Examen Sociale Zekerheidsrecht
Inhoudsopgave
Algemene info............................................................................................................................................... 7
Inleiding........................................................................................................................................................ 8
1 Wat is sociaal recht...........................................................................................................................................8
2 Evolutie sociaal recht.........................................................................................................................................8
3 Waarom sociaal recht in onze opleiding?.........................................................................................................9
De sociale zekerheid.................................................................................................................................... 10
Deel 1: Inleiding........................................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 1. Wat is sociale zekerheid?......................................................................................................... 10
1 De ‘sociale verzekeringen’...............................................................................................................................10
2 Sociale bijstand................................................................................................................................................11
Hoofdstuk 2 Theoretische onderbouw van de Belgische sociale zekerheid....................................................12
1 Theorieën.........................................................................................................................................................12
1.1 Bismarck...................................................................................................................................................12
1.2 Beveridge.................................................................................................................................................12
1.3 De Belgische sociale zekerheid en sociale bijstand.................................................................................12
Hoofdstuk 3. De verschillende stelsels van sociale zekerheid........................................................................13
Hoofdstuk 4 Sociale zekerheidsrecht voor werknemers................................................................................14
1 Toepassingsgebied.........................................................................................................................................14
1.1 Territoriaal toepassingsgebied................................................................................................................14
1.2 Personeel toepassingsgebied..................................................................................................................14
2 Administratieve structuur...............................................................................................................................15
2.1 Algemeen.................................................................................................................................................15
2.2 Gemengd beheer.....................................................................................................................................15
2.3 Partiair beheer.........................................................................................................................................15
2.4 Institutioneel pluralisme..........................................................................................................................16
2.5 Gedecentraliseerd beheer.......................................................................................................................16
2.6 Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ).................................................................................................16
2.7 Overzicht..................................................................................................................................................16
2.8 De kruispuntbank.....................................................................................................................................16
3 Financiering.....................................................................................................................................................17
3.1 Bijdragen op het loon..............................................................................................................................17
3.2 Staatssubsidies.........................................................................................................................................17
3.3 Alternatieve financiering.........................................................................................................................18
Hoofdstuk 5. Het handvest van de sociaal verzekerde..................................................................................19
Hoofdstuk 6 Verplichtingen van de werkgever.............................................................................................. 20
1 Inschrijving......................................................................................................................................................20
1
, 2 DmfA- kwartaalaangifte.................................................................................................................................20
3 Limosa- aangifte..............................................................................................................................................20
4 Betaling van de bijdragen...............................................................................................................................20
Deel 2: Sociale zekerheid voor werknemers- de sectoren..............................................................................21
Hoofdstuk 1 Gezinsbijslagen........................................................................................................................ 21
1 Organisatie van de gezinsbijslag.....................................................................................................................22
1.1 Afschaffing van het begrip rechthebbende.............................................................................................22
1.2 De begunstigde........................................................................................................................................22
1.3 Het rechtgevende kind............................................................................................................................23
1.3.2 Toegelaten winstgevende activiteiten.................................................................................................23
1.4 Ontstaan en einde van het recht.............................................................................................................24
2 Het bedrag van de kinderbijslag.....................................................................................................................24
2.1 Voor kinderen geboren voor 1/1/2019...................................................................................................24
2.2 Voor kinderen geboren vanaf 1/1/2019..................................................................................................24
2.3 Voor alle kinderen gemeenschappelijke zaken.......................................................................................25
3 De schoolbonus...............................................................................................................................................26
4 Het startbedrag geboorte of adoptie..............................................................................................................27
5 Instellingen......................................................................................................................................................27
5.1 Kind en Gezin...........................................................................................................................................27
5.2 VUTG (Vlaams agentschap voor de uitbetaling van de toeslagen in het kader van het gezinsbeleid)...27
5.3 Kinderbijslagfondsen...............................................................................................................................27
Oefeningen Hoofdstuk 1 Gezinsbijslagen...................................................................................................... 28
Bijlage Hoofdstuk 1 Gezinsbijslagen............................................................................................................. 30
Hoofdstuk 2 Ziekte- en invaliditeitsverzekering............................................................................................32
1 Algemeen.........................................................................................................................................................32
1.1 Situering...................................................................................................................................................32
1.2 Gemeenschappelijke bepalingen voor sectoren geneeskundige verzorging en uitkeringen.................32
2 Geneeskundige verzorging..............................................................................................................................32
2.1 Toekenningsvoorwaarden.......................................................................................................................32
2.2 Tegemoetkomingen.................................................................................................................................33
3 Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid...................................................................................................37
