Handboek Risicomanagement – Drs. Urjan Claassen
1
,Hoofdstuk 1 – Inleiding
Risicomanagementproces: het proces van het uitvoeren van risicomanagementtaken, variërend van
het inventariseren en beheersen van risico’s tot het houden van toezicht en het initiëren van
verbetertrajecten.
2 basisprincipes die het bestaansrecht van elke organisatie bepalen:
Het conformance-motief; voldoen aan wet- en regelgeving
Het performance-motief; creëren van toegevoegde waarde (aandeelhouderswaarde)
beiden principes moeten worden gecombineerd.
1.2 Het COSO ERM-model
Coso is het meest gebruikte referentiemodel voor (integraal) risicomanagement. Coso staat voor: the
committee of sponsoring organizations of the treadway commission.
Tekortkomingen coso erm methode:
1. Geen eenduidig normenkader
2. Ontbreken stappenplan
3. Smalle definitie van interne beheersing
4. Permanente actualisering
1.3 ERMplus
ERMplus is een meer uitgewerkte methodiek om de tekortkomingen van het COSO ERM model weg
te nemen en meer concrete handvaten en inzichten te geven.
Tekortkomingen coso erm ERMplus aanvullingen
Geen eenduidig normenkader Gedetailleerde uitwerking die dient als
normenkader
Ontbreken stappenplan Concreet stappenplan uitgewerkt
Smalle definitie van interne beheersing Integraal beheersingskader
Permanente actualisering Uitgewerkt aan de hand van rollen, deze rollen
kunnen, in onderlinge samenwerking,
zorgdragen voor het actualiseren van
risicomanagement
Uitgangspunten ERMplus methodiek:
Corporate governance wordt gezien vanuit 2 aandachtsgebieden: goed bestuur en afleggen
van verantwoording
Risicomanagement wordt gezien als onderdeel van goed bestuur
De kern van risicomanagement: bevorderen van waardecreatie en het verbeteren van
prestaties
Risicomanagement biedt redelijke zekerheid
Risicomanagement en integraal risicomanagement zijn synoniemen
2
, Risicomanagement wordt onderverdeelt in: strategisch risicomanagement en
procesrisicomanagement
Raad van commissarissen en raad van toezicht zijn synoniemen
Hoofdstuk 2 – Ontwikkelingen en achtergronden
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de achtergronden van ontwikkelingen op het terrein van
corporate governance. Stakelholders verlangen in toenemende mate transparantie over activiteiten,
doelstellingen en risico’s van organisaties. Een en ander heeft dan ook geleid tot wet- en regelgeving
op het gebied van corporate governance. Ten aanzien van de regelgeving kan onderscheidt worden
gemaakt tussen zelfregulering en een reglement waarbij de naleving van de aanbevelingen verplicht
is op grond van de wetgeving.
2.2 Corporate Governance
Renes en Blöte structureren corporate governance aan de hand van 4 onderling samenhangende
kernprocessen:
Besturen; richting geven aan een organisatie.
Beheersen; het op koers houden van de organisatie.
Toezicht houden; het monitoren van activiteiten van het bestuur en het management van de
organisatie.
Verantwoording afleggen; over de andere processen verantwoording afleggen aan diegenen
die een legitieme eis daartoe hebben.
Een goede corporate governance structuur leidt uiteindelijk tot een evenwichtige balans tussen het
realiseren van ondernemingsdoelstellingen, het afleggen van verantwoording aan belanghebbende,
gewenst ondernemingsgedrag en een aanvaardbare kosten-batenafweging.
2.3 De evolutie van risicomanagement
In deze paragraaf zal de evolutie van traditioneel risicomanagement naar enterprise risk
management nader worden toegelicht. Hierbij wordt een drietal stadia onderkend:
Traditioneel risicomanagement
Bedrijfsrisicomanagement
Enterprise risk management
Traditioneel risicomanagement:
Richt zich met name op de beheersing van financiële en, in beperkte mate, operationele risico’s.
Deze risico’s worden beheerst door het treffen van interne controlemaatregelen binnen de
bedrijfsprocessen en door gebruik te maken van specifieke producten zoals: contractuele bepalingen,
verzekeringen en derivaten waarbij het risico wordt afgewenteld op een onafhankelijke derde.
