima, Beatrix, 3 prinsessen)
■ Willem Alexander en Wim Kok
■ Ambtenarenapparaat
○ Vertrouwensregel
■ Impliciet vertrouwen
■ Expliciet wantrouwen
Grondwet - Rechtsstaat
● Staat onderworpen aan regels van het recht
● Overheidshandelen gebaseerd op bevoegdheden in wetten (geen willekeur)
● Machtenscheiding
● Vrije en geheime verkiezingen
● Persvrijheid
● Grondrechten
Nederlandse Grondwet
1. Grondrechten (klassieke (afweerrechten) en sociale GR)
2. Regering
3. Staten Generaal
4. Raad van State, alg. Rekenkamer, Nat. Ombudsman, Vaste colleges van advies
5. Wetgeving en bestuur
6. Rechtspraak
7. Provincies, gemeenten, Waterschappen en openbare lichamen
8. Herziening grondwet