3.1 Begrip Arbeidsongeschikt........................................................................................................................38
3.2 Grootte van de uitkering..........................................................................................................................39
4 Uitkeringen wegens moederschap..................................................................................................................40
5 Uitkering wegens vaderschap (of meemoeders) (=arbeidersrecht)................................................................40
6 Uitkering adoptieverlof of pleegouderverlof (= arbeidsrecht)........................................................................40
7 Instellingen......................................................................................................................................................41
7.1 Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering.............................................................................41
7.2 Ziekenfondsen of mutualiteiten..............................................................................................................41
7.3 Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV).........................................................................41
Hoofdstuk 3 Arbeidsongevallen.................................................................................................................... 42
1 Arbeidsongeval en arbeidswegongeval..........................................................................................................42
1.1 Arbeidsongeval........................................................................................................................................43
1.2 Ongeval van en naar naar het werk.........................................................................................................44
2
, 1.3 Welke rol speelt de fout van het slachtoffer?.........................................................................................45
2 Welke schade wordt vergoed?........................................................................................................................45
2.1 Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid............................................................................................45
2.2 Uitkering bij overlijden............................................................................................................................46
2.3 Vergoeding van medische en aanverwante kosten................................................................................48
3 Procedure........................................................................................................................................................48
4 Instellingen......................................................................................................................................................48
4.1 Fedris (federaal agentschap voor beroepsrisico’s)..................................................................................48
Hoofdstuk 4 Beroepsziekten........................................................................................................................ 49
1 Beroepsziekte..................................................................................................................................................49
1.1 Erkenning van een beroepsziekte via het lijstensysteem........................................................................49
1.2 Erkenning van een beroepsziekte via het open systeem........................................................................49
1.3 Beroepsrisico...........................................................................................................................................49
2 Welke schade wordt vergoed?........................................................................................................................50
2.1 Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid............................................................................................50
2.2 Uitkeringen wegens overlijden................................................................................................................50
2.3 Vergoeding van medische en aanverwante kosten................................................................................51
3 Procedure........................................................................................................................................................51
4 Instellingen......................................................................................................................................................51
4.1 Fedris (federaal agentschap voor beroepsrisico’s)..................................................................................51
Hoofdstuk 5 Werkloosheid........................................................................................................................... 52
1 Algemeen.........................................................................................................................................................52
2 Voorwaarden werkloosheidsuitkering............................................................................................................54
2.1 Toelaatbaarheidsvoorwaarden...............................................................................................................55
2.2 Toekenningsvoorwaarden.......................................................................................................................58
3 Uitkeringen......................................................................................................................................................60
3.1 Inschakelingsuitkeringen.........................................................................................................................60
3.2 Werkloosheidsuitkeringen.......................................................................................................................60
4 Procedure........................................................................................................................................................61
5 Instellingen......................................................................................................................................................61
5.1 Rijksdienst Voor Arbeidsvoorziening.......................................................................................................62
5.2 Vakbonden...............................................................................................................................................62
5.3 Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen.................................................................................................62
Hoofdstuk 6 Pensioenen.............................................................................................................................. 63
1 Algemeen.........................................................................................................................................................63
2 Rustpensioenen...............................................................................................................................................63
2.1 Voorwaarden...........................................................................................................................................63
2.2 Berekening van het rustpensioen............................................................................................................65
3 Overlevingspensioenen...................................................................................................................................66
3.1 Voorwaarden...........................................................................................................................................66
3.2 Overgangsuitkering (tijdelijk overlevingspensioen)................................................................................67
3.3 Berekening...............................................................................................................................................67
4 Toegelaten arbeid...........................................................................................................................................68
5 Procedure........................................................................................................................................................68
6 Instellingen......................................................................................................................................................68
3
, 6.1 Federale pensioendienst.........................................................................................................................68
Hoofdstuk 7. Jaarlijkse vakantie................................................................................................................... 70
1 Jaarlijkse vakantie voor bedienden.................................................................................................................70
1.1 Organisatie...............................................................................................................................................70
1.2 Vakantieduur..........................................................................................................................................70
1.3 Vakantiegeld............................................................................................................................................71
1.4 Vakantiegeld bij uitdiensttreding (vertrekvakantiegeld).........................................................................71
1.5 Vakantiegeld bij vermindering van prestaties.........................................................................................72
