Private veiligheid
1 Inleiding en theoretische duiding
Examen:
- Mondeling
o 1 theorievraag
Geen specifieke vraag, dus vooral grote ontwikkelingen kennen
Bv. welke oorzaken lagen aan de ontwikkeling van de
bewakingssector in België
Bv. niet: in welk jaar was…
Link paper en les
Bv. Uit jullie paper blijkt dat private veiligheid in het Verenigd
Koninkrijk zeer sterk aanwezig is op vele domeinen. In een van de
lessen kwam aan bod dat die situatie
in België minder uitgesproken is. Wat kan je hierover zeggen en kan
je dat verschil verklaren?
o Duur: ongeveer 10 minuten
o We mogen onze notities bij ons hebben maar krijgen geen voorbereidingstijd
o Meeste punten op paper (80%)
1.1Het veiligheidslandschap in België
Actoren
- Gedifferentieerd veiligheidslandschap: publieke en private veiligheidsactoren
o Politie, leger, civiele bescherming, gemeenschapswachten, inlichtingendiensten,
inspectiediensten, …
o Private sector
Private onderzoekers (privédetectives), private militaire ondernemingen,
installateurs alarmsystemen, bewakingsagenten, portiers, bodyguards,
winkelinspecteurs, veiligheidsagenten, …
Onder toezicht en controle minister van Binnenlandse Zaken
Publieke veiligheidssector
- Politieambtenaren – lokale politie
o Wet van 5 augustus 1992 betreffende de politiedienst en Wet van 7 december 1998
tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus
o Politiezone, korpschef
o Verhouding federale politie
- Agenten van politie – lokale politie
o Wegverkeer, naleving gemeentereglementen
o Beperkte politiebevoegdheden
1
, - Politieambtenaren – federale politie
o Wet van 5 augustus 1992 betreffende de politiedienst en Wet van 7 december 1998
tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus
o Commissaris-Generaal, Minister Binnenlandse Zaken en Justitie
o Verhouding lokale politie
- Gemeenschapswachten
o Paars uniform
o Wet van 15 mei 2007 tot instelling van de functie van gemeenschapswacht, tot
instelling van de dienst gemeenschapswachten en tot wijziging van art. 119bis van de
nieuwe gemeentewet
o Alle niet-politionele, publieke veiligheidsfuncties sinds 1 januari 2008
Stadswachten, parkwachters, stewards (niet te verwarren met
voetbalstewards), lijnspotters, ambtenaren bevoegd om vaststellingen te
doen die leiden tot een Gemeentelijke Administratieve Sanctie (GAS), …
Geen politionele bevoegdheden, niet dezelfde bevoegdheden als private
bewakingsagenten
Bewustmaking, informeren, doorgeven informatie aan bevoegde diensten,
vaststellen inbreuken (GAS), toezicht bij evenementen door overheid of
gemeente georganiseerd
- Militaire politieagenten
o KB 1 december 1975, Art 3.11° KB 1 december 1975
o Wet 16 juli 2020, wat de doorstroming van prioritaire voertuigen betreft
o Controle militaire domeinen en escortes
- Douaniers
o Algemene Wet Douane en Accijnzen van 18 juli 1977
o Vallen onder FOD Financiën
o Grensbewaking, eerlijke handel, innen invoerrechten, controle accijnzen, btw, …
o Terrorisme, drugs
Nemen jaarlijks meer drugs in beslag dan de politie
- Bijzondere veldwachters
o Veldwetboek (hoofdstuk 2) en Koninklijk Besluit van 10 september 2017 tot regeling
van het statuut van bijzondere veldwachters
o Controle naleving wet op jacht en visserij
Private veiligheidssector
- Bewakingsagenten
o Wet van 2 oktober 2017 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid
o Bewakingsondernemingen of interne bewakingsdiensten
Bewakingsonderneming: onderneming die bewaking inzet ten behoeve van
derde. Bv. op de VUB is er een bewakingsagent van Securitas
Interne bewakingsdienst: wanneer de VUB zelf een dienst zou oprichten die
enkel op de VUB zou werken
o Bewaking gebouwen, goederen en mensen
- Veiligheidsagenten
2
, o Rode vest en zwarte broek
o Wet van 2 oktober 2017 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid
o Veiligheidsdienst openbare vervoersmaatschappij (MIVB, De Lijn, de TEC en de
NMBS)
Eigen interne bewakingsdienst
o Stations, treinen, metro’s, …
- Private onderzoekers
o Wet van 19 juli 1991 tot regeling van het beroep van privédetective
o Opsporen vermiste personen; inwinnen informatie burgerlijke stand, gedrag,
moraliteit, … verzamelen bewijsmateriaal; opsporen bedrijfsspionage; elke andere
activiteit bij een in Ministerraad overlegd KB
- Voetbalstewards
o Wet van 21 december 1998 betreffende de veiligheid bij voetbalwedstrijden.
