Praktijk bovenste extremiteiten :
bovenste lidmaat
Deel 1 : Schouderregio anamnese en klinisch onderzoek
Inhoud en doelstelling van de cursus:
De anatomie, theoretische grondslagen en basis-praktische vaardigheden van het klinisch
schouderonderzoek en -behandeling werden in de bachelor-jaren behandeld. We verwachten dat de
student deze stof beheerst aan het begin van de lessenreeks. Dit deel van de cursus zal specifiek
ingaan op casuïstiek met focus op de schouderregio. Aan de hand van casussen krijgt de student een
algemeen denkkader mee en krijgt hij/zij inzicht in de praktische toepassing van de aangeleerde
technieken. Daarnaast worden nieuwe inzichten, onderzoeks- en behandelingstechnieken
aangereikt.
Eindcompetenties
De eindcompetenties van het vak, waarvan dit werk enkel het praktische luik omvat, luiden:
• Inventariseert de klachten van de patiënt/cliënt
• Voert een kinesitherapeutisch onderzoek uit
• Bouwt correcte klinische redeneringen op
• Formuleert verantwoorde behandelingsdoelstellingen
• Stelt een verantwoord kinesitherapeutisch behandelingsplan op
• Past kinesitherapeutische behandelingstechnieken toe
• Past zijn kinesitherapeutisch handelen aan in functie van de doelstelling en context
• Evalueert het behandelingsresultaat en stelt zo nodig bij
• Communiceert doelgericht correct en relevant
• Reflecteert op zijn professioneel handelen
• Houdt zich aan afspraken
• Is efficiënt en nauwkeurig
• Interpreteert wetenschappelijke gegevens
Evaluatie van de student
De student krijgt een ongeziene casus voorgelegd. Er zal gepeild worden naar het klinisch redeneren,
het inzicht in de keuze van onderzoeks- en/of behandelingstechnieken en de correcte uitvoering
ervan. Daarnaast wordt de student nog gevraagd een techniek uit te voeren, losstaand van de initiële
casus. De te kennen leerstof omvat de inhoud van deze cursus, de inhoud van de praktijklessen, de
aangereikte literatuur en alle relevante leerstof uit voorbije jaren.
✓ 60% Praktijk
✓ 40% theorie
1
,1. Inleiding casuïstiek: het klinische denkproces
Tijdens de opleiding revalidatie wetenschappen en kinesitherapie wordt er voortdurend gewerkt aan
het ontwikkelen van de vaardigheid tot klinisch redeneren bij de student. Deze vaardigheid stoelt op
kennis zoals anatomie, fysiologie, biomechanica, klinische ervaring, etc. We verwijzen dus naar de
inhoud van zowel theoretische als praktische vakken evenals de klinische stages. Als houvast voor de
student/jonge therapeut werd er gekozen om volgende kapstokken aan te reiken:
a. Afnemen van een anamnese
b. Ontwikkelen van onderzoeksdoelstellingen o.b.v.. differentiaaldiagnoses
c. Uitvoeren van het klinische kinesitherapeutische onderzoek (KO)
• Inspectie (en korte palpatie)
• Basis functie onderzoek
o Actief onderzoek
o Passief onderzoek
o Weerstandsonderzoek
• Toegevoegd onderzoek
o Functietesten
▪ Neurologische testen
▪ Neuromusculair onderzoek
▪ Spierlengte onderzoek
▪ Joint play onderzoek
▪ …
o Vragenlijsten
d. Kinesitherapeutische evaluatie:
• Conclusies trekken uit anamnese en onderzoek
• Volgens ICF
• Opgelet, werk met proces- of mechanisme diagnoses en niet met structuurdiagnoses
e. Opstellen van een behandeldoelstellingen
f. Opstellen van een behandelplan
• Uit de synthese van je anamnese en klinisch onderzoek bepaal je je behandeldoelen
en behandelplan. De doelstellingen worden samen opgesteld met de patiënt. Er
wordt een tijdsframe opgesteld waarin deze doelstellingen behaald willen worden.
• Door gebruik te maken van het SMART principe heb je als therapeut ook een
controle-orgaan waar je de evolutie van de problematiek mee kan monitoren.
• Het behandelplan bepaalt hoe er in de vooropgestelde tijd een behandeldoel zal
gerealiseerd worden.
g. Uitvoeren van de behandeling ten einde de doelstellingen te bereiken op geleide van het
behandelplan
h. Herevaluatie en comparable signs
Je zal tijdens dit proces dus zowel een structuurdiagnose als een klinisch beeld stellen. We gaan na
welke structuur is aangedaan (=structuur) en hoe dit letsel zich uit in symptomen (=klinisch).