Kanttekeningen traditioneel risicomanagement:
Gaat met name over financiële risico’s, terwijl risico’s van allerlei soorten aard kunnen zijn
Te beperkt
Wordt gefragmenteerd in afdelingen (hokjesgeest)
Beleidsvorming is reactief
3
1
,Hoofdstuk 1 – Inleiding
Risicomanagementproces: het proces van het uitvoeren van risicomanagementtaken, variërend van
het inventariseren en beheersen van risico’s tot het houden van toezicht en het initiëren van
verbetertrajecten.
2 basisprincipes die het bestaansrecht van elke organisatie bepalen:
Het conformance-motief; voldoen aan wet- en regelgeving
Het performance-motief; creëren van toegevoegde waarde (aandeelhouderswaarde)
beiden principes moeten worden gecombineerd.
1.2 Het COSO ERM-model
Coso is het meest gebruikte referentiemodel voor (integraal) risicomanagement. Coso staat voor: the
committee of sponsoring organizations of the treadway commission.
Tekortkomingen coso erm methode:
1. Geen eenduidig normenkader
2. Ontbreken stappenplan
3. Smalle definitie van interne beheersing
4. Permanente actualisering
1.3 ERMplus
ERMplus is een meer uitgewerkte methodiek om de tekortkomingen van het COSO ERM model weg
te nemen en meer concrete handvaten en inzichten te geven.
Tekortkomingen coso erm ERMplus aanvullingen
Geen eenduidig normenkader Gedetailleerde uitwerking die dient als
normenkader
Ontbreken stappenplan Concreet stappenplan uitgewerkt
Smalle definitie van interne beheersing Integraal beheersingskader
Permanente actualisering Uitgewerkt aan de hand van rollen, deze rollen
kunnen, in onderlinge samenwerking,
zorgdragen voor het actualiseren van
risicomanagement
Uitgangspunten ERMplus methodiek:
Corporate governance wordt gezien vanuit 2 aandachtsgebieden: goed bestuur en afleggen
van verantwoording
Risicomanagement wordt gezien als onderdeel van goed bestuur
De kern van risicomanagement: bevorderen van waardecreatie en het verbeteren van
prestaties
Risicomanagement biedt redelijke zekerheid
Risicomanagement en integraal risicomanagement zijn synoniemen
2
, Risicomanagement wordt onderverdeelt in: strategisch risicomanagement en
procesrisicomanagement
Raad van commissarissen en raad van toezicht zijn synoniemen
Hoofdstuk 2 – Ontwikkelingen en achtergronden
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de achtergronden van ontwikkelingen op het terrein van
corporate governance. Stakelholders verlangen in toenemende mate transparantie over activiteiten,
doelstellingen en risico’s van organisaties. Een en ander heeft dan ook geleid tot wet- en regelgeving
op het gebied van corporate governance. Ten aanzien van de regelgeving kan onderscheidt worden
gemaakt tussen zelfregulering en een reglement waarbij de naleving van de aanbevelingen verplicht
is op grond van de wetgeving.
2.2 Corporate Governance
Renes en Blöte structureren corporate governance aan de hand van 4 onderling samenhangende
kernprocessen:
Besturen; richting geven aan een organisatie.
Beheersen; het op koers houden van de organisatie.
Toezicht houden; het monitoren van activiteiten van het bestuur en het management van de
organisatie.
Verantwoording afleggen; over de andere processen verantwoording afleggen aan diegenen
die een legitieme eis daartoe hebben.
Een goede corporate governance structuur leidt uiteindelijk tot een evenwichtige balans tussen het
realiseren van ondernemingsdoelstellingen, het afleggen van verantwoording aan belanghebbende,
gewenst ondernemingsgedrag en een aanvaardbare kosten-batenafweging.
2.3 De evolutie van risicomanagement
In deze paragraaf zal de evolutie van traditioneel risicomanagement naar enterprise risk
management nader worden toegelicht. Hierbij wordt een drietal stadia onderkend:
Traditioneel risicomanagement
Bedrijfsrisicomanagement
Enterprise risk management
Traditioneel risicomanagement:
Richt zich met name op de beheersing van financiële en, in beperkte mate, operationele risico’s.
Deze risico’s worden beheerst door het treffen van interne controlemaatregelen binnen de
bedrijfsprocessen en door gebruik te maken van specifieke producten zoals: contractuele bepalingen,
verzekeringen en derivaten waarbij het risico wordt afgewenteld op een onafhankelijke derde.
Kanttekeningen traditioneel risicomanagement:
Gaat met name over financiële risico’s, terwijl risico’s van allerlei soorten aard kunnen zijn
Te beperkt
Wordt gefragmenteerd in afdelingen (hokjesgeest)
Beleidsvorming is reactief
3