2 De jaarlijkse vakantie voor arbeiders 2.1 Organisatie....................................................................................72
2.2 Vakantieduur...........................................................................................................................................73
3 Vakantiegeld...................................................................................................................................................74
4 Tijdstip van de jaarlijkse vakantie...................................................................................................................74
5 Jeugdvakantie.................................................................................................................................................74
6 Seniorvakantie.................................................................................................................................................75
7 Aanvullende vakantie......................................................................................................................................76
7.1 Vakantieduur...........................................................................................................................................76
7.2 Vakantiegeld............................................................................................................................................76
7.3 Enkele bemerkingen................................................................................................................................77
8 Instellingen......................................................................................................................................................77
8.1 Rijksdienst voor jaarlijkse vakantie..............................................................................................................77
8.2 Bijzondere vakantiefondsenn..................................................................................................................78
Oefeningen.........................................................................................................................................................78
Oefeningen bedienden..................................................................................................................................78
Oefeningen arbeiders....................................................................................................................................78
Oefeningen vakantie......................................................................................................................................79
Deel 3. De sociale zekerheid van de zelfstandigen........................................................................................81
Hoofdstuk 1. Op wie is de wetgeving van toepassing?..................................................................................81
Hoofdstuk 2. Plichten van de zelfstandige.................................................................................................... 82
1 Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds..................................................................................................82
2 Aansluiten bij een ziekenfonds........................................................................................................................82
3 Sociale bijdragen betalen................................................................................................................................82
Hoofdstuk 3. Administratieve organisatie..................................................................................................... 83
Hoofdstuk 4. De sociale voordelen van de zelfstandige.................................................................................84
1 Gezinsbijslag....................................................................................................................................................84
2 Ziekte- en invaliditeitsverzekering...................................................................................................................84
2.1 Uitkering bij arbeidsongeschiktheid........................................................................................................84
2.2. Uitbetaling van de kosten voor geneeskundige verzorging...................................................................84
3 Uitkering moederschapsrust...........................................................................................................................85
4 Pensioen..........................................................................................................................................................85
5 Recht op mantelzorg.......................................................................................................................................85
6 Recht op rouwverlof........................................................................................................................................85
4
Inhoudsopgave
Algemene info............................................................................................................................................... 7
Inleiding........................................................................................................................................................ 8
1 Wat is sociaal recht...........................................................................................................................................8
2 Evolutie sociaal recht.........................................................................................................................................8
3 Waarom sociaal recht in onze opleiding?.........................................................................................................9
De sociale zekerheid.................................................................................................................................... 10
Deel 1: Inleiding........................................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 1. Wat is sociale zekerheid?......................................................................................................... 10
1 De ‘sociale verzekeringen’...............................................................................................................................10
2 Sociale bijstand................................................................................................................................................11
Hoofdstuk 2 Theoretische onderbouw van de Belgische sociale zekerheid....................................................12
1 Theorieën.........................................................................................................................................................12
1.1 Bismarck...................................................................................................................................................12
1.2 Beveridge.................................................................................................................................................12
1.3 De Belgische sociale zekerheid en sociale bijstand.................................................................................12
Hoofdstuk 3. De verschillende stelsels van sociale zekerheid........................................................................13
Hoofdstuk 4 Sociale zekerheidsrecht voor werknemers................................................................................14
1 Toepassingsgebied.........................................................................................................................................14
1.1 Territoriaal toepassingsgebied................................................................................................................14
1.2 Personeel toepassingsgebied..................................................................................................................14
2 Administratieve structuur...............................................................................................................................15
2.1 Algemeen.................................................................................................................................................15
2.2 Gemengd beheer.....................................................................................................................................15
2.3 Partiair beheer.........................................................................................................................................15
2.4 Institutioneel pluralisme..........................................................................................................................16
2.5 Gedecentraliseerd beheer.......................................................................................................................16
2.6 Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ).................................................................................................16
2.7 Overzicht..................................................................................................................................................16
2.8 De kruispuntbank.....................................................................................................................................16
3 Financiering.....................................................................................................................................................17
3.1 Bijdragen op het loon..............................................................................................................................17
3.2 Staatssubsidies.........................................................................................................................................17
3.3 Alternatieve financiering.........................................................................................................................18
