Fresh begrippenlijst
Begrip Uitleg
Nachtwakerstaat Een staat waar de overheid zich zo weinig mogelijk bemoeit
met de burgers. De enige taak van de overheid is in beginsel
het garanderen van de veiligheid van de inwoners door het
zorgen voor politie en krijgsmacht. Daarnaast bestaat er een
aantal wetten om de rechtsorde te handhaven.
Verzorgingsstaat In een verzorgingsstaat zorgt de overheid voor welvaart en
welzijn voor alle burgers in de samenleving. Met welvaart
bedoelen we dat mensen voldoende inkomen krijgen om
van te kunnen leven en met welzijn gaat het om de
gezondheid van mensen.
Actief burgerschap Actief burgerschap behelst het (leren) deelnemen aan het
maatschappelijk leven en het vormgeven van de
gemeenschappelijke leefomgeving in wisselwerking met
medeburgers, organisaties en overheden.
Defectparadigma De nadruk wordt gelegd op verschillen tussen mensen met
en mensen zónder verstandelijke beperkingen.
Ontwikkelingsparadigma De nadruk wordt gelegd op verschillen én overeenkomsten
tussen mensen met en mensen zónder verstandelijke
beperkingen
Burgerschapsparadigma Het burgerschapsparadigma gaat ervan uit dat iedereen
dezelfde rechten én plichten heeft, regie over zijn eigen
leven heeft (en houdt) en volwaardig kan meedoen.
Sociale en individuele emancipatie
Publiek moraal Moraal (gedragsregels/gebruiken/zeden of gewoonten) die
je laat zien in het publieke omgeving.
Privé moraal Moraal (gedragsregels/gebruik/zeden of gewoonten) die je
laat zien in een privé-omgeving.
Breed moraal Voor jezelf. Conceptie van het goede die elk voor zichzelf als
persoonlijke leidraad in het leven erop na houdt en die niet
voor iedereen geldig wordt gehouden.
Smal moraal Moet iedereen zich aan houden. Een code van sociaal-
morele normen die de samenleving leefbaar en rechtvaardig
houdt en waaraan allen zich hebben te houden.
Dominant mensbeeld Een beeld van de mens dat erg aanwezig is ten opzichte van
andere mensen.
Ik-cultuur In een ik-cultuur staat het individu voorop.
Wij-cultuur In een wij-cultuur zijn mensen op het collectief gericht.
Intersectionaliteit/kruispuntdenken Bij intersectionaliteit ben je je ervan bewust dat mensen op
meerdere assen kunnen afwijken van 'de norm', dat die
assen elkaar beïnvloeden en dat dat iemands positie in de
maatschappij bepaalt.
Morele ontwikkeling De morele ontwikkeling is de ontwikkeling van het verschil
tussen goed en kwaad.
Socialisatie Socialisatie is het dwingend proces waarbij iemand, bewust
en onbewust, door internalisering de waarden, normen en
andere cultuurkenmerken van hun groep krijgt aangeleerd.
Identiteit is het geheel aan kenmerken dat een persoon of
, Identiteit andere entiteit uniek en herkenbaar maakt.
Inclusie De insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen
op basis van gelijkwaardige rechten en plichten.
Exclusie Uitsluiting
Segregatie Segregatie houdt in dat verschillende groepen (bijvoorbeeld
verschillende etnische groepen) zich van elkaar afscheiden.
Assimilatie Culturele assimilatie is het socialisatieproces van
acculturatie waarbij leden van een niet-dominante groep
zich mengen met de dominante groep en daar de cultuur
van overnemen, terwijl de eigen cultuur wordt losgelaten en
contact met de andere leden van de eigen groep niet wordt
nagestreefd op basis van afkomst.
Macht (machtsmeerdere – Macht is volgens socioloog Max Weber het vermogen van
machtsmindere) personen of groepen om andere personen, groepen of zaken
de wil op te leggen, eventueel tegen de wensen of belangen
van die anderen in.