o Koninklijk besluit van 25 mei 1999 tot bepaling van de voorwaarden voor de
indienstneming van voetbalstewards
o Voetbalclubs, veiligheid bij voetbalwedstrijden
- Rallystewards
o O.a. Koninklijk besluit van 28 november 1997 (B.S., 05/12/1997) houdende de
reglementering van de organisatie van sportwedstrijden of sportcompetities voor
auto’s die geheel of gedeeltelijk op de openbare weg plaatshebben
o Parcours autosportwedstrijden
1.2Pluralisering van de politiefunctie
De aanwezigheid van al die actoren = pluralisering van de politiefunctie
Voornamelijk sinds einde 20e eeuw: pluralisering veiligheidslandschap
- Vermeerdering betrokken organisaties: niet-statelijke, vrijwilligers, commerciële aanbieders,
…
- Vervaging tussengrenzen: moeilijker onderscheid
o Mengvorm van publieke en private veiligheid
- Terminologie: plural policing, grey policing, politiecomplex, multilateralisering, …
Fragmentatie en commercialisatie
- Beveiliging, toezicht, opsporing en handhaving buiten publiek politiebestel door meerdere
spelers
- Grotere betrokkenheid commerciële spelers
o Niet alle private diensten hebben commerciële doeleinden, maar wel veel
- ‘Police’ vs ‘Policing’
• Politie (police): geüniformeerde staatsinstelling, criminaliteitspreventie en –
bestrijding, ordehandhaving, …
• Veiligheidszorg (policing)
• Moeilijker te definiëren
• Specifieke functies gericht op bewerkstellingen van de veiligheid van
een beoogde sociale orde, uitgeoefend door een brede waaier aan
individuen en organisaties (surveillance, sanctionering, behoud
veiligheid sociale orde)
3
, • ≠ regulering (controle en sanctionering activiteiten) en sociale
controle (alle activiteiten en functies gericht op bereiken beoogde
sociale orde). Niettemin overlap
Classificaties (niet grondig te kennen)
- Complex veld: Hoe classificeren? Sector, financiering, activiteit, opdrachtgever, klant, functie,
terrein, …?
- Crawford, 2003
1. Police: ‘A group of professionals employed by the state in a dedicated organisation
called “the police” with a broad mandate of crime control and order maintenance’
(Crawford, 2003, 137)
2. Special police forces
3. Municipal agents, private security industry, the public (= burgers die onveilige
situaties melt bij de politie, technology
- Johnston (1992), ‘hybrid policing’ (noch zuivere politie, noch private veiligheid (=grey
policing))
4. Bodies engaged in functions related to state security: penitentiair beambten
5. Special police forces: havenpolitie, luchtvaartpolitie
6. Departments of state: Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen,
Bijzondere Belastinginspectie
7. Municipal bodies: sociaal werkers
8. Miscellaneous regulatory and investigate bodies: restcategorie
- Jones & Newburn (1998)
1. Home Department police forces: Metropolitan police service
2. Other bodies of constables / Special police forces: British Transport Police;
Wandsworth Parks Police
3. Other public police forces: Environmental Health Officers
4. Private security operations: Staffed services, Investigatory services, Installation of
security equipment
- Button (2002)
o Hybride diensten: Vertonen niet alle kenmerken van de publieke politie en/of
vertonen een aanzienlijke mate van privatisering en/of betreffen geen private
bewakingsondernemingen of interne bewakingsdiensten
o Drie categorieën
Overheidsgestuurde veiligheidsdiensten (niet-politioneel): inlichtingen- en
inspectiediensten (interne en externe veiligheid)
Gespecialiseerde politieorganisaties (publiek en van variërende private aard)
Bijzondere Veldwachters (particulieren)
Niet-gouvernementele organisaties
Burgerparticipatie (BIN), organisaties tegen dierenmishandeling
o Spectrum publiek – privaat
Verschillende gradaties: ‘publicness’ and ‘privateness’
4
1 Inleiding en theoretische duiding
Examen:
- Mondeling
o 1 theorievraag
Geen specifieke vraag, dus vooral grote ontwikkelingen kennen
Bv. welke oorzaken lagen aan de ontwikkeling van de
bewakingssector in België
Bv. niet: in welk jaar was…
Link paper en les
Bv. Uit jullie paper blijkt dat private veiligheid in het Verenigd
Koninkrijk zeer sterk aanwezig is op vele domeinen. In een van de
lessen kwam aan bod dat die situatie
in België minder uitgesproken is. Wat kan je hierover zeggen en kan
je dat verschil verklaren?
