Samenvatting Tijdlijn van tijd en causaliteit in de aardwetenschappen

Precambrium Hadean Ontstaan van de kern, mantel en korst
4500-541 Ma 4500-4000 Ma van de Aarde. (4.6 Ga: Big Bang).
HF 11,12 HF 11 De korst was oceanisch door vulkanen en
kometen, en hier kwam dus ook het
Ontstaan aarde water vandaan. Deze was zout door
en oceanische gesteenten en dus het ontstaan van de
korst. oceanische korst.
Ontstaan van de maan door een botsing.
Veel meteorietinslagen.
Oudste Zirkon kristallen: 4.404-0.008 Ga
Oudste meteoor: 4.56 Ga
Oudste gesteente op de maan: 4.527 Ga
De oudste korst is 4000-3800 Ma =
overgang Hadean-Archean.
Archean 3850 Ma: De armere kern van de aarde
4000-2500 Ma zorgt voor hotspots, die kleine eilanden
HF 11 vormen, waaruit kleine continenten
ontstaan (cratons). Aarde koelde af.
Ontstaan 3000 Ma: grotere cratons.
continentale In diep water vormde sedimentaire
korst (cratons) gesteenten. Greenstone belts
en leven (metamorfisch), Kussen basalt & banded
iron (onttrokken zuurstof)
Ontstaan leven, want er is zuurstof, dus
fotosynthese, dus planten.
Proterzoic Paleoprotozoic Veel gletsjers.
2500-541 Ma 2500-1600 Ma Cyanobacteriën: Stromatolieten
HF 12 (grootste biodiversiteit 1200Ma), vroege
eukaryoten die ontstonden uit archaea,
Great en algen (eencellig)
oxidation
event, 2300 Ma: Great oxidation event
snowball earth, zuurstofconcentraties stegen en er
meer leven. waren red beds.
2000 Ma: gebergtevorming
Mesoprotozoic
1600-1000 Ma
Neoproterozoic Het ontstaan van dieren (570 Ma);
1000-541 Ma softbodies, spoor en skelet- fossielen,
maar vooral softbodies. Door stijging in
zuurstof.
Eerste dier = Ediacara fauna  aragoniet
570 Ma meer diversiteit.
Er was meer zuurstof door fotosynthese.
Zorgde voor meer eucaryotische algen.

IJstijden: 1.Sturtian en 2.Marinoan 
Snowball earth (want er was ijs over de
hele wereld) 3. Gaskers

Phanerozoic Paleozoic Cambrian Cambrian explosion: heel veel nieuwe

, 541-0 Ma 541-252 Ma 541-485 Ma soorten waaronder dieren met skeletten
HF 13-20 HF 13-15 HF 13 ontstaan, omdat softbodied dieren
nieuwe predatoren hadden.
Vroeg Early Cambrian In het Lower Cambrian waren er alleen
Paleozoic maar simpele skeletten. Tommotion
541-443 Ma fauna ontstaat  calsiet
HF 13 De Tommotian fauna was er 3-4 Ma,
waarna veel soorten ervan uitstierven en
Nieuwe er nieuwe soorten kwamen, die groter
soorten en waren en waarvan veel soorten vandaag
massa- de dag nog leven.
Extinctie. De meeste organismen in het Lower
Cambrian leefden op de zeebodem.
Landplanten. Daarna kwamen er conodonts.

Tijdens het Later Cambrian kwamen er
gewervelden (invertebrates)
Later Cambrian Burgess Shale fauna = oudste fossiel
vertebraten (Chordata, Athropods).

In het Cambrian waren er 6
massaextincties van trilobieten.
Ordovician Grote evolutionaire expansie in het
485-443 Ma zeeleven. Er was nog leven op de
HF 13 zeebodem maar er kwamen ok steeds
meer roofdieren.
Graptolieten en nautilieten.
Stromatolieten werden minder, omdat er
andere dieren kwamen.

Gletsjers over grote delen van
Gondwanaland, die op de zuidpool lag,
en een zeespiegeldaling. Het klimaat
koelde af en er was een glaciatie en
massaextinctie: ((1) door de koeling, (2)
door de periode na de koeling).
Midden Silurian Veel soorten die bijna waren
Paleozoic 443-419 Ma uitgestorven aan het einde van het
443-359 Ma HF 14 Devonian, herstelde zich en bouwde
HF 14 opnieuw op. (bv. Bivalven en
graptolieten). Er kwamen veel grotere
Leven van riffen.
oceaan naar Er ontstonden de eerste kaaklozen vissen
land. (bv. Ostracoderms). Later ontstonden
ook vissen met kaken; de acanthodians.

Het leven verplaatste zichzelf ook van
het water naar het land, en zo
ontstonden er landplanten.
Devonian Ammonieten, nieuwe zwemmende
419-359 Ma organismen, ontstonden.