Samenvatting Radiotherapie OP2.2
Inhoudsopgave
Table of Contents
Samenvatting Radiotherapie OP2.2........................................................................................................1
IMRT...................................................................................................................................................2
Doelvolumes en marges.................................................................................................................2
Image fusion...................................................................................................................................2
Tumor beweging bij ademhaling....................................................................................................2
4D-CT..............................................................................................................................................3
IGRT (correctieprotocollen)................................................................................................................3
Doel................................................................................................................................................3
Gevolgen van dosisformerende technieken...................................................................................4
EPID (Electronical Portal Imaging Device).......................................................................................4
CBCT (Cone Beam CT).....................................................................................................................4
Matchen.........................................................................................................................................4
Marges............................................................................................................................................5
Correctieprotocollen.......................................................................................................................5
Aansluiten van velden........................................................................................................................6
Halve tophoek................................................................................................................................6
Aansluiten op diepte.......................................................................................................................6
Half-veld techniek...........................................................................................................................6
Uitdraaien bundels, aansluitend op 50% decrementlijn.................................................................6
Planningen..........................................................................................................................................7
Radiobiologie......................................................................................................................................7
Radiosensitiviteit............................................................................................................................7
Redistributie...................................................................................................................................7
Re-oxygenatie.................................................................................................................................8
Reparatie........................................................................................................................................8
Repopulatie....................................................................................................................................8
Therapeutische breedte.................................................................................................................8
1
, IMRT
IMRT zijn complexere bestralingstechnieken waardoor de invloed van veranderingen/positionering
groter wordt. Voordelen van IMRT zijn dat je een hogere dosis in PTV krijgt en een lagere/gelijke
dosis in OAR. IMRT is pas effectief als de CTV-PTV marges tot een minimum zijn gereduceerd.
Doelvolumes en marges
GTV = Gross target volume. De klinische tumor.
CTV = Clinical target volume. GTV + marge voor microscopische uitbreiding.
PTV = Planning target volume. GTV + CTV + SM
TV = Treated volume. 95% isodosegebied.
IV = Irrediated volume. Doorstraalde gebied.
IM = Internal Margin. Beweging van het CTV + volumeveranderingen.
SM = Set-up Margin. Onnauwkeurigheden in bundelgrootte en bundelrichting.
PRV = Planning risk volume. OAR + onnauwkeurigheden.
GTV CTV
- Marge voor microscopische uitbreiding rond tumor.
CTV PTV
- Intekenonzekerheden
- Ademhalingsbeweging
- Volumeveranderingen
- Positionering
- Variatie in positie
- Toestel-onnauwkeurigheden
- Infra-fractie variatie
High risk volume = Kans op tumor weefsel is zeer hoog (GTV-PTV).
Low risk PTV = Omliggende lymfeklieren die kans hebben om ook tumorweefsel te bevatten
(electief).
Er wordt ook gebruik gemaakt van hulpstructuren. Parotis* zorgt er bv. voor dat de hoge dosissen
naar binnen worden geduwd. Ook kan je een marge hebben in de huid voor de build-up. Tussen
doelvolumes, hulpstructuren en OAR zit altijd een gat, omdat de doelen anders nooit gehaald kunnen
worden, door de penumbra. Daarom maak je bv. ook Parotis* aan met een marge.
Image fusion
Door meerdere scans te maken in dezelfde positie kun je een beter beeld
krijgen van de vorm en grootte van de tumor. Met image fusion worden die
2 beelden op elkaar gelegd. Dit kan met behulp van MRI of PET beelden om
zo de anatomie en/of tumor nauwkeuriger in te tekenen. Wel wordt er altijd
gepland op de CT. Zo voorkom je inteken fouten. PET/CT kan bv. bij een
longtumor en MRI/CT bij een prostaattumor gebruikt worden. Hierdoor neemt de intekerobserver
variatie af. Dit wordt vaak niet gedaan doordat het meer geld en tijd kost. Een tumor in het hoofd
kan je niet zien op CT, hier heb je altijd een MRI voor nodig.
Intekerobserver variatie = Bij het intekenen van structuren heb je last van intekenobserver, dit
houdt in dat elke radiotherapeut de structuren anders intekent. Je blijft die variatie altijd houden,
maar je kunt ze wel verkleinen.