Normaliserende macht – foucault Het permanente straffen doordringt de disciplinerende
instellingen op alle punten en controleert ze op alle
momenten; het vergelijkt, differentieert, ordent
hiërarchisch, homogeniseert, of sluit uit. In één woord:
het normaliseert.
Sociale disciplinering Toename van richtlijnen wat betreft het gedrag van mensen
Structuralisme Structuralisme is een filosofische stroming die gelooft dat er
overal structuren te vinden zijn.
White privilege Een onzichtbaar systeem van privileges die aan witte
mensen wordt toegekend, waardoor zij een voorsprong
hebben in de samenleving.
Sociale en politieke macht Sociale macht = hoe mensen in sociale relaties hun wil
kunnen opleggen aan anderen
Politieke macht = hoe het staatsapparaat burgers wetten
kan opleggen en handhaven (denk aan politie)
Geïnstitutionaliseerde macht Een samenhangend geheel van sociale handelingen,
geregeld in procedures, handelingspatronen en gedrag, vaak
ingeprent door de samenleving (instituut gezin, gemeente,
zorg, onderwijs).
SES Iemands maatschappelijke positie op basis van leeftijd,
opleidingsniveau, inkomen en beroep.
Sociale stratificatie / Indeling van groepen mensen in maatschappelijke lagen
klassenverschillen waartussen een ongelijkheidsverhouding bestaat. Dit
gebeurt op basis van sociale positie of status.
Wet Passend Onderwijs Alle kinderen die vallen onder de leerplicht moeten in
Nederland een plek krijgen op een school die past bij hun
kwaliteiten en hun mogelijkheden.
Leerplicht en kwalificatieplicht Alle kinderen en jongeren tussen vijf en zestien jaar
zijn leerplichtig.
Jongeren tussen de zestien en achttien jaar die nog geen
startkwalificatie hebben behaald, hebben een
kwalificatieplicht.
Speciaal onderwijs Het speciaal onderwijs is er voor leerlingen die
specialistische ondersteuning nodig hebben, dat het
regulier onderwijs niet kan bieden. Er zijn vier clusters.
Begrip Uitleg
Nachtwakerstaat Een staat waar de overheid zich zo weinig mogelijk bemoeit
met de burgers. De enige taak van de overheid is in beginsel
het garanderen van de veiligheid van de inwoners door het
zorgen voor politie en krijgsmacht. Daarnaast bestaat er een
aantal wetten om de rechtsorde te handhaven.
Verzorgingsstaat In een verzorgingsstaat zorgt de overheid voor welvaart en
welzijn voor alle burgers in de samenleving. Met welvaart
bedoelen we dat mensen voldoende inkomen krijgen om
van te kunnen leven en met welzijn gaat het om de
gezondheid van mensen.
Actief burgerschap Actief burgerschap behelst het (leren) deelnemen aan het
maatschappelijk leven en het vormgeven van de
gemeenschappelijke leefomgeving in wisselwerking met
medeburgers, organisaties en overheden.
Defectparadigma De nadruk wordt gelegd op verschillen tussen mensen met
en mensen zónder verstandelijke beperkingen.
Ontwikkelingsparadigma De nadruk wordt gelegd op verschillen én overeenkomsten
tussen mensen met en mensen zónder verstandelijke
beperkingen
Burgerschapsparadigma Het burgerschapsparadigma gaat ervan uit dat iedereen
dezelfde rechten én plichten heeft, regie over zijn eigen
leven heeft (en houdt) en volwaardig kan meedoen.
Sociale en individuele emancipatie
Publiek moraal Moraal (gedragsregels/gebruiken/zeden of gewoonten) die
je laat zien in het publieke omgeving.
Privé moraal Moraal (gedragsregels/gebruik/zeden of gewoonten) die je
laat zien in een privé-omgeving.
Breed moraal Voor jezelf. Conceptie van het goede die elk voor zichzelf als
persoonlijke leidraad in het leven erop na houdt en die niet
voor iedereen geldig wordt gehouden.
