Samenvatting Inleiding Psychodiagnostiek

PSYCHODIAGNOSTIEK: DEEL I
‘BLOKWIJZER PSYCHOLOGISCHE
TESTEN’
HOOFDSTUK 1: WAT IS EEN PSYCHOLOGISCHE T EST?

Psychodiagnostiek = de wetenschap die erop gericht is om op een gefundeerde manier informatie van
een persoon en zijn omgeving te verzamelen met het oog op het nemen van verantwoorde beslissingen

• Oordeelsfouten (vertekening in oordelen): belangrijk om menselijk gedrag op een
wetenschappelijke manier te onderzoeken (niet op een eigen manier/zienswijze want subjectief)
 Evidence based
 Via gebruik van psychologische testen

Pyschologische test = beoordelingsprocedure die ontworpen is om een psychometrisch onderbouwde
maat van een of meer psychologische eigenschappenn te verschaffen

1.1 EEN TEST IS EEN BEOORDELINGSPROCEDURE

In kaart brengen van menselijke eigenschappen
- Wat mensen KUNNEN (prestaties)
- Hoe mensen ZIJN (gedragswijze)

Op zoek naar verschillen:
• Interindividuele verschillen = hoe mensen onderling van elkaar verschillen inzake
psychologische eigenschappen

• Intra-individuele verschillen = hoe een individu in betrekking tot een psychologische eigenschap
evolueert in een bepaalde tijdspanne, of hoe verschillende eigenschappen zich ten opzichte
van elkaar verhouden binnen een individu

1.2 EEN TEST REGISTREERT PSYCHOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN


WAT ZIJN PSYCHOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN?

Onderscheid tussen:
- Wat mensen KUNNEN = prestaties
- Hoe mensen ZIJN = gedragswijze

Trekken (traits) = eigenschappen die vast/stabiel zijn (bv. The Big 5: emotionele stabiliteit, extraversie,
openheid, nauwgezetheid en vriendelijkheid)
Toestanden (states) = eigenschappen die fluctueren in de tijd (bv. Emoties)

Pyschologische eigenschappen = niet rechtstreeks waarneembaar, zijn geen empirische vaststelbare
gegevens maar abstracte hypothetische constructen

• Abstracte hypothetische constructen = onzichtbare eigenschappen waarvan vermoed wordt dat
ze achter het zichtbaar gedrag zitten
 Psychodiagnostiek = eigenschappen die wetenschappelijk gefundeerd zijn: worden
volgens strikte regels afgeleid uit betrouwbare waarnemingen




1

,PSYCHOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN MOETEN GEOPERATIONALISEERD
WORDEN

Operationaliseren = meetbaar maken
 Welke operaties – welke activiteiten of verrichtingen – we uitvoeren om de onzichtbare
eigenschap toch toegankelijk maken voor empirisch onderzoek
 Belang van een goede validiteit (= hoeverre het instrument meet wat we ermee beogen te
meten)

Voorbeeld




2

,1.3 EEN TEST LEVERT EEN PSYCHOMETRISCH ONDERBOUW D
MEETRESULTAAT OP


DE VIJF PSYCHOMETRISCHE KWALITEITEN

1. Betrouwbaarheid = de herhaalbaarheid van het meetresultaat

Betrouwbaarheid vs. Validiteit




Betrouwbaarheid bij deze test = mate waarin de verschillende schoten naar een doel telking in
elkaars buurt terechtkomen

Validiteit = mate waarin er raak geschoten wordt, waarin het doel effectief bereikt wordt

• Figuur A: test is niet betrouwbaar en dus ook niet valide
• Figuur B: test die betrouwbaar is maar niet valide
• Figuur C: betrouwbaar + valide

2. Standaardisatie = de mate waarin er voor de testprocedure strikte richtlijnen aanwezig zijn
zodat elk individu in dezelfde en meest optimale onstandigheden kan worden getest

3. Objectiviteit van de score = het moet duidelijk zijn hoe de antwoorden op een test in testscores
kunnen worden omgezet, die bovendien ook door iedereen eenduidig te interpreteren en te
implementeren zijn

4. Validiteit = geeft aan in welke mate een test meet wat hij zou moeten meten

5. Normering = de aanwezigheid van een zinvolle vergelijkingsbasis (a.d.h.v scores van die groep
kan een individuele score worden vergeleken, waardoor hij een waarde toegemeten krijgt)

Kwaliteit van het instrument = betrouwbaarheid, validiteit en normering
Hoe instrument gebruiken = standaardisatie en objectiviteit van de score  Staan in dienste van de
betrouwbaarheid


DE PSYCHOMETRISCHE KW ALITEITEN WORDEN BESCHREVEN IN EEN
TESTHANDLEIDING

- Elke degelijke test beschikt over een testhandleiding
- Een goede testhandleiding bevat alle technische informatie die nodig is voor het correct:
• Afnemen
• Scoren
• Verwerken
• Interpreteren

Testhandleiding bevat 8 elementen (worden behandeld in de oefensessies in het kader van WISC-V)




3

, ANDERE KENMERKEN VAN EEN TEST

1. Reikwijdte = het geheel aan eigenschappen dat erdoor bestreken wordt (domein + diversiteit)
- Domein dat de test in kaart brengt: het geheel van psychologische eigenschappen
- Diversiteit aan mensen

2. Aanvaardbaarheid = de mate waarin de cliënt/kandidaat de test acceptabel vindt om af te
nemen
- Indruksvaliditeit (face validity) = wat lijkt de test te meten?
 Afnemen van tests kan soms achterdocht opwekken, voldoende motiveren
moet indruksvaliditeit voldoende hoog liggen
 OPGELET: soms is het belangrijk dat mensen op voorhand niet weten wat de
bedoeling van de test is
• Faking good: zich anders/beter voordoen
• Faking bad (malingering): zich minder gunstig voordoen (bv. Recht op
terugbetaling van de ziekteverzekering)

3. Onpartijdigheid
- Faire diagnostiek (test fairness)
- Een test is partijdig wanneer bepaalde groepen mensen (obv gender, etniciteit…)
systematisch anders presteren hoewel het achterliggende niveau hetzelfde is =
bias/vertekening
 Door:
• Mindere vertrouwdheid met de testsituatie
• Geen adequate normen
• Item- of vraagpartijdigheid (andere taal)

4. Praktische aspecten : afweging maken =
- Kosten: kostprijs test, training testleider, afname en scoring: testformulieren met
copyright (testformulieren of antwoordbladen mogen niet gekopieerd worden)
- Baten: korte tijd veel info + info moeilijk met andere methoden te verkrijgen




4