Ontwikkelingpsychologie
Hoofdstuk 1 Geschiedenis, begrippen en stromingen
1. Inleiding
1.1 Definitie
Ontwikkelingspsychologie = wetenschappelijke studie van veranderingsprocessen en
stabiliteit bij een individu vanaf de conceptie tot aan de dood op verschillende domeinen
in wisselwerking met de omgeving
Uitleg:
Veranderingsprocessen: niet perce lineair
Stabiel: je wordt op den duur iemand met stabiele kenmerken
Wisselwerking: tussen individuen maar ook de wisselwerking met de omgeving.
1.1.1 Wetenschappelijke studie
- Stellen van vragen: met welke vragen? Duidelijke afgebakende vraag -> vage vraag?
Geen concrete antwoord -> moet specifiek
- Verklaring formuleren: vanuit theorie -> ik denk dat en daardoor….
- Onderzoek voeren dat ofwel de verklaring steunt ofwel verwerpt
2 bekende types onderzoek:
- Correctioneel: correlatie tussen twee variabelen -> inhoudelijk zegt dit niet veel
(descriptief)
Correlatie is geen oorzakelijk verband -> moet langs twee kanten ( ook derde
variabele kan van sprake komen)
Nadeel: moeilijk om rekening te houden met alle variabelen
, - Experimenteel: vanuit de onderzoekers ingegrepen in de situatie om te zien hoe die
verandert (genetische en biologische wereld)
➔ Wel sneller oorzaak kunnen geven; voorbeeld: een groep kijkt agressieve video
en andere niet. Welke groep speelt gewelddadiger?
Nadeel: hoe meet je agressie? Moet goed over nadenken!
➔ Bv: Nature vs nurture: tweelingen bij verschillende adoptiegezinnen plaatsen
➔ Stilstaan bij ethiek
1.1.2 Van conceptie tot dood
- Verschillende levensfase: baby, kleuter, …
- Niet strikt gedefinieerd
o Culturele invloeden: overgang verschilt cultuur per cultuur
o Sociologische invloeden: eco situatie, hoger onderwijs, sociale situatie
- Het is niet statisch -> het evolueert
1.1.3 Op verschillende domeinen
➔ Fysisch: lichamelijk verandering; perceptie en motoriek ( zintuigen etc)
➔ Cognitief: alles te maken met de verandering van het denken, aandacht,
taalonwikkeling
➔ Socio-emotioneel: verandering in emoties, identiteit, socio relatie, zelfconcept,
morele gevoeligheid
1.1.4 wisselwerking met de omgeving
bio-ecologisch model
- theorie stelt dat individu in het midden beïnvloed wordt door allerlei lagen van
omgeving (ouders, vrienden, buurt waar we opgroeien, school systeem, land waar
we opgroeien, tijd)
- “It takes A village to grow A child”
2
,Levensfasen
1.2 Basis thema’s
Ontwikkeling Continu of discontinu:
Continu: graduele toename van een zelfde soort vaardigheid
➔ Kwantitatief
Discontinu: verschillende stadia specifieke kenmerken
➔ Kwalitatieve verandering
Bv Ontwikkeling kind en volwassen: sommige continu sommige discontinu
voor sommige mensen loopt het kind ineens uit het niets maar eigenlijk is er in het
(inwendig) kind veel gaande en is het dus een graduele toename.
Ontwikkeling Universeel of individueel:
Universeel: kritieke/ gevoelige periode
Bepaalde theorieën denken mensen dat het altijd en overal eender waar en wanneer dan
ook
Individueel: verschillende contexten; elke individu is uniek ook al ben je bv eeneiig tweeling
zo kan je ook naar ontwikkeling zien. Hoe gaan al de invloeden een cluster vormen van
ALLE invloeden zodat iedereen zijn eigen individueel ontwikkeling volgt.