o Duur: ongeveer 10 minuten
o We mogen onze notities bij ons hebben maar krijgen geen voorbereidingstijd
o Meeste punten op paper (80%)
1.1Het veiligheidslandschap in België
Actoren
- Gedifferentieerd veiligheidslandschap: publieke en private veiligheidsactoren
o Politie, leger, civiele bescherming, gemeenschapswachten, inlichtingendiensten,
inspectiediensten, …
o Private sector
Private onderzoekers (privédetectives), private militaire ondernemingen,
installateurs alarmsystemen, bewakingsagenten, portiers, bodyguards,
winkelinspecteurs, veiligheidsagenten, …
Onder toezicht en controle minister van Binnenlandse Zaken
Publieke veiligheidssector
- Politieambtenaren – lokale politie
o Wet van 5 augustus 1992 betreffende de politiedienst en Wet van 7 december 1998
tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus
o Politiezone, korpschef
o Verhouding federale politie
- Agenten van politie – lokale politie
o Wegverkeer, naleving gemeentereglementen
o Beperkte politiebevoegdheden
1
, - Politieambtenaren – federale politie
o Wet van 5 augustus 1992 betreffende de politiedienst en Wet van 7 december 1998
tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus
o Commissaris-Generaal, Minister Binnenlandse Zaken en Justitie
o Verhouding lokale politie
- Gemeenschapswachten
o Paars uniform
o Wet van 15 mei 2007 tot instelling van de functie van gemeenschapswacht, tot
instelling van de dienst gemeenschapswachten en tot wijziging van art. 119bis van de
nieuwe gemeentewet
o Alle niet-politionele, publieke veiligheidsfuncties sinds 1 januari 2008
Stadswachten, parkwachters, stewards (niet te verwarren met
voetbalstewards), lijnspotters, ambtenaren bevoegd om vaststellingen te
doen die leiden tot een Gemeentelijke Administratieve Sanctie (GAS), …
Geen politionele bevoegdheden, niet dezelfde bevoegdheden als private
bewakingsagenten
Bewustmaking, informeren, doorgeven informatie aan bevoegde diensten,
vaststellen inbreuken (GAS), toezicht bij evenementen door overheid of
gemeente georganiseerd
- Militaire politieagenten
o KB 1 december 1975, Art 3.11° KB 1 december 1975
o Wet 16 juli 2020, wat de doorstroming van prioritaire voertuigen betreft
o Controle militaire domeinen en escortes
- Douaniers
o Algemene Wet Douane en Accijnzen van 18 juli 1977
o Vallen onder FOD Financiën
o Grensbewaking, eerlijke handel, innen invoerrechten, controle accijnzen, btw, …
o Terrorisme, drugs
Nemen jaarlijks meer drugs in beslag dan de politie
- Bijzondere veldwachters
o Veldwetboek (hoofdstuk 2) en Koninklijk Besluit van 10 september 2017 tot regeling
van het statuut van bijzondere veldwachters
o Controle naleving wet op jacht en visserij
Private veiligheidssector
- Bewakingsagenten
o Wet van 2 oktober 2017 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid
o Bewakingsondernemingen of interne bewakingsdiensten
Bewakingsonderneming: onderneming die bewaking inzet ten behoeve van
derde. Bv. op de VUB is er een bewakingsagent van Securitas
Interne bewakingsdienst: wanneer de VUB zelf een dienst zou oprichten die
enkel op de VUB zou werken
o Bewaking gebouwen, goederen en mensen
- Veiligheidsagenten
2
, o Rode vest en zwarte broek
o Wet van 2 oktober 2017 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid
o Veiligheidsdienst openbare vervoersmaatschappij (MIVB, De Lijn, de TEC en de
NMBS)
Eigen interne bewakingsdienst
o Stations, treinen, metro’s, …
- Private onderzoekers
o Wet van 19 juli 1991 tot regeling van het beroep van privédetective
o Opsporen vermiste personen; inwinnen informatie burgerlijke stand, gedrag,
moraliteit, … verzamelen bewijsmateriaal; opsporen bedrijfsspionage; elke andere
activiteit bij een in Ministerraad overlegd KB
- Voetbalstewards
o Wet van 21 december 1998 betreffende de veiligheid bij voetbalwedstrijden.