2
,Om het klinische kinesitherapeutische onderzoek te kaderen is het
interessant het ‘planetenmodel’ te beschouwen. Hierin herkent u de
ICF indeling en het (mogelijke) belang van het biomechanische luik,
pijnmechanismen en psychosociale aspecten op zowel het
weefselniveau als activiteiten/participatie.
Als therapeut moet er dus rekening worden gehouden dat de klachten van de patiënt niet enkel iets
lichamelijks is. De klachten kunnen ook beïnvloed worden (zowel oorzakelijk als onderhoudend) door
pijn mechanismen en psychosociale factoren.
Specifiek voor schouderproblematieken halen we de STAR-shoulder van McClure&Mitchener aan
waarbij er 3 ‘levels’ beschreven worden in het KO. Naast de pathoanatome (structuur)-diagnose - is
de schouder de ‘bron (origine)’ van de klachten of niet? – wordt er daarna, in level 3, gekeken naar
wat de weefselirritabiliteit is (zeer belangrijk in het verder uitvoeren van je KO en je behandeling) én
welke ‘impairments’ er oorzakelijk zijn aan de problematiek (verwijzing naar proces- of mechanisme
diangose).
3
, Potentiële rode vlaggen voor schouderpathologieën:
2. Verdieping anamnese en klinisch onderzoek
2.1. Anamnese : inleidende casus
Steven, een 40 jaar oude, rechtshandige, man klaagt over schouderpijn sinds 3 weken. De pijn
kwam op sinds het schilderen van de woonkamer. Nochtans had hij enkele maanden geleden de
slaapkamer geschilderd zonder daarbij enige last te ervaren. Steven heeft continu het gevoel dat
er ‘iets’ aan de schouder mis is. Hij ervaart intermittente pijn bij bepaalde bewegingen. Geen
andere klachten, geen tintelingen, wel pijn ‘s nachts. Goede gezondheid.
Personalia: getrouwd, 2 kinderen, joggen 2x/w, vroeger gymnastiek, job als medisch
vertegenwoordiger
Provocatie: Arm beweging boven het hoofd, stuur vasthouden in de auto
Reductie: Arm laten rusten De patiënt dacht dat de arm wel zou herstellen na enkele dagen maar na 3
weken blijft pijn toch hetzelfde.
Medicatie: De huisarts heeft hem een pijnstiller en ontstekingsremmer aangeraden: Deze neemt hij
niet graag, toch al 2 dagen bezig.
MVG: Lang geleden in jeugd wel eens klachten van de beide schouders tijdens gymnastiek
4
bovenste lidmaat
Deel 1 : Schouderregio anamnese en klinisch onderzoek
Inhoud en doelstelling van de cursus:
De anatomie, theoretische grondslagen en basis-praktische vaardigheden van het klinisch
schouderonderzoek en -behandeling werden in de bachelor-jaren behandeld. We verwachten dat de
student deze stof beheerst aan het begin van de lessenreeks. Dit deel van de cursus zal specifiek
ingaan op casuïstiek met focus op de schouderregio. Aan de hand van casussen krijgt de student een
algemeen denkkader mee en krijgt hij/zij inzicht in de praktische toepassing van de aangeleerde
technieken. Daarnaast worden nieuwe inzichten, onderzoeks- en behandelingstechnieken
aangereikt.
Eindcompetenties
De eindcompetenties van het vak, waarvan dit werk enkel het praktische luik omvat, luiden:
• Inventariseert de klachten van de patiënt/cliënt
• Voert een kinesitherapeutisch onderzoek uit
• Bouwt correcte klinische redeneringen op
• Formuleert verantwoorde behandelingsdoelstellingen
• Stelt een verantwoord kinesitherapeutisch behandelingsplan op
• Past kinesitherapeutische behandelingstechnieken toe
• Past zijn kinesitherapeutisch handelen aan in functie van de doelstelling en context
• Evalueert het behandelingsresultaat en stelt zo nodig bij
• Communiceert doelgericht correct en relevant
• Reflecteert op zijn professioneel handelen
• Houdt zich aan afspraken
• Is efficiënt en nauwkeurig
• Interpreteert wetenschappelijke gegevens
Evaluatie van de student
De student krijgt een ongeziene casus voorgelegd. Er zal gepeild worden naar het klinisch redeneren,
het inzicht in de keuze van onderzoeks- en/of behandelingstechnieken en de correcte uitvoering
ervan. Daarnaast wordt de student nog gevraagd een techniek uit te voeren, losstaand van de initiële
casus. De te kennen leerstof omvat de inhoud van deze cursus, de inhoud van de praktijklessen, de
aangereikte literatuur en alle relevante leerstof uit voorbije jaren.