Nature – nurture debat: genetisch en omgevingsinvloeden
Nature: aangeboren, biologische predispositie gebaseerd op genetische overdracht
Nurture: fysische en sociale wereld, beïnvloedt biologische en psychologische ontwikkeling
1.3 Theoretische kaders
1.3.1 psychoanalytische theorie – Sigmund Freud (1856-1939)
3
, Als je kijkt naar de datum is dit een perfect voorbeeld va hoe theorieën die
tijdgeest zijn ontstaan en hoe ze ernaar keken en dat we nu weten dat dat niet
klopt. Is wel interessante bril om door te kijken maar valt moeilijk te
ondersteunen.
o Gekenmerkt op de seksuele ontwikkeling
o Onderbewustzijn heeft grote invloed op persoonlijkheid en gedrag
o Bv vergelijking met de ijsberg -> top berg 10% is je gedrag en al de rest. Onder water
gebeurd onbewust. Heeft dus ook invloog op persoonlijkheid en gedrag
o Freudiaanse slip -> moment van zwakte dat u onderbewustzijn laat zien wat je wilt->
niet meer gemaskeerd met het onbewuste (meestal seksuele aard)
Es o Biologische driften zijn basis van psychisch leven (lust principe); Eros en
thanatos
o Onbewust, vanaf geboorte
Ich o Bewust, rationeel deel van de psyche (realiteitsprincipe)
o Ontstaat vroeg in babytijd
o Kanaliseert impulsen van het Es
Über-ich o Het geweten
o Ontwikkelt tussen 3 en 6j, dor interactie met ouders
o Psychoseksuele ontwikkeling
o Te weinig/ te veel bevrediging tijdens bepaalde fase -> fixatie
1.3.2 Psychosociale theorie – Erik Erikson (1902-1994)
o 8 ontwikkelingstaken: begint bij geboorte en gaat verder tot 60+
o Nadruk op sociale interactie -> samenleving en cultuur beïnvloed ons
o 8 conflicten moeten worden opgelost -> MAAAAAR nooit volledig opgelost
4
Hoofdstuk 1 Geschiedenis, begrippen en stromingen
1. Inleiding
1.1 Definitie
Ontwikkelingspsychologie = wetenschappelijke studie van veranderingsprocessen en
stabiliteit bij een individu vanaf de conceptie tot aan de dood op verschillende domeinen
in wisselwerking met de omgeving
Uitleg:
Veranderingsprocessen: niet perce lineair
Stabiel: je wordt op den duur iemand met stabiele kenmerken
Wisselwerking: tussen individuen maar ook de wisselwerking met de omgeving.
1.1.1 Wetenschappelijke studie
- Stellen van vragen: met welke vragen? Duidelijke afgebakende vraag -> vage vraag?
Geen concrete antwoord -> moet specifiek
- Verklaring formuleren: vanuit theorie -> ik denk dat en daardoor….
- Onderzoek voeren dat ofwel de verklaring steunt ofwel verwerpt
2 bekende types onderzoek:
- Correctioneel: correlatie tussen twee variabelen -> inhoudelijk zegt dit niet veel
(descriptief)
Correlatie is geen oorzakelijk verband -> moet langs twee kanten ( ook derde
variabele kan van sprake komen)
Nadeel: moeilijk om rekening te houden met alle variabelen
, - Experimenteel: vanuit de onderzoekers ingegrepen in de situatie om te zien hoe die
verandert (genetische en biologische wereld)
➔ Wel sneller oorzaak kunnen geven; voorbeeld: een groep kijkt agressieve video
en andere niet. Welke groep speelt gewelddadiger?
Nadeel: hoe meet je agressie? Moet goed over nadenken!