o Koninklijk besluit van 25 mei 1999 tot bepaling van de voorwaarden voor de
indienstneming van voetbalstewards
o Voetbalclubs, veiligheid bij voetbalwedstrijden
- Rallystewards
o O.a. Koninklijk besluit van 28 november 1997 (B.S., 05/12/1997) houdende de
reglementering van de organisatie van sportwedstrijden of sportcompetities voor
auto’s die geheel of gedeeltelijk op de openbare weg plaatshebben
o Parcours autosportwedstrijden
1.2Pluralisering van de politiefunctie
De aanwezigheid van al die actoren = pluralisering van de politiefunctie
Voornamelijk sinds einde 20e eeuw: pluralisering veiligheidslandschap
- Vermeerdering betrokken organisaties: niet-statelijke, vrijwilligers, commerciële aanbieders,
…
- Vervaging tussengrenzen: moeilijker onderscheid
o Mengvorm van publieke en private veiligheid
- Terminologie: plural policing, grey policing, politiecomplex, multilateralisering, …
Fragmentatie en commercialisatie
- Beveiliging, toezicht, opsporing en handhaving buiten publiek politiebestel door meerdere
spelers
- Grotere betrokkenheid commerciële spelers
o Niet alle private diensten hebben commerciële doeleinden, maar wel veel
- ‘Police’ vs ‘Policing’
• Politie (police): geüniformeerde staatsinstelling, criminaliteitspreventie en –
bestrijding, ordehandhaving, …
• Veiligheidszorg (policing)
• Moeilijker te definiëren
• Specifieke functies gericht op bewerkstellingen van de veiligheid van
een beoogde sociale orde, uitgeoefend door een brede waaier aan
individuen en organisaties (surveillance, sanctionering, behoud
veiligheid sociale orde)
3
, • ≠ regulering (controle en sanctionering activiteiten) en sociale
controle (alle activiteiten en functies gericht op bereiken beoogde
sociale orde). Niettemin overlap
Classificaties (niet grondig te kennen)
- Complex veld: Hoe classificeren? Sector, financiering, activiteit, opdrachtgever, klant, functie,
terrein, …?
- Crawford, 2003
1. Police: ‘A group of professionals employed by the state in a dedicated organisation
called “the police” with a broad mandate of crime control and order maintenance’
(Crawford, 2003, 137)
2. Special police forces
3. Municipal agents, private security industry, the public (= burgers die onveilige
situaties melt bij de politie, technology
- Johnston (1992), ‘hybrid policing’ (noch zuivere politie, noch private veiligheid (=grey
policing))
4. Bodies engaged in functions related to state security: penitentiair beambten
5. Special police forces: havenpolitie, luchtvaartpolitie
6. Departments of state: Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen,
Bijzondere Belastinginspectie
7. Municipal bodies: sociaal werkers
8. Miscellaneous regulatory and investigate bodies: restcategorie
- Jones & Newburn (1998)
1. Home Department police forces: Metropolitan police service
2. Other bodies of constables / Special police forces: British Transport Police;
Wandsworth Parks Police
3. Other public police forces: Environmental Health Officers
4. Private security operations: Staffed services, Investigatory services, Installation of
security equipment
- Button (2002)
o Hybride diensten: Vertonen niet alle kenmerken van de publieke politie en/of
vertonen een aanzienlijke mate van privatisering en/of betreffen geen private
bewakingsondernemingen of interne bewakingsdiensten
o Drie categorieën
Overheidsgestuurde veiligheidsdiensten (niet-politioneel): inlichtingen- en
inspectiediensten (interne en externe veiligheid)
Gespecialiseerde politieorganisaties (publiek en van variërende private aard)
Bijzondere Veldwachters (particulieren)
Niet-gouvernementele organisaties
Burgerparticipatie (BIN), organisaties tegen dierenmishandeling
o Spectrum publiek – privaat
Verschillende gradaties: ‘publicness’ and ‘privateness’
4