✓ 60% Praktijk
✓ 40% theorie
1
,1. Inleiding casuïstiek: het klinische denkproces
Tijdens de opleiding revalidatie wetenschappen en kinesitherapie wordt er voortdurend gewerkt aan
het ontwikkelen van de vaardigheid tot klinisch redeneren bij de student. Deze vaardigheid stoelt op
kennis zoals anatomie, fysiologie, biomechanica, klinische ervaring, etc. We verwijzen dus naar de
inhoud van zowel theoretische als praktische vakken evenals de klinische stages. Als houvast voor de
student/jonge therapeut werd er gekozen om volgende kapstokken aan te reiken:
a. Afnemen van een anamnese
b. Ontwikkelen van onderzoeksdoelstellingen o.b.v.. differentiaaldiagnoses
c. Uitvoeren van het klinische kinesitherapeutische onderzoek (KO)
• Inspectie (en korte palpatie)
• Basis functie onderzoek
o Actief onderzoek
o Passief onderzoek
o Weerstandsonderzoek
• Toegevoegd onderzoek
o Functietesten
▪ Neurologische testen
▪ Neuromusculair onderzoek
▪ Spierlengte onderzoek
▪ Joint play onderzoek
▪ …
o Vragenlijsten
d. Kinesitherapeutische evaluatie:
• Conclusies trekken uit anamnese en onderzoek
• Volgens ICF
• Opgelet, werk met proces- of mechanisme diagnoses en niet met structuurdiagnoses
e. Opstellen van een behandeldoelstellingen
f. Opstellen van een behandelplan
• Uit de synthese van je anamnese en klinisch onderzoek bepaal je je behandeldoelen
en behandelplan. De doelstellingen worden samen opgesteld met de patiënt. Er
wordt een tijdsframe opgesteld waarin deze doelstellingen behaald willen worden.
• Door gebruik te maken van het SMART principe heb je als therapeut ook een
controle-orgaan waar je de evolutie van de problematiek mee kan monitoren.
• Het behandelplan bepaalt hoe er in de vooropgestelde tijd een behandeldoel zal
gerealiseerd worden.
g. Uitvoeren van de behandeling ten einde de doelstellingen te bereiken op geleide van het
behandelplan
h. Herevaluatie en comparable signs
Je zal tijdens dit proces dus zowel een structuurdiagnose als een klinisch beeld stellen. We gaan na
welke structuur is aangedaan (=structuur) en hoe dit letsel zich uit in symptomen (=klinisch).
2
,Om het klinische kinesitherapeutische onderzoek te kaderen is het
interessant het ‘planetenmodel’ te beschouwen. Hierin herkent u de
ICF indeling en het (mogelijke) belang van het biomechanische luik,
pijnmechanismen en psychosociale aspecten op zowel het
weefselniveau als activiteiten/participatie.
Als therapeut moet er dus rekening worden gehouden dat de klachten van de patiënt niet enkel iets
lichamelijks is. De klachten kunnen ook beïnvloed worden (zowel oorzakelijk als onderhoudend) door
pijn mechanismen en psychosociale factoren.
Specifiek voor schouderproblematieken halen we de STAR-shoulder van McClure&Mitchener aan
waarbij er 3 ‘levels’ beschreven worden in het KO. Naast de pathoanatome (structuur)-diagnose - is
de schouder de ‘bron (origine)’ van de klachten of niet? – wordt er daarna, in level 3, gekeken naar
wat de weefselirritabiliteit is (zeer belangrijk in het verder uitvoeren van je KO en je behandeling) én
welke ‘impairments’ er oorzakelijk zijn aan de problematiek (verwijzing naar proces- of mechanisme
diangose).
3
, Potentiële rode vlaggen voor schouderpathologieën:
2. Verdieping anamnese en klinisch onderzoek
2.1. Anamnese : inleidende casus
Steven, een 40 jaar oude, rechtshandige, man klaagt over schouderpijn sinds 3 weken. De pijn
kwam op sinds het schilderen van de woonkamer. Nochtans had hij enkele maanden geleden de
slaapkamer geschilderd zonder daarbij enige last te ervaren. Steven heeft continu het gevoel dat
er ‘iets’ aan de schouder mis is. Hij ervaart intermittente pijn bij bepaalde bewegingen. Geen
andere klachten, geen tintelingen, wel pijn ‘s nachts. Goede gezondheid.
Personalia: getrouwd, 2 kinderen, joggen 2x/w, vroeger gymnastiek, job als medisch
vertegenwoordiger
Provocatie: Arm beweging boven het hoofd, stuur vasthouden in de auto
Reductie: Arm laten rusten De patiënt dacht dat de arm wel zou herstellen na enkele dagen maar na 3
weken blijft pijn toch hetzelfde.
Medicatie: De huisarts heeft hem een pijnstiller en ontstekingsremmer aangeraden: Deze neemt hij
niet graag, toch al 2 dagen bezig.
MVG: Lang geleden in jeugd wel eens klachten van de beide schouders tijdens gymnastiek
4