Tumor beweging bij ademhaling
Een longtumor blijft niet op dezelfde plek zitten door ademhaling. Vooraf bij een IMRT planning moet
er nagedacht worden over hoe de scan wordt uitgevoerd. Hier zijn verschillende technieken voor:
- Breath hold scan
2
Inhoudsopgave
Table of Contents
Samenvatting Radiotherapie OP2.2........................................................................................................1
IMRT...................................................................................................................................................2
Doelvolumes en marges.................................................................................................................2
Image fusion...................................................................................................................................2
Tumor beweging bij ademhaling....................................................................................................2
4D-CT..............................................................................................................................................3
IGRT (correctieprotocollen)................................................................................................................3
Doel................................................................................................................................................3
Gevolgen van dosisformerende technieken...................................................................................4
EPID (Electronical Portal Imaging Device).......................................................................................4
CBCT (Cone Beam CT).....................................................................................................................4
Matchen.........................................................................................................................................4
Marges............................................................................................................................................5
Correctieprotocollen.......................................................................................................................5
Aansluiten van velden........................................................................................................................6
Halve tophoek................................................................................................................................6
Aansluiten op diepte.......................................................................................................................6
Half-veld techniek...........................................................................................................................6
Uitdraaien bundels, aansluitend op 50% decrementlijn.................................................................6
Planningen..........................................................................................................................................7
Radiobiologie......................................................................................................................................7
Radiosensitiviteit............................................................................................................................7
Redistributie...................................................................................................................................7
Re-oxygenatie.................................................................................................................................8
Reparatie........................................................................................................................................8
Repopulatie....................................................................................................................................8
Therapeutische breedte.................................................................................................................8
1
, IMRT
IMRT zijn complexere bestralingstechnieken waardoor de invloed van veranderingen/positionering
groter wordt. Voordelen van IMRT zijn dat je een hogere dosis in PTV krijgt en een lagere/gelijke
dosis in OAR. IMRT is pas effectief als de CTV-PTV marges tot een minimum zijn gereduceerd.
Doelvolumes en marges
GTV = Gross target volume. De klinische tumor.
CTV = Clinical target volume. GTV + marge voor microscopische uitbreiding.
PTV = Planning target volume. GTV + CTV + SM
TV = Treated volume. 95% isodosegebied.
IV = Irrediated volume. Doorstraalde gebied.
IM = Internal Margin. Beweging van het CTV + volumeveranderingen.
SM = Set-up Margin. Onnauwkeurigheden in bundelgrootte en bundelrichting.
PRV = Planning risk volume. OAR + onnauwkeurigheden.
GTV CTV
- Marge voor microscopische uitbreiding rond tumor.
CTV PTV
- Intekenonzekerheden
- Ademhalingsbeweging
- Volumeveranderingen
- Positionering
- Variatie in positie
- Toestel-onnauwkeurigheden
- Infra-fractie variatie
High risk volume = Kans op tumor weefsel is zeer hoog (GTV-PTV).
Low risk PTV = Omliggende lymfeklieren die kans hebben om ook tumorweefsel te bevatten
(electief).
Er wordt ook gebruik gemaakt van hulpstructuren. Parotis* zorgt er bv. voor dat de hoge dosissen
naar binnen worden geduwd. Ook kan je een marge hebben in de huid voor de build-up. Tussen
doelvolumes, hulpstructuren en OAR zit altijd een gat, omdat de doelen anders nooit gehaald kunnen
worden, door de penumbra. Daarom maak je bv. ook Parotis* aan met een marge.
Image fusion
Door meerdere scans te maken in dezelfde positie kun je een beter beeld
krijgen van de vorm en grootte van de tumor. Met image fusion worden die
2 beelden op elkaar gelegd. Dit kan met behulp van MRI of PET beelden om
zo de anatomie en/of tumor nauwkeuriger in te tekenen. Wel wordt er altijd
gepland op de CT. Zo voorkom je inteken fouten. PET/CT kan bv. bij een
longtumor en MRI/CT bij een prostaattumor gebruikt worden. Hierdoor neemt de intekerobserver
variatie af. Dit wordt vaak niet gedaan doordat het meer geld en tijd kost. Een tumor in het hoofd
kan je niet zien op CT, hier heb je altijd een MRI voor nodig.
Intekerobserver variatie = Bij het intekenen van structuren heb je last van intekenobserver, dit
houdt in dat elke radiotherapeut de structuren anders intekent. Je blijft die variatie altijd houden,
maar je kunt ze wel verkleinen.
Tumor beweging bij ademhaling
Een longtumor blijft niet op dezelfde plek zitten door ademhaling. Vooraf bij een IMRT planning moet
er nagedacht worden over hoe de scan wordt uitgevoerd. Hier zijn verschillende technieken voor:
- Breath hold scan
2
