ONDERZOEKSVOORSTEL
ADVIESVERSLAG
ADVANCE CARE PLANNING EN NAASTEN
Naam student:
Studentenummer:
Studiegroepscode: GVE-AIB-VA-10
1e beoordelaar:
2e beoordelaar:
Inleverdatum: 13-03-2023
Opdrachtgever:
Aantal woorden: 1792
APA versie 7
1
,Inhoudsopgave
1. Inleiding..................................................................................................................................................... 3
1.1 Aanleiding en relevantie.................................................................................................................................3
1.2 Advance Care Planning...................................................................................................................................3
1.2.1 Probleemstelling.....................................................................................................................................4
1.2.2 Doelstelling.............................................................................................................................................4
1.2.3 Onderzoeksvraag....................................................................................................................................4
2 Methode..................................................................................................................................................... 5
2.1 Onderzoeksdesign, setting en doelgroep.......................................................................................................5
2.2 Dataverzameling en data-analyse (betrouwbaarheid en validiteit)..............................................................6
2.3 Ethische overwegingen..................................................................................................................................6
3 Praktische zaken om te komen tot het eindproduct.....................................................................................8
3.2 Productspecificaties........................................................................................................................................8
3.3 Projectplanning..............................................................................................................................................8
3.4 Contact met betrokkenen...............................................................................................................................9
3.5 Afspraken met betrokkenen...........................................................................................................................9
Referenties.................................................................................................................................................. 10
Bijlage 1. Zoekplan....................................................................................................................................... 12
5.1 De probleemstelling formuleren..................................................................................................................12
5.2 Het onderwerp afbakenen...........................................................................................................................12
5.3 Terminologie................................................................................................................................................12
Bijlage 2. Checklist zorgvuldigheid persoonsgebonden data..........................................................................15
Bijlage 3. Format IC formulier....................................................................................................................... 16
Bijlage 4. Topiclijst....................................................................................................................................... 17
Bijlage 5: samenwerkingsovereenkomst....................................................................................................... 18
2
, 1. Inleiding
1.1 Aanleiding en relevantie
De laatste jaren, mede door de COVID-19 pandemie, is er toenemende aandacht voor advance care
planning (ACP) in ziekenhuizen. Uit onderzoek is gebleken dat zowel verpleegkundigen werkzaam in
de praktijk, HBO-V studenten als HBO-V docenten beamen dat verpleegkundigen een rol kunnen
spelen in het voeren van een ACP-gesprek. Daarbij wordt aangegeven dat ACP een plek moet krijgen
binnen het curriculum van de verpleegkunde opleiding (Palliaweb, 2022). Dit geldt voor zowel
middelbaar beroepsonderwijs als hoger beroepsonderwijs. Het probleem nu is dat het nog
onduidelijk is hoe verpleegkundigen een ACP-gesprek moeten voeren in de praktijk en hoe ze
naasten van een patiënt hierbij betrekken (Persoonlijke communicatie, 2023). Een naasten van
iemand kan iedereen zijn. Iemand bepaalt zelf wie zijn naasten zijn, wie hem of haar dierbaar zijn en
waar genoeg vertrouwen bij is (GGZ standaard, z.d.).
In de beroepscode van de VenVN (2015) staat dat je als verpleegkundige samen met de zorgvrager
(en/of zijn vertegenwoordiger) werkt. Tijdens het ACP-proces is er continue sprake van
samenwerking om zo tot de zorg te komen die de patiënt wenst.
Uit een onderzoek van Stoppelenberg et al., (2014) blijkt dat de kwaliteit van leven wordt vergroot
door ACP. Dit omdat de patiënt meer regie heeft over zijn of haar eigen leven en de zorgverlening die
hierbij komt kijken. Naasten geven aan het fijn te vinden dat de wensen van de patiënt worden
uitgesproken om later minder moeilijke beslissingen te moeten nemen.
1.2 Advance Care Planning
‘Kwetsbare ouderen lopen groter risico om in ziekenhuis te overlijden’. Dit staat in een artikel van de
Nederlandse Omroep Stichting (NOS) (2022). Een kwetsbare oudere is een oudere die verminderde
of volledig verlies van regie over het eigen leven heeft met daarbij een complexe zorgbehoefte.