➔ Bv: Nature vs nurture: tweelingen bij verschillende adoptiegezinnen plaatsen
➔ Stilstaan bij ethiek
1.1.2 Van conceptie tot dood
- Verschillende levensfase: baby, kleuter, …
- Niet strikt gedefinieerd
o Culturele invloeden: overgang verschilt cultuur per cultuur
o Sociologische invloeden: eco situatie, hoger onderwijs, sociale situatie
- Het is niet statisch -> het evolueert
1.1.3 Op verschillende domeinen
➔ Fysisch: lichamelijk verandering; perceptie en motoriek ( zintuigen etc)
➔ Cognitief: alles te maken met de verandering van het denken, aandacht,
taalonwikkeling
➔ Socio-emotioneel: verandering in emoties, identiteit, socio relatie, zelfconcept,
morele gevoeligheid
1.1.4 wisselwerking met de omgeving
bio-ecologisch model
- theorie stelt dat individu in het midden beïnvloed wordt door allerlei lagen van
omgeving (ouders, vrienden, buurt waar we opgroeien, school systeem, land waar
we opgroeien, tijd)
- “It takes A village to grow A child”
2
,Levensfasen
1.2 Basis thema’s
Ontwikkeling Continu of discontinu:
Continu: graduele toename van een zelfde soort vaardigheid
➔ Kwantitatief
Discontinu: verschillende stadia specifieke kenmerken
➔ Kwalitatieve verandering
Bv Ontwikkeling kind en volwassen: sommige continu sommige discontinu
voor sommige mensen loopt het kind ineens uit het niets maar eigenlijk is er in het
(inwendig) kind veel gaande en is het dus een graduele toename.
Ontwikkeling Universeel of individueel:
Universeel: kritieke/ gevoelige periode
Bepaalde theorieën denken mensen dat het altijd en overal eender waar en wanneer dan
ook
Individueel: verschillende contexten; elke individu is uniek ook al ben je bv eeneiig tweeling
zo kan je ook naar ontwikkeling zien. Hoe gaan al de invloeden een cluster vormen van
ALLE invloeden zodat iedereen zijn eigen individueel ontwikkeling volgt.
Nature – nurture debat: genetisch en omgevingsinvloeden
Nature: aangeboren, biologische predispositie gebaseerd op genetische overdracht
Nurture: fysische en sociale wereld, beïnvloedt biologische en psychologische ontwikkeling
1.3 Theoretische kaders
1.3.1 psychoanalytische theorie – Sigmund Freud (1856-1939)
3
, Als je kijkt naar de datum is dit een perfect voorbeeld va hoe theorieën die
tijdgeest zijn ontstaan en hoe ze ernaar keken en dat we nu weten dat dat niet
klopt. Is wel interessante bril om door te kijken maar valt moeilijk te
ondersteunen.
o Gekenmerkt op de seksuele ontwikkeling
o Onderbewustzijn heeft grote invloed op persoonlijkheid en gedrag
o Bv vergelijking met de ijsberg -> top berg 10% is je gedrag en al de rest. Onder water
gebeurd onbewust. Heeft dus ook invloog op persoonlijkheid en gedrag
o Freudiaanse slip -> moment van zwakte dat u onderbewustzijn laat zien wat je wilt->
niet meer gemaskeerd met het onbewuste (meestal seksuele aard)
Es o Biologische driften zijn basis van psychisch leven (lust principe); Eros en
thanatos
o Onbewust, vanaf geboorte
Ich o Bewust, rationeel deel van de psyche (realiteitsprincipe)
o Ontstaat vroeg in babytijd
o Kanaliseert impulsen van het Es
Über-ich o Het geweten
o Ontwikkelt tussen 3 en 6j, dor interactie met ouders
o Psychoseksuele ontwikkeling
o Te weinig/ te veel bevrediging tijdens bepaalde fase -> fixatie
1.3.2 Psychosociale theorie – Erik Erikson (1902-1994)
o 8 ontwikkelingstaken: begint bij geboorte en gaat verder tot 60+
o Nadruk op sociale interactie -> samenleving en cultuur beïnvloed ons
o 8 conflicten moeten worden opgelost -> MAAAAAR nooit volledig opgelost
4