Hoofdstuk 5. Het handvest van de sociaal verzekerde..................................................................................19
Hoofdstuk 6 Verplichtingen van de werkgever.............................................................................................. 20
1 Inschrijving......................................................................................................................................................20
1
, 2 DmfA- kwartaalaangifte.................................................................................................................................20
3 Limosa- aangifte..............................................................................................................................................20
4 Betaling van de bijdragen...............................................................................................................................20
Deel 2: Sociale zekerheid voor werknemers- de sectoren..............................................................................21
Hoofdstuk 1 Gezinsbijslagen........................................................................................................................ 21
1 Organisatie van de gezinsbijslag.....................................................................................................................22
1.1 Afschaffing van het begrip rechthebbende.............................................................................................22
1.2 De begunstigde........................................................................................................................................22
1.3 Het rechtgevende kind............................................................................................................................23
1.3.2 Toegelaten winstgevende activiteiten.................................................................................................23
1.4 Ontstaan en einde van het recht.............................................................................................................24
2 Het bedrag van de kinderbijslag.....................................................................................................................24
2.1 Voor kinderen geboren voor 1/1/2019...................................................................................................24
2.2 Voor kinderen geboren vanaf 1/1/2019..................................................................................................24
2.3 Voor alle kinderen gemeenschappelijke zaken.......................................................................................25
3 De schoolbonus...............................................................................................................................................26
4 Het startbedrag geboorte of adoptie..............................................................................................................27
5 Instellingen......................................................................................................................................................27
5.1 Kind en Gezin...........................................................................................................................................27
5.2 VUTG (Vlaams agentschap voor de uitbetaling van de toeslagen in het kader van het gezinsbeleid)...27
5.3 Kinderbijslagfondsen...............................................................................................................................27
Oefeningen Hoofdstuk 1 Gezinsbijslagen...................................................................................................... 28
Bijlage Hoofdstuk 1 Gezinsbijslagen............................................................................................................. 30
Hoofdstuk 2 Ziekte- en invaliditeitsverzekering............................................................................................32
1 Algemeen.........................................................................................................................................................32
1.1 Situering...................................................................................................................................................32
1.2 Gemeenschappelijke bepalingen voor sectoren geneeskundige verzorging en uitkeringen.................32
2 Geneeskundige verzorging..............................................................................................................................32
2.1 Toekenningsvoorwaarden.......................................................................................................................32
2.2 Tegemoetkomingen.................................................................................................................................33
3 Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid...................................................................................................37
3.1 Begrip Arbeidsongeschikt........................................................................................................................38
3.2 Grootte van de uitkering..........................................................................................................................39
4 Uitkeringen wegens moederschap..................................................................................................................40
5 Uitkering wegens vaderschap (of meemoeders) (=arbeidersrecht)................................................................40
6 Uitkering adoptieverlof of pleegouderverlof (= arbeidsrecht)........................................................................40
7 Instellingen......................................................................................................................................................41
7.1 Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering.............................................................................41
7.2 Ziekenfondsen of mutualiteiten..............................................................................................................41
7.3 Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV).........................................................................41
Hoofdstuk 3 Arbeidsongevallen.................................................................................................................... 42
1 Arbeidsongeval en arbeidswegongeval..........................................................................................................42
1.1 Arbeidsongeval........................................................................................................................................43
1.2 Ongeval van en naar naar het werk.........................................................................................................44
2
, 1.3 Welke rol speelt de fout van het slachtoffer?.........................................................................................45
2 Welke schade wordt vergoed?........................................................................................................................45
2.1 Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid............................................................................................45
2.2 Uitkering bij overlijden............................................................................................................................46
2.3 Vergoeding van medische en aanverwante kosten................................................................................48
3 Procedure........................................................................................................................................................48
4 Instellingen......................................................................................................................................................48
4.1 Fedris (federaal agentschap voor beroepsrisico’s)..................................................................................48
Hoofdstuk 4 Beroepsziekten........................................................................................................................ 49
1 Beroepsziekte..................................................................................................................................................49
1.1 Erkenning van een beroepsziekte via het lijstensysteem........................................................................49
1.2 Erkenning van een beroepsziekte via het open systeem........................................................................49
1.3 Beroepsrisico...........................................................................................................................................49
2 Welke schade wordt vergoed?........................................................................................................................50
2.1 Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid............................................................................................50
2.2 Uitkeringen wegens overlijden................................................................................................................50
2.3 Vergoeding van medische en aanverwante kosten................................................................................51
3 Procedure........................................................................................................................................................51
4 Instellingen......................................................................................................................................................51
4.1 Fedris (federaal agentschap voor beroepsrisico’s)..................................................................................51
Hoofdstuk 5 Werkloosheid........................................................................................................................... 52