Kwetsbare ouderen ervaren zowel fysieke als psychische, cognitieve en sociale beperkingen in het
dagelijks leven (Verenso, z.d.).
Kwetsbare ouderen kunnen makkelijk in een situatie terechtkomen waarin zij niet meer zelf goed in
staat zijn om beslissingen te nemen. Mede daarom is ACP, bij voorkeur in de eerste lijn en door de
huisarts, zo belangrijk. Een juiste timing is essentieel voor het optimaliseren van ACP (Ott et al.,
2015)
ACP is een vorm van gespreksvoering die de patiënt ondersteunt om doelen en voorkeuren te
verhelderen, ze te bespreken met naasten en zorgverleners en ze desgewenst te documenteren en
waar nodig te herzien (Rietjens et al., 2017). Een ACP-gesprek kan worden gevoerd wanneer een
patiënt een bepaalde diagnose krijgt en er duidelijk moet worden gemaakt hoe de patiënt de zorg
wenst. Ook kan iemand zelf het belangrijk vinden om tijdig vast te leggen hoe zij de zorg later wensen
(Knottnerus & Francke, 2022).
ACP omvat wilsverklaringen die bepalingen kunnen specialiseren voor palliatieve zorg en andere
behandelingen tijdens het levenseinde van een patiënt. In een wilsverklaring staat welke medische
behandeling een patiënt wel of niet wil. Hierin kan staan dat iemand niet gereanimeerd wil worden
maar ook wanneer de patiënt vindt dat hij of zij uitzichtloos lijdt en euthanasie wil (Ministerie van
Algemene Zaken, 2022). Er bestaan verschillende wilsverklaringen. Voorbeelden hiervan zijn een
behandelverbod waarin staat wanneer iemand geen medische handelingen meer wil, verklaring niet-
reanimeren en schriftelijk euthanasieverzoek. In een wilsverklaring kan iemand ook een persoon
aanwijzen die namens hen praat: de vertegenwoordiger (Ministerie van Algemene Zaken, 2022).
Een ACP-gesprek is tevens een middel om de autonomie van patiënten uit te breiden en het stelt
patiënten en familie in staat om na te denken welke zorg en behandelingen al dan niet acceptabel
3
ADVIESVERSLAG
ADVANCE CARE PLANNING EN NAASTEN
Naam student:
Studentenummer:
Studiegroepscode: GVE-AIB-VA-10
1e beoordelaar:
2e beoordelaar:
Inleverdatum: 13-03-2023
Opdrachtgever:
Aantal woorden: 1792
APA versie 7
1
,Inhoudsopgave
1. Inleiding..................................................................................................................................................... 3
1.1 Aanleiding en relevantie.................................................................................................................................3
1.2 Advance Care Planning...................................................................................................................................3
1.2.1 Probleemstelling.....................................................................................................................................4
1.2.2 Doelstelling.............................................................................................................................................4
1.2.3 Onderzoeksvraag....................................................................................................................................4
2 Methode..................................................................................................................................................... 5
2.1 Onderzoeksdesign, setting en doelgroep.......................................................................................................5
2.2 Dataverzameling en data-analyse (betrouwbaarheid en validiteit)..............................................................6
2.3 Ethische overwegingen..................................................................................................................................6
3 Praktische zaken om te komen tot het eindproduct.....................................................................................8
3.2 Productspecificaties........................................................................................................................................8
3.3 Projectplanning..............................................................................................................................................8
3.4 Contact met betrokkenen...............................................................................................................................9
3.5 Afspraken met betrokkenen...........................................................................................................................9
Referenties.................................................................................................................................................. 10
Bijlage 1. Zoekplan....................................................................................................................................... 12
5.1 De probleemstelling formuleren..................................................................................................................12
5.2 Het onderwerp afbakenen...........................................................................................................................12
5.3 Terminologie................................................................................................................................................12
Bijlage 2. Checklist zorgvuldigheid persoonsgebonden data..........................................................................15
Bijlage 3. Format IC formulier....................................................................................................................... 16
Bijlage 4. Topiclijst....................................................................................................................................... 17
Bijlage 5: samenwerkingsovereenkomst....................................................................................................... 18
2
, 1. Inleiding
1.1 Aanleiding en relevantie
De laatste jaren, mede door de COVID-19 pandemie, is er toenemende aandacht voor advance care
planning (ACP) in ziekenhuizen. Uit onderzoek is gebleken dat zowel verpleegkundigen werkzaam in
de praktijk, HBO-V studenten als HBO-V docenten beamen dat verpleegkundigen een rol kunnen
spelen in het voeren van een ACP-gesprek. Daarbij wordt aangegeven dat ACP een plek moet krijgen
binnen het curriculum van de verpleegkunde opleiding (Palliaweb, 2022). Dit geldt voor zowel
middelbaar beroepsonderwijs als hoger beroepsonderwijs. Het probleem nu is dat het nog
onduidelijk is hoe verpleegkundigen een ACP-gesprek moeten voeren in de praktijk en hoe ze
naasten van een patiënt hierbij betrekken (Persoonlijke communicatie, 2023). Een naasten van
iemand kan iedereen zijn. Iemand bepaalt zelf wie zijn naasten zijn, wie hem of haar dierbaar zijn en
waar genoeg vertrouwen bij is (GGZ standaard, z.d.).