Smal moraal Moet iedereen zich aan houden. Een code van sociaal-
morele normen die de samenleving leefbaar en rechtvaardig
houdt en waaraan allen zich hebben te houden.
Dominant mensbeeld Een beeld van de mens dat erg aanwezig is ten opzichte van
andere mensen.
Ik-cultuur In een ik-cultuur staat het individu voorop.
Wij-cultuur In een wij-cultuur zijn mensen op het collectief gericht.
Intersectionaliteit/kruispuntdenken Bij intersectionaliteit ben je je ervan bewust dat mensen op
meerdere assen kunnen afwijken van 'de norm', dat die
assen elkaar beïnvloeden en dat dat iemands positie in de
maatschappij bepaalt.
Morele ontwikkeling De morele ontwikkeling is de ontwikkeling van het verschil
tussen goed en kwaad.
Socialisatie Socialisatie is het dwingend proces waarbij iemand, bewust
en onbewust, door internalisering de waarden, normen en
andere cultuurkenmerken van hun groep krijgt aangeleerd.
Identiteit is het geheel aan kenmerken dat een persoon of
, Identiteit andere entiteit uniek en herkenbaar maakt.
Inclusie De insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen
op basis van gelijkwaardige rechten en plichten.
Exclusie Uitsluiting
Segregatie Segregatie houdt in dat verschillende groepen (bijvoorbeeld
verschillende etnische groepen) zich van elkaar afscheiden.
Assimilatie Culturele assimilatie is het socialisatieproces van
acculturatie waarbij leden van een niet-dominante groep
zich mengen met de dominante groep en daar de cultuur
van overnemen, terwijl de eigen cultuur wordt losgelaten en
contact met de andere leden van de eigen groep niet wordt
nagestreefd op basis van afkomst.
Macht (machtsmeerdere – Macht is volgens socioloog Max Weber het vermogen van
machtsmindere) personen of groepen om andere personen, groepen of zaken
de wil op te leggen, eventueel tegen de wensen of belangen
van die anderen in.
Normaliserende macht – foucault Het permanente straffen doordringt de disciplinerende
instellingen op alle punten en controleert ze op alle
momenten; het vergelijkt, differentieert, ordent
hiërarchisch, homogeniseert, of sluit uit. In één woord:
het normaliseert.
Sociale disciplinering Toename van richtlijnen wat betreft het gedrag van mensen
Structuralisme Structuralisme is een filosofische stroming die gelooft dat er
overal structuren te vinden zijn.
White privilege Een onzichtbaar systeem van privileges die aan witte
mensen wordt toegekend, waardoor zij een voorsprong
hebben in de samenleving.
Sociale en politieke macht Sociale macht = hoe mensen in sociale relaties hun wil
kunnen opleggen aan anderen
Politieke macht = hoe het staatsapparaat burgers wetten
kan opleggen en handhaven (denk aan politie)
Geïnstitutionaliseerde macht Een samenhangend geheel van sociale handelingen,
geregeld in procedures, handelingspatronen en gedrag, vaak
ingeprent door de samenleving (instituut gezin, gemeente,
zorg, onderwijs).
SES Iemands maatschappelijke positie op basis van leeftijd,
opleidingsniveau, inkomen en beroep.
Sociale stratificatie / Indeling van groepen mensen in maatschappelijke lagen
klassenverschillen waartussen een ongelijkheidsverhouding bestaat. Dit
gebeurt op basis van sociale positie of status.
Wet Passend Onderwijs Alle kinderen die vallen onder de leerplicht moeten in
Nederland een plek krijgen op een school die past bij hun
kwaliteiten en hun mogelijkheden.
Leerplicht en kwalificatieplicht Alle kinderen en jongeren tussen vijf en zestien jaar
zijn leerplichtig.
Jongeren tussen de zestien en achttien jaar die nog geen
startkwalificatie hebben behaald, hebben een
kwalificatieplicht.
Speciaal onderwijs Het speciaal onderwijs is er voor leerlingen die
specialistische ondersteuning nodig hebben, dat het
regulier onderwijs niet kan bieden. Er zijn vier clusters.