1 Algemeen.........................................................................................................................................................52
2 Voorwaarden werkloosheidsuitkering............................................................................................................54
2.1 Toelaatbaarheidsvoorwaarden...............................................................................................................55
2.2 Toekenningsvoorwaarden.......................................................................................................................58
3 Uitkeringen......................................................................................................................................................60
3.1 Inschakelingsuitkeringen.........................................................................................................................60
3.2 Werkloosheidsuitkeringen.......................................................................................................................60
4 Procedure........................................................................................................................................................61
5 Instellingen......................................................................................................................................................61
5.1 Rijksdienst Voor Arbeidsvoorziening.......................................................................................................62
5.2 Vakbonden...............................................................................................................................................62
5.3 Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen.................................................................................................62
Hoofdstuk 6 Pensioenen.............................................................................................................................. 63
1 Algemeen.........................................................................................................................................................63
2 Rustpensioenen...............................................................................................................................................63
2.1 Voorwaarden...........................................................................................................................................63
2.2 Berekening van het rustpensioen............................................................................................................65
3 Overlevingspensioenen...................................................................................................................................66
3.1 Voorwaarden...........................................................................................................................................66
3.2 Overgangsuitkering (tijdelijk overlevingspensioen)................................................................................67
3.3 Berekening...............................................................................................................................................67
4 Toegelaten arbeid...........................................................................................................................................68
5 Procedure........................................................................................................................................................68
6 Instellingen......................................................................................................................................................68
3
, 6.1 Federale pensioendienst.........................................................................................................................68
Hoofdstuk 7. Jaarlijkse vakantie................................................................................................................... 70
1 Jaarlijkse vakantie voor bedienden.................................................................................................................70
1.1 Organisatie...............................................................................................................................................70
1.2 Vakantieduur..........................................................................................................................................70
1.3 Vakantiegeld............................................................................................................................................71
1.4 Vakantiegeld bij uitdiensttreding (vertrekvakantiegeld).........................................................................71
1.5 Vakantiegeld bij vermindering van prestaties.........................................................................................72
2 De jaarlijkse vakantie voor arbeiders 2.1 Organisatie....................................................................................72
2.2 Vakantieduur...........................................................................................................................................73
3 Vakantiegeld...................................................................................................................................................74
4 Tijdstip van de jaarlijkse vakantie...................................................................................................................74
5 Jeugdvakantie.................................................................................................................................................74
6 Seniorvakantie.................................................................................................................................................75
7 Aanvullende vakantie......................................................................................................................................76
7.1 Vakantieduur...........................................................................................................................................76
7.2 Vakantiegeld............................................................................................................................................76
7.3 Enkele bemerkingen................................................................................................................................77
8 Instellingen......................................................................................................................................................77
8.1 Rijksdienst voor jaarlijkse vakantie..............................................................................................................77
8.2 Bijzondere vakantiefondsenn..................................................................................................................78
Oefeningen.........................................................................................................................................................78
Oefeningen bedienden..................................................................................................................................78
Oefeningen arbeiders....................................................................................................................................78
Oefeningen vakantie......................................................................................................................................79
Deel 3. De sociale zekerheid van de zelfstandigen........................................................................................81
Hoofdstuk 1. Op wie is de wetgeving van toepassing?..................................................................................81
Hoofdstuk 2. Plichten van de zelfstandige.................................................................................................... 82
1 Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds..................................................................................................82
2 Aansluiten bij een ziekenfonds........................................................................................................................82
3 Sociale bijdragen betalen................................................................................................................................82
Hoofdstuk 3. Administratieve organisatie..................................................................................................... 83
Hoofdstuk 4. De sociale voordelen van de zelfstandige.................................................................................84
1 Gezinsbijslag....................................................................................................................................................84
2 Ziekte- en invaliditeitsverzekering...................................................................................................................84
2.1 Uitkering bij arbeidsongeschiktheid........................................................................................................84
2.2. Uitbetaling van de kosten voor geneeskundige verzorging...................................................................84
3 Uitkering moederschapsrust...........................................................................................................................85
4 Pensioen..........................................................................................................................................................85
5 Recht op mantelzorg.......................................................................................................................................85
6 Recht op rouwverlof........................................................................................................................................85
4