In de beroepscode van de VenVN (2015) staat dat je als verpleegkundige samen met de zorgvrager
(en/of zijn vertegenwoordiger) werkt. Tijdens het ACP-proces is er continue sprake van
samenwerking om zo tot de zorg te komen die de patiënt wenst.
Uit een onderzoek van Stoppelenberg et al., (2014) blijkt dat de kwaliteit van leven wordt vergroot
door ACP. Dit omdat de patiënt meer regie heeft over zijn of haar eigen leven en de zorgverlening die
hierbij komt kijken. Naasten geven aan het fijn te vinden dat de wensen van de patiënt worden
uitgesproken om later minder moeilijke beslissingen te moeten nemen.
1.2 Advance Care Planning
‘Kwetsbare ouderen lopen groter risico om in ziekenhuis te overlijden’. Dit staat in een artikel van de
Nederlandse Omroep Stichting (NOS) (2022). Een kwetsbare oudere is een oudere die verminderde
of volledig verlies van regie over het eigen leven heeft met daarbij een complexe zorgbehoefte.
Kwetsbare ouderen ervaren zowel fysieke als psychische, cognitieve en sociale beperkingen in het
dagelijks leven (Verenso, z.d.).
Kwetsbare ouderen kunnen makkelijk in een situatie terechtkomen waarin zij niet meer zelf goed in
staat zijn om beslissingen te nemen. Mede daarom is ACP, bij voorkeur in de eerste lijn en door de
huisarts, zo belangrijk. Een juiste timing is essentieel voor het optimaliseren van ACP (Ott et al.,
2015)
ACP is een vorm van gespreksvoering die de patiënt ondersteunt om doelen en voorkeuren te
verhelderen, ze te bespreken met naasten en zorgverleners en ze desgewenst te documenteren en
waar nodig te herzien (Rietjens et al., 2017). Een ACP-gesprek kan worden gevoerd wanneer een
patiënt een bepaalde diagnose krijgt en er duidelijk moet worden gemaakt hoe de patiënt de zorg
wenst. Ook kan iemand zelf het belangrijk vinden om tijdig vast te leggen hoe zij de zorg later wensen
(Knottnerus & Francke, 2022).
ACP omvat wilsverklaringen die bepalingen kunnen specialiseren voor palliatieve zorg en andere
behandelingen tijdens het levenseinde van een patiënt. In een wilsverklaring staat welke medische
behandeling een patiënt wel of niet wil. Hierin kan staan dat iemand niet gereanimeerd wil worden
maar ook wanneer de patiënt vindt dat hij of zij uitzichtloos lijdt en euthanasie wil (Ministerie van
Algemene Zaken, 2022). Er bestaan verschillende wilsverklaringen. Voorbeelden hiervan zijn een
behandelverbod waarin staat wanneer iemand geen medische handelingen meer wil, verklaring niet-
reanimeren en schriftelijk euthanasieverzoek. In een wilsverklaring kan iemand ook een persoon
aanwijzen die namens hen praat: de vertegenwoordiger (Ministerie van Algemene Zaken, 2022).
Een ACP-gesprek is tevens een middel om de autonomie van patiënten uit te breiden en het stelt
patiënten en familie in staat om na te denken welke zorg en behandelingen al dan niet acceptabel
3
